شارتاراپ

قوس كورەيا قىرقىسى

كورەيا تۇبەگىندەگى شيەلەنىس قايتا كۇشەيدى. جاقىندا سولتۇستىك كورەيا باسشىسى كيم چەن ىن وڭتۇستىك كورەيانى سولتۇستىك كورەيانىڭ باستى دۇشپانى دەپ اتاپ, ءوز ەلىنىڭ وڭتۇستىك كورەيامەن بىرىگۋى مۇمكىن ەمەستىگىن, سەۋل وزىنە قوسىپ الۋ ساياساتىن تاڭداپ, بۇل ءبىر ۇلت, ءبىر مەملەكەت جانە ەكى جۇيەگە قايشىلىق جاساعانىن مالىمدەپ, اسكەر مەن اسكەري ونەركاسىپ سالاسىنىڭ ماماندارىنا سوعىسقا دايىندىقتى كۇشەيتۋگە تاپسىرما بەردى.

قاڭتار ايىنىڭ باسىندا سولتۇستىك كورەيا وڭتۇستىك كورەياعا جاقىن پەننەندو جانە ەنپحەندو ارالدارىنا قاراي ارتيللەريالىق 200 سنارياد اتتى. وڭتۇستىك كورەيا اسكەرى پحەنيان­نىڭ قيمىلىن «ارانداتۋ» دەپ اتاپ, جاۋاپ رەتىندە 400 سنارياد اتىپ, ءوز مانەۆرىن جاسادى. بۇل وڭتۇستىك كورەيا ارالدارىندا بولىپ وتىرعان العاشقى وقيعا ەمەس. 2022 جىلى جەلتوقساندا سولتۇستىك كورەيانىڭ جاعالاۋ ارتيللەرياسى ارالداردى اتقىلاپ, كەيىن وقيعانى «جاتتىعۋ» دەپ اتاعان. 2010 جىلى قاراشادا ەنپحەندو ارالىندا سولتۇستىك جانە وڭتۇستىك كورەيا اسكەرى اراسىندا اتىس بولىپ, ادام ءولىمى دە بولعان.

كورەيا تۇبەگىندەگى جاعدايدىڭ كۇرت شيەلەنىسۋىنە وڭتۇستىك كورەيا مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ سولتۇستىك كورەياعا قارسى تەجەۋ ستراتەگيالارىن قايتا قاراپ, «ارنايى تەجەۋ ستراتەگياسى» دەپ اتالاتىن قۇجاتقا قول قويۋى مۇرىندىق بولدى. وسىدان كەيىن سولتۇستىك كورەيا باسشىسى «اقش-تىڭ ماقساتى – ءبىزدىڭ يادرولىق قارۋىمىزدى جويۋ عانا ەمەس, سايىپ كەلگەندە, يادرولىق كۇشىمىزدى جويۋ, ءوز-ءوزىمىزدى قورعاۋ قۇقىعىنان باس تارتۋعا ماجبۇرلەۋ, كەز كەلگەن ۋاقىتتا رەجيمىمىزدى قۇلاتۋ ءۇشىن ءبىزدى السىرەتۋ» دەپ مالىمدەپ, يادرولىق قارۋدان باس تارتپايتىنىن قايتالاي اڭعارتتى.

وتكەن جىلى قاراشا ايىنىڭ سوڭىندا سولتۇستىك كورەيا العاش رەت بارلاۋ سپۋتنيگىن ءساتتى ۇشىرعانىن جاريالادى. بۇل – سولتۇستىك كورەيا ءۇشىن 2016 جىلدان بەرگى العاشقى ءساتتى وربيتالىق ۇشىرۋ. وڭتۇستىك كورەيا بارلاۋ قىزمەتىنىڭ وكىلدەرى زىمىراننىڭ جاڭا نۇسقاسىندا رەسەيدەن العان تەحنولوگيالارعا نەگىزدەلگەن قوزعالتقىش قولدانىلعانىن مالىمدەدى. اقش كحدر-دىڭ عارىشقا سپۋتنيك ۇشىرۋىن بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى تاراپىنان ەنگىزىلگەن سانكتسيالاردى ورەسكەل بۇزۋ دەپ اتادى.

اقش رەسەي مەن وڭتۇستىك كورەيا اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ كۇشەيۋىنە الاڭداۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ويتكەنى پحەنيان رەسەيدەن العان عارىش تەحنيكالارىنىڭ وتەۋىنە ءبىر ميلليون دانا سنارياد, سونداي-اق ورتا قاشىقتىققا اتىلاتىن زىمىراندار بەرگەن. بۇل ونسىز دا شەشىلمەي جاتقان شىعىس ەۋروپاداعى شيەلەنىستى ودان سايىن كۇشەيتتى. جۋىردا سولتۇستىك كورەيا تاعى دا رەسەيگە تاكتيكالىق راكەتا كەشەندەرى مەن بالليستيكالىق راكەتالارىن تاسىمالداعان. اق ءۇي وكىلىنىڭ سوزىنشە, رەسەي 30 جەلتوقسان جانە 2 قاڭتاردا ۋكرايناعا جاپپاي سوققى جاساعان كەزدە سولتۇستىك­كورەيالىق راكەتالاردى پايدالانعان. بۇعان دەيىن The Wall Street Journal باسىلىمى رەسەي سولتۇستىك كورەيادان بالليستيكالىق راكەتالار مەن ءتيىستى قوندىرعىلارىن ساتىپ العان بولۋى مۇمكىن دەپ حابارلاعان.  سولتۇستىك كورەيادا كەڭەستىك ۇلگىدەگى ر-17 راكەتا كەشەندەرى بار. ول قازىر «حۆاسون-6» دەپ اتالادى. ساراپشىلار ول 500-1300 شاقىرىمعا ۇشۋى مۇمكىن دەپ سانايدى. باتىس باسىلىمدارىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا, رەسەي سولتۇستىك كورەيادان 50-گە جۋىق بالليستيكالىق زىمىران العان. ەگەر ونىڭ سانى بۇدان دا كوبەيسە, وندا ۋكراينانىڭ اۋە شابۋىلىنان قورعانۋ قۋاتى ءتىپتى السىرەي ءتۇسۋى ىقتيمال.

ساراپشىلار سوڭعى جىلدارى سولتۇستىك كورەيادا ىشكى ماسەلەلەردىڭ (سونىڭ ىشىندە ەكونوميكانىڭ توقىراۋى, ازىق-تۇلىك پەن مۇنايدىڭ جەتىسپەۋشىلىگى) كۇشەيۋىنە, سونداي-اق, ديپلوماتيالىق ساتسىزدىكتەرگە بايلانىستى (حالىقارالىق سانكتسيالاردان قۇتىلا الماۋىنا بايلانىستى) پحەنيان ءوز ۇستانىمىن وزگەرتتى. بۇل ەلدىڭ رەسەيمەن جاساسقان تىعىز قارىم-قاتىناسى, سونىڭ ىشىندە ارتيللەريالىق سناريادتار مەن زىمىرانداردى جەتكىزۋى حالىقارالىق ساياسي ويىندى بەلگىلى دارەجەدە وزگەرتۋى مۇمكىن دەگەن پىكىردە.

قازىر ەكى كورەيا دا شەكاراعا اسكەرىن توپتاپ, بەس قارۋىن سايلاپ جانتالاسۋدا. دەگەنمەن كوپتەگەن مامان كيم چەن ىننىڭ تۇپكى ماقساتى وڭتۇستىك كورەيامەن سوعىسۋ ەمەس, كەرىسىنشە, قارۋ-جاراقتى قىسقارتۋ تۋرالى كەلىسىمدى العا تارتا وتىرىپ, ۆاشينگتوندى ءوز ەلىن يادرولىق دەرجاۆا رەتىندە تانۋعا ماجبۇرلەۋ دەپ سانايدى. ويتكەنى ەڭ سەزىمتال ساياسي ساتتەردە جاۋلارىن مازالاۋ – سولتۇستىك كورەيانىڭ كانىگى ادەتى. بيىل اقش تا, وڭتۇستىك كورەيا دا سايلاۋ وتكىزەدى. سولتۇستىك كورەيا وسى ءساتتى پايدالانىپ, از دا بولسا تيىمدىلىكتەرگە قول جەتكىزگىسى كەلەدى. ماسەلەن, 2012 جىلدىڭ سوڭىندا اقش پەن وڭتۇستىك كورەيا­داعى پرەزيدەنت سايلاۋى كەزىندە سولتۇستىك كورەيا ۇزاق قاشىقتىققا اتىلاتىن زىمىران ۇشىرسا, 2013 جىلى وڭتۇستىك كورەيا كوشباسشىسى قىزمەتىنە كىرىسەردەن بىرەر اپتا بۇرىن يادرولىق سىناق وتكىزدى, 2016 جىلى اقش-تىڭ پرەزيدەنت سايلاۋىنا ەكى اي قالعاندا تاعى دا يادرولىق سىناق جاساپ, الەمدى دۇرلىكتىرگەن بولاتىن.

تاعىدا

admin

«استانا اقشامى» گازەتى

ۇقساس جاڭالىقتار

Back to top button