كەشە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلورداعا رەسمي ءىس-ساپارمەن كەلگەن فرانتسيا مەملەكەتىنىڭ باسشىسى فرانسۋا وللاندپەن كەزدەستى. ەكىجاقتى كەزدەسۋ بارىسىندا قازاق-فرانتسۋز ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى تالقىلانىپ, ساۋدا-ەكونوميكا, ينۆەستيتسيا, عارىش, مۇناي-گاز جانە تەمىرجول ماشينالارىن جاساۋ سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرى قارالدى.
سونىمەن قاتار, ەكى ەلدىڭ باسشىلارى حالىقارالىق جانە وڭىرلىك كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى جايتتار تۋرالى دا پىكىر الماسىپ, كوكەيدە جۇرگەن كوپ ماسەلەنى ورتاعا سالدى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ فرانتسيامەن اراداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تانىعان جانە 1993 جىلى قازاقستانعا ارنايى كەلگەن فرانتسيا پرەزيدەنتى ف.ميتتەرانمەن بولعان كەزدەسۋدە قالانعانىن ايتتى. ال فرانسۋا وللاند ءوزىنىڭ بۇل ساپارى تۋرالى 2012 جىلى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ فرانتسياعا جاساعان ساپارىندا ۋاعدالاسقانىن جەتكىزدى.
كەڭەيتىلگەن قۇرامدا وتكەن كەلىسسوزدەر بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ فرانتسيا پرەزيدەنتىنىڭ ساپارى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك كۇنى قارساڭىنا ورايلاس كەلگەنىنە نازار اۋدارا وتىرىپ, فرانتسيانىڭ ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن جەتەكشى ساۋدا سەرىكتەسى ءارى ءىرى ينۆەستور بولىپ سانالاتىنىنا توقتالدى.
«ءبىز ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا ىنتىماقتاستىق جاساپ كەلەمىز. استانادا جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ V فورۋمى وتەدى, ال الماتىدا سوربوننا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ورتالىق ازياداعى تۇڭعىش فيليالى اشىلادى. سونداي-اق, ەلوردامىزدا 1966 جىلى بايقوڭىر عارىش ايلاعىندا بولعان شارل دە گوللگە ەسكەرتكىش اشىلماق» دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
فرانتسيا باسشىسى دا قازاقستانعا سالىنىپ جاتقان فرانتسۋز ينۆەستيتسياسى مەن ەكسپورتىنىڭ ۇلعايىپ كەلە جاتقانىنا نازار اۋداردى.
ول: «بۇگىن مەنىمەن بىرگە ۇلكەن دەلەگاتسيا كەلدى, ونىڭ قۇرامىنا مينيسترلەر, پارلامەنتاريلەر, كاسىپورىنداردىڭ ديرەكتورلارى مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ رەكتورلارى ەندى. وسىنىڭ ءبارى فرانتسيانىڭ ورتالىق ازياداعى ءىرى ەكونوميكاسى بار ەل – قازاقستانمەن ىنتىماقتاستىققا قاي كەزدە دە ءمۇددەلىلىگىنىڭ زور ەكەنىن كورسەتەدى. سىزدەردىڭ ەلدەرىڭىز ەكونوميكالىق دامۋ جونىندەگى ماقساتتارىن تابىستى جۇزەگە اسىرىپ قانا قويعان جوق, ول سونداي-اق, كورشىلەرىمەن تەڭ دارەجەدە ديالوگ جۇرگىزىپ, ءىرى ساياسي ءمانى بار ۋاقيعالارعا ىقپال ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ماڭىزدى ساياسي جانە ديپلوماتيالىق ءرول اتقارادى. بۇل رەتتە ءسىزدىڭ الار ورنىڭىز ەرەكشە ەكەنىن اتاعىم كەلەدى» دەدى.
ەكىجاقتى كەزدەسۋ بارىسىندا بىرنەشە كەلىسىمدەرگە قول قويىلىپ, تاراپتار ەكى مەملەكەتتىڭ اراسىنداعى دوستىق قارىم-قاتىناستىڭ نىعايا تۇسكەنىنە كوز جەتكىزىپ تارقاستى.
بەدەلسوز
نۇرسۇلتان نازارباەۆ, قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى:
تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى جىل سايىن دامىپ كەلە جاتقان قارىم-قاتىناسىمىز قازىرگى ۋاقىتتا ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك دەڭگەيىنە جەتىپ وتىر. قازاقستاندا فرانتسۋزدىق 100-دەن استام كومپانيالار مەن كوپتەگەن بىرلەسكەن كاسىپورىندار جەمىستى ەڭبەك ەتۋدە. ءدال قازىر ونداعان بىرلەسكەن جوبالار ىسكە اسىرىلۋدا.
سىزبەن بىرگە ىسكەر توپ وكىلدەرىنىڭ ۇلكەن ءبىر قاۋىمى كەلگەنىنە قۋانىشتىمىن. ءبىزدىڭ بۇگىنگى كەزدەسۋىمىز قارىم-قاتىناسىمىزدى ءالى دە ىلگەرىلەتۋگە ىقپال ەتەدى دەپ سەنەمىن.
فرانسۋا وللاند, فرانتسۋز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى:
ەگەر كەيىنگە, ف.ميتتەراننىڭ ساپارىنان بەرگى جولدارعا ءۇڭىلىپ قارايتىن بولساق, قازاقستان – دامىپ, نىعايىپ كەلە جاتقان مۇلدە باسقا ەل. ءبىز رەسەي مەن ەۋروپا ەلدەرىنىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ شيرىعۋى بايقالىپ وتىرعان ۋاقىتتا كەزدەسىپ وتىرمىز. ءوز باسىم بۇل ماسەلەنىڭ تەزىرەك شەشىلگەنىن قالايمىن, ال بۇل ورايدا ءسىزدىڭ ەل ايرىقشا ءرول وينايدى.
ءتۇس اۋا ەكى ەلدىڭ باسشىلارى تاۋەلسىزدىك سارايىندا وتكەن قازاقستان مەن فرانتسيا اراسىنداعى بيزنەس-فورۋمعا قاتىسىپ, قوس مەملەكەتتەن كەلگەن ىسكەر توپتاردىڭ الدىندا بايانداما جاسادى.
ەلباسى: «سiزدەرگە بەلگiلi, مەنiڭ باستاماممەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرىلدى. بۇل – تەك قانا ەكونوميكالىق وداق. ساياسي ۇيىم ەمەس. ول ەكونوميكالىق ماقسات-مۇددەلەردi عانا كوزدەيدi. كەدەندiك وداق ءۇش ەل اراسىنداعى كەدەندiك كەدەرگiلەردi جويادى. قازاقستان, بەلارۋس جانە رەسەي ەلدەرi شامامەن 165 ملن حالقى بار جالپى كولەمi 2 ترلن دوللار ورتاق ەكونوميكاعا يە. بۇل بiز ءۇشiن ءتيىمدى نارىق بولىپ سانالادى. قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى شەكارا ۇزىندىعى 7 مىڭ شاقىرىمنان اساتىنىن ەسكەرسەك, بiزگە ەكونوميكالىق وداقتىڭ ماڭىزى جوعارى ەكەنiن بىلۋگە بولادى» دەپ, قازاقستان جىلدار جىلجىعان سايىن ءار قادامىن نىق باسىپ كەلە جاتقانىن ايتتى.
سونداي-اق ەلباسى ەلىمىزدە جۇيەلى دامۋعا باعىتتالعان بىرقاتار ماڭىزدى باعدارلامالار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىنا توقتالدى. اتاپ ايتقاندا, يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق باعدارلامانىڭ ەكىنشى بەسجىلدىعىن باستاۋ جوسپارلانۋدا, شەتەلدىك ينۆەستورلار ءۇشىن ءتۇرلى پرەفەرەنتسيالار مەن ىنتالاندىرۋلار قاراستىرىلعان. سونىمەن قاتار «نۇرلى جول» جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتى قابىلداندى, ونىڭ اياسىندا ماڭىزدى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانعان.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستان بۇكىل ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى ىسكەرلىك, ترانزيتتىك جانە لوگيستيكالىق حابقا اينالۋدى ماقسات ەتىپ وتىرعانىن ايتتى.
ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنداعى ماڭىزدى باعىتتارعا توقتالعان قازاقستان پرەزيدەنتى تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتقان «بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسىن, مەملەكەتتىك اكادەميالىق موبيلدىلىك باعدارلاماسىن, سونداي-اق استانادا قۇرىلىپ جاتقان ينتەللەكتۋالدىق-يننوۆاتسيالىق كلاستەردى ايرىقشا اتاپ ءوتتى.
سونىمەن قاتار, نۇرسۇلتان نازارباەۆ ستۋدەنتتەرمەن, سونداي-اق عىلىم-ءبىلىم سالاسىنداعى ءوزارا وزىق تاجىريبەلەر الماسۋ ءۇردىسىن ينتەنسيفيكاتسيالاۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى ۇسىندى.
فورۋمدا سويلەگەن مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ ەۋروپالىق وداقپەن اراداعى قارىم-قاتىناسى دا جوعارى دەڭگەيدە ەكەنىن ايتا كەلە:
«سiزدەرگە تولىق ماعلۇمات بەرە الامىن: قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان مەن ەو اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 53 ملرد دوللاردان اسادى. سونىمەن قاتار, رەسەيمەن ارادا – 28 ملرد دوللار جانە قىتايمەن ارادا – 25 ملرد دوللار اينالىمدا. ال بۇل بiزگە تيەسىلى جالپى تاۋار اينالىمى كولەمiنiڭ 70 پايىزىن قۇرايدى. قاراشا ايىندا بiز ەۋروپالىق وداقپەن ارiپتەستiكتi كەڭەيتۋگە باعىتتالعان كەلiسiمگە قول قويدىق» دەدi.
سونداي-اق, فورۋمعا قاتىسقان ەنەرگەتيكا, كولىك, كوممۋنيكاتسيا, قاۋىپسىزدىك, قارجى, ينفراقۇرىلىم, قۇرىلىس, ينجينيرينگ, تۋريزم سالاسىنداعى فرانتسۋزدىق بىرنەشە كومپانيا وكىلدەرى قازاقستاندىق كاسىپكەرلەرمەن ىسكەرلىك كەزدەسۋلەر وتكىزدى. بىرقاتار ەكىجاقتى كەلىسىمدەرگە قول قويۋ كوزدەلىپ وتىر.
نۇريسلام قۇسپانعالي
