تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى ەڭ العاشقى قۇجاتتىڭ ءبىرى – سەمەي پوليگونىن ءبىرجولا جابۋ تۋرالى ەلباسى جارلىعىنا بيىل 25 جىل تولدى. بۇل پرەزيدەنتتىڭ بەيبىت ءومىر, بەرەكەلى تۇرمىس – قارۋسىزدانۋ ساياساتىنداعى تۇڭعىش قادامى بولاتىن.
وسىعان بايلانىستى «استانا» ۇلتتىق سۋرەت گالەرەياسىندا «يادرولىق قارۋسىز الەم» اتتى جيىن بولىپ ءوتتى. وعان «اتوم» جوباسىنىڭ قۇرمەتتى ەلشىسى, يادروعا قارسى قوزعالىس بەلسەندىسى, اۋزىمەن سۋرەت سالاتىن تانىمال سۋرەتشى كارىپبەك كۇيىكوۆ قاتىستى. بەينەلەۋ ونەرىنىڭ شاباندوزى اڭگىمە اراسىندا جۇرەككە جازىلماستاي جارا سالعان سەمەي پوليگونى تۋرالى تەبىرەنە ايتىپ بەردى.
– ادامزات تاريحىنداعى ۇزاق جىلدارعا سوزىلعان ەڭ كوپ جارىلىس سەمەي وڭىرىندە جاسالدى. زاردابى تەك شىعىس قازاقستان, پاۆلودار جانە قاراعاندى وبلىستارىمەن شەكتەلىپ قالماي, الىس جاتقان قازاق دالاسىنا دا جەتتى. العاشىندا ادامدار مەن جانۋارلارعا تىكەلەي ۋىن شاشقان اشىق سىناقتار, ءتىپتى, جەر استىندا دا جالعاستى. رادياتسيانىڭ اسەرىنەن ادامدار عانا ەمەس, جەردىڭ استى دا, ءۇستى دە زارداپ شەكتى, – دەيدى ول.
تۋعاندا ەكى قولى جوق بولسا دا, تاعدىردىڭ اۋىرتپالىعىنا نالىماي, كەرىسىنشە, ادامزاتتى بەيبىتشىلىك باستاماعا قولداۋ بىلدىرۋگە شاقىرىپ جۇرگەن سۋرەتشى – پوليگونعا ىرگەلەس جاتقان ەگىندىبۇلاق اۋىلىنىڭ تۋماسى. تۋىندىلارىن الەم تانيدى. سەمەي پوليگونى زارداپتارىن ارقاۋ ەتكەن شىعارمالارى شەتەل كورمەلەرىنە قويىلدى.
ەلباسى دا ءوزىنىڭ ەستەلىك جازبالارىندا «يادرولىق سىناقتاردىڭ بارلىق قاسىرەتىن موينىمەن كوتەرگەن قازاقستان حالقى ءۇشىن ولارعا تولىق تىيىم سالۋ ماسەلەسى اسا كوكەيكەستى بولىپ تابىلادى. ويتكەنى, سەمەي پوليگونىندا 40 جىلدا 450 سىناق جاسالسا, ودان 1,5 ميلليون ادام زارداپ شەكتى. سوندىقتان, مەن 1991 جىلدىڭ 29 تامىزىندا ەش قوبالجىماستان سەمەي يادرولىق پوليگونىن جابۋ تۋرالى جارلىق شىعاردىم» دەپ جازادى. وسىلايشا 1991 جىلى ەڭ ءىرى يادرولىق سىناق الاڭدارىنىڭ بىرىنە اينالعان سەمەي پوليگونى جابىلدى. جاپپاي قىرىپ-جويۋ قارۋ-جاراعىنان ءوز ەركىمەن باس تارتتىق.
بۇگىندە الەم حالقى جىل سايىن 29 تامىزدى يادرولىق قارۋعا قارسى كۇرەستىڭ حالىقارالىق كۇنى رەتىندە اتاپ وتەدى.
گۇلميرا شارحانقىزى
