كۇنi كەشە قازاق عىلىمىنىڭ قابىرعالى قايراتكەرi, ۇلت رۋحىنىڭ جارشىسى, اياۋلى ازامات, ۇلى ۇستازىم, اكادەميك راحمانقۇل بەردiباي 85 جاسقا قاراعان شاعىندا ومiردەن وزدى.
بار سانالى عۇمىرىن ۇلت يگiلiگiنە, عىلىم مۇراتىنا سارپ ەتiپ, سوڭعى ساتiنە دەيiن وي كورiگiن وشiرگەن جوق. عىلىمداعى العاشقى جولىن ادەبيەت تەورياسى مەن تاريحىنان باستاپ, حالىق اۋىز ادەبيەتiنiڭ بiلگiر, iرi زەرتتەۋشiسiنە اينالدى. عاسىرلار بويعى تۋعان حالقىنىڭ iنجۋ-مارجاندارىن جاڭعىرتىپ, جارقىراتىپ ەلiنiڭ يگiلiگiنە جاراتۋعا كۇش سالدى. ۇزىن سانى 60-تان استام ءتۇرلi مونوگرافيالىق زەرتتەۋلەرi, رۋحانياتقا ءۇن قوسقان كiتاپتارى حالىقتىڭ باعا جەتپەس قازىنالارىنىڭ قاتارىن تولىقتىردى. ۇلت ءۇشiن بولعان قوعامدىق جۇمىستاردىڭ قايناعان ورتاسىندا ءجۇرiپ, باسىن بايگەگە دە تiكتi. تاياق تا جەدi, تەپەرiش تە كوردi. بiراق, كۇرەسكەرلiك رۋحى ونى جاي جاتقىزبادى. سول ارقىلى ۇلتىنىڭ ۇلكەن تۇلعاسىنا اينالدى. ول كiسiنi وزگە زامانداستارىنان ايرىقشا ەرەكشەلەيتiن – حالقىن, تiلiن, ءداستۇرiن جانى قۇلاي سۇيگەن ۇلتشىلدىعى ەدi. ارداقتى اعانىڭ ۇلت دەگەندە جالىنى – ارىستان, جانى – نامىستان جا-رالعانداي كورiنەتiن بiزگە…
راحمانقۇل اعايدىڭ ەلiنە دەگەن شەكسiز ماحابباتىن ەشقانداي اتاق تا, داڭق تا ايىرباستاي المايتىن. سونىڭ بiر كورiنiسi تاۋەلسiزدiك العان جىلدارى تۇركiستان قالاسىندا ق.ا.يسساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرiك ۋنيۆەرسيتەتi اشىلدى. وسى ساتتە جايلى قىزمەتiن, جايلى ورنىن قيىپ, ۇلدە مەن بۇلدەگە ورانعان اسەم الماتىنى تاستاپ, شالعايداعى اۋدانعا العاشقىلاردىڭ بiرi بوپ ات باسىن تiرەدi. كەيiنگi ۇرپاققا بiلiمiمدi بەرەيiن, بiلگەنiمدi ۇيرەتەيiن, جيعان تاجiريبەمدi ەلiمنiڭ قاجەتiنە جاراتايىن دەپ بارلىق قيىندىققا قاراماي بەلدi بەكەم بۋدى.
مەنiڭ ول كiسiمەن بايلانىسىم وسى كەزدەن باستالدى. قاسىندا كوپ ءجۇردiم. شاكiرت بولدىم. قازاقتان شىققان ۇلى جىرشىلار مەن ونەر ادامدارىنىڭ ونەگەلi ومiرلەرiن شەجiرەدەي تارقاتاتىن داريا ەدi. تۇيدەك-تۇيدەك ويلاردى, وتكiر ولەڭ جولدارىن جاتقا ايتاتىن. جانىندا جۇرەم دەپ الاش ارىستارى مۇستافا, ءاليحان, احمەت, مiرجاقىپ, مەملەكەت قايراتكەرلەرi ءنازiر تورەقۇلوۆ, سۇلتانبەك قوجانوۆ, تۇرار رۇسقۇلوۆ, جۇمابەك تاشەنوۆ, دiنمۇحاممەد قوناەۆ جانە قازاقتان شىققان تۇڭعىش كاسiبي تاريحشى ەرمۇقان بەكماحانوۆ سەكiلدi ۇلىلاردىڭ ۇلتشىل قاسيەتتەرiمەن قانىعا تانىستىم. سول ءۇشiن ءوزiمدi شەكسiز باقىتتى سەزiنەتiن ەدiم. مۇنداي اڭگiمەلەردi راحاڭ باس سالىپ ايتا بەرمەيتiن. ەكەۋمiز تۇركiستاننىڭ iشiندەگi ەسكi ۆوكزالداردىڭ ورىندارىن, سىرتىنداعى شورناق, قارناق, وتىرار سەكiلدi ەسكi تاريحي ورىندارعا جيi باراتىنبىز. مەن سول كەزدە «بۇل كiسi iشi پىسا ما ەكەن, نەگە كەلە بەرەدi?» دەپ, ويلايتىنمىن. مەنiڭ وسى ويىمدى سەزە مە قايدام, ول كiسi: «ادام جاسى كەلگەندە بالالىق شاعى وتكەن, جاس كۇنiندە جۇرگەن جەرلەرiن اڭسايتىن, ساعىناتىن بولادى. سەن مۇنىڭ سىرىن ءازiر تۇسiنە بەرمەۋiڭ مۇمكiن. كەزi كەلگەندە مەنiڭ وسى ءسوزiمدi ەسكە الارسىڭ» دەۋشi ەدi جارىقتىق. جوعارىداعى جايلاردىڭ ءبارiن سونداي ساپارلاردا مايىن تامىزا اڭگiمەلەيتiن.
ۇلى ۇستاز, تالانتتى عالىم, اكادەميك راحمانقۇل بەردiباەۆ تۋرالى دا ءالi تالاي ەستەلiكتەر ايتىلار, اڭىزدار تارايتىن بولار, وعان كۇمانiم جوق. بiراق, مەن قاناتىنىڭ استىندا وسكەن شاكiرتتەرiنiڭ بiرi رەتiندە ءوزiم كورگەن, ەستiگەن جايلارىمدى ەستەلiك رەتiندە بايانداۋدى وزiمە پارىز سانادىم.
قايران اسىل ابىزىم-اي, جاتقان جەرiڭ جايلى, توپىراعىڭ تورقا بولعاي. الدىڭ پەيiش, ارتىڭ كەنiش بولسىن. ارتىڭىزدا قالعان اسىل iز, ارداقتى iسiڭiز, ەلەۋلi ەڭبەكتەرiڭiز حالقىڭىزعا امانات.
اسقار دۇيسەنبi
