باستى اقپاراتشارتاراپ

پالەستينا مەملەكەتى قۇرىلا ما؟

گازا سەكتورىنداعى حاماس قارۋلى توبىنا قارسى ارناۋلى وپەراتسيا باستاعالى بەرى يزرايل اسكەرى ءبىر تاۋلىك ىشىندە العاش رەت كوپ شىعىنعا ۇشىراپ, 21 جاۋىنگەرى قازا تاپتى. تساحال وكىلى, كونتر-ادميرال دانيەل حاگاريدىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا, يزرايل جاۋىنگەرلەرى ءتىنتۋ جۇرگىزگەن 2 عيماراتتا جارىلىس بولىپ, 21 جاۋىنگەر وپات بولعان.

گازا اۋماعىندا قاندى سوعىس ءجۇرىپ جاتقانىنا 4 ايعا تايادى. قازىر ­حاماس-تىڭ نەگىزگى كۇشى شوعىرلانعان گازا سەكتورىنىڭ وڭتۇستىك-باتىسىندا كەسكىلەسكەن شايقاس ءجۇرىپ جاتىر. سولتۇستىك گازاداعى ۇرىس قيمىلدارى, نەگىزىنەن, اياقتالىپ, اتالعان اۋماق جاپپاي ءيزرايلدىڭ باقىلاۋىنا ءوتتى. سوعىس سالدارىنان ايماقتا گۋمانيتارلىق داعدارىس تۋىندادى. 26 مىڭعا جۋىق بەيبىت تۇرعىن قازا تاۋىپ, پالەستينا اۋماعىنىڭ باسىم بولىگى جەرمەن-جەكسەن بولدى. ولگەندەردىڭ باسىم بولىگى – ايەلدەر مەن بالالار. ال يزرايل ارمياسى گازا اۋماعىنا باسىپ كىرگەلى 220 جاۋىنگەرىنەن ايىرىلعان.

حالىقارالىق گااگا سوتى وسى ايدىڭ باسىندا ءيزرايلدى بۇۇ-نىڭ گەنوتسيد تۋرالى كونۆەنتسياسىن بۇزعانى ءۇشىن ايىپتايتىن دەرەكتەردى تىڭدادى. دەگەنمەن نەتانياحۋ بىردە-ءبىر سوت نەمەسە اسكەري قارسىلاس ءيزرايلدى حاماس-تى جويۋ ماقساتىنان تايدىرا المايدى دەپ مالىمدەدى. كەشە بۇۇ باس حاتشىسى انتونيو گۋتەرريش قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا «پالەستينا حالقىن ۇجىمدىق تۇردە جازالاۋعا ەشقانداي نەگىز جوق» دەپ ءيزرايلدى ايىپتاي سويلەدى. وسى جينالىس­تا رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ رەسەيدىڭ گازاداعى قاقتىعىستى توقتاتۋ جونىندەگى بەيبىت باستاماسىن جاريالادى. قۇجاتتا تاراپتار اتىستى دەرەۋ توقتاتىپ, 1967 جىلعى شەكارا نەگىزىندە پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋ كوزدەلگەن.

جالپى پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋ ماسەلەسى بۇرىننان ايتىلىپ كەلەدى. باراك وباما بيلىك جۇرگىزگەن كەزدە پالەستينا مەملەكەتىن قۇرىپ, 1967 جىلعى شەكارا نەگىزىندە يزرايل جانە پالەستينا مەملەكەتتەرىنىڭ قاتار ءومىر ءسۇرۋىن ۇسىنعان. بۇل يدەيانى پالەستيناداعى جەتەكشى ساياسي توبى «فاتح» قولداعانمەن, راديكالدىق ۇستانىمداعى حاماس توبى قارسى شىعىپ, يزرايل مەملەكەتىنىڭ باقىلاۋىنداعى بارلىق اۋماق پالەستينا مەملەكەتىنىڭ اۋماعىنا اينالۋى ءتيىس دەگەن تالاپ قويدى. 2009 جىلى پرەمەر-مينيستر ب.نەتانياحۋ «ەگەر پالەستينالىقتار ءيزرايلدى ەۆرەي حالقىنىڭ مەملەكەتى دەپ تانىسا, وندا بولاشاق بەيبىت كەلىسىمدە ءبىز دەميليتاريزاتسيالانعان پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋ تۋرالى شەشىمگە قارسى ەمەسپىز» دەگەن ەدى. بىراق قازىر نەتانياحۋ ول ويىنان دا اينىپ قالعان سەكىلدى. سەبەبى جاقىندا ول تاعى دا قىڭىرلىق تانىتىپ, يزرايل-پالەستينا قاقتىعىسىن شەشۋدىڭ جالعىز ءادىسى رەتىندە ەكى مەملەكەتتىڭ (يزرايل مەن پالەستينا) قاتار ءومىر سۇرۋىنە نەگىزدەلگەن كوزقاراسقا قارسىلىق ءبىلدىردى. وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن امەريكالىق CBS تەلەكومپانياسىنا بەرگەن سۇحباتىندا «پالەستينالىق حاماس راديكال توبى جويىلۋ كەرەك, بىراق يزرايل گازانى وككۋپاتسيالاسا, «ۇلكەن قاتەلىك بولادى», سوندىقتان پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋ جولىن ىزدەۋ كەرەك» دەپ مالىمدەگەن ەدى.

جاقىندا بريۋسسەلدە ەۋرووداق ەلدەرىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى باس قوسىپ, ۇيىمنىڭ تاياۋ شىعىس­تا بەيبىتشىلىك ورناتۋ بويىنشا جوسپارىن تالقىلادى. وداق ەلدەرى پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋ الداعى بەيبىت كەلىسسوزدەردە تالقىلاناتىن باستى ماسەلەنىڭ ءبىرى بولۋ كەرەگىن جەتكىزدى. بىراق جيىنعا ارنايى شاقىرىلعان يزرايل سىرتقى ساياسات باسشىسى وداقتىڭ بۇل ۇسىنىسىنان باس تارتتى. دەمەك, تاياۋ شىعىستاعى 77 جىل بويى شەشىلمەي كەلە جاتقان ماسەلەنى شەشۋدىڭ ەڭ ۇتىمدى جولى – پالەستينا مەملەكەتىن قۇرۋ. بىراق وعان قازىر يزرايل قارسى.

گازا اۋماعىن 3 اي بويى توپەلەگەن يزرايل قارۋلى كۇشتەرى حاماس كەپىلگە العان تۇتقىنداردى تولىق بوساتا العان جوق. كەرىسىنشە, ولاردىڭ دا ءبىر بولىگى ءيزرايلدىڭ اۋە شابۋلى كەزىندە قازا تاپقان. ال حاماس ­يزرايل اتقىلاۋدى توقتاتىپ, اسكەرىن شەگىندىرسە, تۇتقىنداردى بوساتىپ, كەلىسسوز جۇرگىزۋگە دايىنبىز دەپ وتىر, سونداي-اق گازا سوعىستان كەيىن دە حاماس-تىڭ تولىق باقى­لاۋىندا بولۋى, يزرايل تۇرمەسىندەگى بارلىق پالەستينا تۇتقىندارىن بوساتۋى كەرەك دەپ سانايدى. بىراق وعان يزرايل كەلىسپەي, ماسەلەنى مايداندا شەشۋدى كوزدەپ وتىر. بىراق قۇرىلعانىنا 30 جىلدان اسقان قارۋلى توپتى يزرايل تولىق قۇرتا الا ما؟ وتە قىمباتقا ءتۇسىپ جاتقان بۇل سوعىستى يزرايل قانشا ۋاقىت جالعاستىرا الادى؟ ماسەلە سوندا.

تاعىدا

admin

«استانا اقشامى» گازەتى

ۇقساس جاڭالىقتار

Back to top button