استانادا 2010 جىلى تىركەلىمگە الىنعان شەتەل ازاماتتارىنىڭ سانى – 87057 بولسا, 2011 جىلى بۇل كورسەتكىش 95277-گە جەتكەن. ال بيىلعى توعىز ايدىڭ ىشىندە 73749 ادام كەلىپ, تىركەلگەن. سونداي-اق, وسى مەرزىمدە ەلىمىزگە كەلۋ ءتارتىبىن بۇزعان, ازاماتتىعى جوق شەتەلدىك 5542 ادام اكىمگەرشىلىك جاۋاپقا تارتىلعان. ولاردىڭ دەنى – وزبەكستان, قىرعىزستان, تاجىكستان ەلدەرىنەن جەكە تۇرعىن ۇيلەر سالۋعا نەمەسە ساۋدا ورىندارىندا قىزمەت ەتۋگە كەلگەندەر. وسى ورايدا ىشكى ىستەر سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى استانا قالاسى اكىمدىگىمەن بىرلەسە جۇمىس ىستەۋدە.
نەگىزىندە, ءار ەل ءوز ازاماتتارىن سىرتقا شىعارار كەزدە قاتاڭ تەكسەرۋ شارالارىن جۇرگىزۋى قاجەت. ولارمەن بىرگە قانشاما قاراجاتتىڭ قازىناعا تۇسپەي قالاتىنى دا جاسىرىن ەمەس. ەڭبەك ەتۋدىڭ كەلىسىمشارتىن جاساماي, تەك جۇمىسقا جەگۋدى عانا بىلەتىن ءوزىمىزدىڭ «اقساۋساقتار» ارزانقول وزبەك ازاماتتارىن قاجەتىنشە پايدالانىپ ءجۇر. كەيبىرى قوجايىننىڭ وشاق ماڭايىن پانالاسا, ءبىرى سارايلاردا ءومىر ءسۇرىپ كەلگەن.
تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندە بىزگە ۆيزاسىز كەلەتىندەرى دە بارشىلىق. بار گاپ وسى ۆيزا ماسەلەسىن رەتتەۋدە جاتىرعانى انىق. بۇل ماسەلە جەكەلەگەن شەتەلدە شەشىمىن تاپقان. قازاقستاندا بيومەتريالىق تولقۇجاتتى قولدانىسقا ەنگىزۋ جونىندە بيىل پارلامەنت قابىرعاسىندا ءسوز قوزعالعان بولاتىن. مۇنىڭ تيىمدىلىگى – ساۋساق تاڭباسى, كوزدىڭ قاراشىعى سەكىلدى مالىمەتتەر قۇجاتتىڭ بەتىندەگى «چيپتە» تايعا تاڭبا باسقانداي ورىن الادى. مۇنداي نارسە, بىرىنشىدەن, قاۋىپسىزدىك جايىن رەتتەسە, ەكىنشىدەن, كەلىپ-كەتۋشىلەر سانىن بىلۋگە, تۇپتەپ كەلگەندە, كوشى-قوننىڭ قادامىنداعى تۇساۋداي كوپتەگەن تۇيتكىلدى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەر ەدى.
– استاناعا كەلۋشىلەر سانى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىگىنە ۇلەس قوساتىن جەكەلەگەن كومپانيالار دا بار. ال باس پايداسىن كوزدەگەندەردى ارنايى تەكسەرۋ جۇرگىزۋ ارقىلى ەلدەن شىعارامىز. ماسەلەن, وتكەن جىلى زاڭسىز ەڭبەككە تارتىلعان 23 شەتەلدىكتى ەلىنە قايتاردىق. ءبىز مەملەكەتتىك ماڭىزى بار قۇرىلىس نىساندارىنا تىركەۋدە جوق وزگە ەلدىڭ ازاماتتارىن جىبەرمەيمىز. ويتكەنى, ءاربىر عيمارات ادام تاعدىرىمەن تىكەلەي ساباقتاسىپ جاتىر, – دەيدى استانا قالاسىنىڭ ءىىد كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ارمان بايمۇحامەت.
ەلوردادا وتكەن جىلى 91569 قازاقستاندىق ازامات تۇراقتى تىركەۋگە تۇرعان. تىركەۋدەن شىققاندار سانى – 26047. وسىنىڭ وزىنەن ىشكى ءوسىمنىڭ دە ارتىپ كەلە جاتقانى اڭعارىلادى. ولارعا دا جۇمىس كوزى كەرەك. سۇرانىستى قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن تىركەلمەي ەڭبەك ەتۋگە كەلگەندەردىڭ جولىن كەسۋىمىز شارت.
قۇجاتتاندىرۋ ءىسىن تولىققاندى قامتاماسىز ەتۋگە بايلانىستى كوشى-قون پوليتسياسىنىڭ التى ورتالىعى قىزمەت كورسەتەدى. كۇنىنە وسى جەرگە ۋاقىتشا تىركەلۋگە 400-500 شەتەل ازاماتى, ال كۆوتا ماسەلەسىنە بايلانىستى 5-10 ادام كەلەدى ەكەن. ارينە, بۇل, از كورسەتكىش ەمەس.
بىزدىڭشە, كەلۋشىلەر تىركەلۋ راسىمىنەن سىرت اينالىپ كەتپەس ءۇشىن ولاردىڭ قولىنا جۇمىس ىستەۋگە رۇقسات ەتىلگەن پاتەنت بەرىلۋى قاجەت. بۇل پىكىردى كوشى-قون پوليتسياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى دە قولداپ وتىر. ماسەلەن, رەسەيدە وزگە ەلدىڭ ازاماتتارىنا بەلگىلى ءبىر مەرزىمگە دەيىن جۇمىس ىستەۋگە بولاتىنى جونىندە پاتەنت بەرەدى. وسى ارقىلى سالىقتىڭ قازىناعا تۇسۋىنە ىقپال جاساپ وتىر.
استانا قالاسىنىڭ ءىىد كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسى اليمەنت تولەۋدەن جالتارعاندار مەن مەملەكەت الدىندا قارىزى بار ادامدارعا ىزدەۋ جاريالاۋدى دا قولعا الدى. قالاي دەگەنمەن دە, جۇمىستى ىلگەرى باستىرۋدىڭ نىشانى بۇل.
ءامىرحان الماعانبەتوۆ
