نازىم قىزايباي, بوكستان ەكى دۇركىن الەم چەمپيونى: سپورتقا كەلگەلى ءبىر رەت قانا مۇرنىم قاناپتى

ەلوردادا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا تاماشا ناتيجە كورسەتىپ, تاريحقا ەنگەن بوكسشىمىز نازىم قىزايبايدىڭ ورنى ءبىر توبە. جۇمىر جەردىڭ بۇرىش-بۇرىشىنان جينالعان بىلەكتى قىزدار باسەكەسىندە ارۋىمىز ەكىنشى مارتە جەڭىمپاز اتاندى. اقتىق سىندا قىتايلىق سپورتشى ۆان ءيۋياندى تۇقىرتا ساباعان نازىم قازاق ەلىنە جاھاندىق جارىستىڭ كەزەكتى التىن مەدالىن جۇلىپ الىپ بەردى. سايىس اياقتالعان سوڭ نازىممەن سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن ەدى. ءوزى وتە اڭگىمەشىل ەكەن, ءا دەگەننەن اقتارىلا كەتتى.

– جەڭىسىڭ قۇتتى بولسىن! قازاق قىزدارىنىڭ اراسىندا ەكى دۇركىن الەم چەمپيونى اتانعان جالعىز بويجەتكەن ءوزىڭسىڭ. بۇل جولعى جەڭىستىڭ ءدامى بولەك پە؟
– ارينە. قانشا دەگەنمەن وتانى­مىزدا, قازاقستاننىڭ تورىندە ۇيىمداستىرىلىپ جاتقان سوڭ, دوداعا بارىمدى سالۋعا تىرىستىم. جانكۇيەرلەردىڭ قولداپ-قولپاشتاعانى دا بويىما ەرەكشە رۋح بەردى. قىتايلىق قارسىلاسىم وڭاي شاعىلاتىن جاڭعاق ەمەس. الايدا مەن ونى الدىن الا زەرتتەپ, سونىڭ ناتيجەسىندە كۇشتى كوبىرەك قايدا جۇمساۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىم. ەكىنشى جاعىنان, وزگە بوكسشىلار سەكىلدى وڭ نە سول قولدىڭ ايقىن باسىمدىلىعى مەندە جوق. ياعني, ەكەۋىمەن دە بىردەي جۇدىرىقتاسا بەرەمىن. مەنىڭشە, بارلىق ءستيلدى ۇيرەنگەندە عانا ۇلكەن جەتىستىككە جەتۋگە بولادى.

– بارەكەلدى! ايتكەنمەن كەز كەلگەن سپورتشىنىڭ ۇلى ارمانى وليمپيادا شىڭىن باعىندىرۋ عوي. سەنى بيىل ريودا كورەمىز بە دەپ ۇمىتتەنگەنبىز. وكىنىشكە قاراي, سالماق كاتەگورياڭ وليمپيادا باعدارلاماسىنا كىرمەيدى. ءۇش كەلىدەي سالماق قوسۋ قيىنعا سوقتى ما؟
– ءبارى اللانىڭ قالاۋىمەن. جۇلدىزىم جارقىرايتىن كۇن ءالى الدا. بۇيىرسا, 2020 جىل مەنىڭ جىلىم بولادى.

– اۋزىڭا ماي. وعان دەيىن دە ەلىمىزدە ايەلدەر بوكسى قانات جايىپ, جاڭا ەسىمدەر دۇنيەگە كەلەر. بۇل سپورت تۇرىنە دەگەن كوزقاراس ازىرگە شەتەلدە مىقتىراق بولىپ تۇر.
– دۇرىس ايتاسىز. وندا ءبىر سپورتشىنىڭ جانىندا بىرنەشە ادام ەرىپ جۇرەدى. ءبىرى ماسساجيست, ءبىرى ديەتولوگ, ءبىرى دارىگەر دەگەندەي… ەكى جاتتىقتىرۋشىسى جانە بار. مۇنداي جاعدايدان كەيىن ولارعا جۇلدە الماۋدىڭ ءوزى ۇيات قوي (كۇلىپ). بىزدە دە, شۇكىر, جاعداي جامان ەمەس. قىزدار بوكسى وليمپيادا باعدارلاماسىنا ەنگەننەن كەيىن بۇل سپورتقا قىزىعاتىن بويجەتكەندەر ءبىرشاما كوبەيدى.

– دۇنيەجۇزىلىك جارىستارعا بارعاندا, ادىلەتسىزدىكتەر ءجيى بولىپ تۇرا ما؟
– ارينە. كۇن مەن ءتۇن سەكiلدi جەڭiس پەن جەڭiلiس الما-كەزەك اۋىسىپ كەلەدi. جەڭگەندە قالاي قۋانساڭ, جەڭiلiستiڭ سالماعىن ءدال سولاي ارقالاي ءبىلۋىڭ كەرەك. 2012 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ جارتىلاي فينالىندا ءۇندى قىزى الدىمدى وراپ كەتكەن. ءتورت راۋند بويى قارسىلاستىم, ءالiمنiڭ جەتكەنiنشە جۇدىرىقتاستىم. سوندا دا جەڭiس قارسىلاسىما بۇيىردى. بىراق ءار ساتسىزدىككە جاسي بەرسەڭ, كوزدەگەن ماقساتىڭا جەتە المايسىڭ عوي. وندايلارعا ءمان بەرمەۋگە تىرىسامىن.

– سپورتتىق كارەراڭدى ون جاسىڭدا باستاپسىڭ. ۇيدەگىلەر بوكسقا بارۋىڭا قارسى بولمادى ما؟
– بالالىق شاعىم الماتى وبلىسىنداعى ىلە اۋدانىنىڭ جەتىگەن اۋىلىندا ءوتتى. ءبىر كۇنى سونداعى مەكتەپتە بوكس ۇيىرمەسى اشىلدى. كىشكەنتاي كەزىمنەن سپورتقا جاقىن ەدىم, دەرەۋ الگى ۇيىرمەگە جازىلدىم. الدىمداعى اعام, اپكەم, ءىنىم, ءسىڭلىمنىڭ ەشقايسىسى سپورتقا اۋەس ەمەس-ءتىن. مەنىڭ بوكسقا قاتىساتىنىمدى ەستىگەن سوڭ, انام ازداپ قارسى بولدى. ۇلكەندەر جاعى «قىز بالاسىڭ عوي, بوكستى قايتەسىڭ؟» دەگەن سياقتى اقىلدارىن دا ايتقان. سپورتقا دەگەن ماحابباتىم بارىنەن باسىم ءتۇستى مە, ەشكىمدى تىڭدامادىم. العاشىندا مەنىڭ سالماعىمدا قىزدار بولماعان سوڭ, ۇل بالالارمەن بىرگە جاتتىعىپ ءجۇردىم. سولارمەن جۇدىرىقتاساتىنمىن. ءۇش ايدان كەيىن الماتىداعى سپورت مەكتەپ-ينتەرناتىنا وقۋعا قابىلداندىم. سول كەزدەن بەرى جۇمابەك ومىرزاقوۆ مەنىڭ باپكەرىم بولدى.

– بوكستى تاڭداعانىڭا وكىنەتىن كەزدەر بولا ما؟
– جوق. نەگىزى ءبىزدى ساتسىزدىكتەر شىڭدايدى عوي. بىراق قاتتى تاياق جەگەن كەزىم بولعان جوق. سپورتقا كەلگەلى ءبىر رەت قانا مۇرنىم قاناپ, سوققى الىپپىن.

– قازىر قىزدار قۇراماسىن جاتتىقتىراتىن باپكەرلەر اراسىندا ايەل باپكەرلەر وتە از. ءوزىڭ سپورتتىق كارەراڭدى اياقتاعان سوڭ, باپكەر بولعىڭ كەلمەي مە؟
– البەتتە, بولعىم كەلەدى. قازىردىڭ وزىندە بوكستىڭ ءوزىم بىلەتىن تاكتيكاسىن سىڭلىلەرىمە ۇيرەتىپ ءجۇرمىن.

– وتاندىق بوكسشىلاردان كىمدەردى ۇلگى تۇتاسىڭ. شەتەلدىكتەردەن شە؟
– بەكزات ساتتارحانوۆتى ۇلگى تۇتامىن. سەرىك ساپيەۆ, گەننادي گولوۆكين, مارينا ۆولنوۆالاردىڭ شەبەرلىكتەرىنە ءتانتىمىن. شەتەل بوكسشىلارىنان فلويد مەيۆەزەر, روي دجونس, مەنني پاكياو ۇنايدى.

– بۇگىندە جۇرتشىلىققا كادىمگىدەي تانىلىپ قالدىڭ. حالىقتىڭ قۇرمەت-قوشەمەتى «جۇلدىز اۋرۋىنا» شالدىقتىرمادى ما؟
– مەن ونداي اۋرۋمەن ەشقاشان اۋىرمايتىن شىعارمىن (كۇلىپ). كەيدە جولشىباي مەنى كورىپ قالىپ «سەن اناۋ بوكس­شى قىزعا ۇقسايدى ەكەنسىڭ» دەپ ايتىپ جاتادى. وندايدا جىميىپ «مەن عوي سول» دەپ جاۋاپ بەرەمىن. كولىك ايداپ ءجۇرىپ جول ەرەجەسىن بۇزعانىمدا «اعاي, اسىعىس ەدىم. جىبەرە سالىڭىزشى» دەپ ءوتىنىش ايتقان كەزدەرىم بولعان. بيىلعى قازاقستان چەمپيوناتىنا دايىندىق كەزىندە قۇربىم ەكەۋمىزدى ءتارتىپ ساقشىلارى توقتاتتى. ءبىزدى كورىپ: «وي, بۇل ءبىزدىڭ سپورتشىلار عوي! مىنا قىز – الەم چەمپيونى» دەپ جانىنداعىلارعا ابدەن ماقتاپ, ءبىزدى جىبەرە سالعان. وسىنداي جاعدايلاردا تانىمالدىلىعىم كومەكتەسەدى.

– سەنىڭ قولىڭداعى تاتۋيروۆكانى بايقاپ قالدىق. قۇپيا بولماسا ايتشى, ول نەنى بىلدىرەدى؟
– تاتۋيروۆكامدا قولعاپ, وليمپيادا شەڭبەرلەرى جانە تۋداعى قىران بەينەلەنگەن. بۇلار – مەندەگى ارمانداردىڭ سيمۆولى ىسپەتتەس.

اڭگىمەلەسكەن:
بوتاگوز ماراتقىزى