ايتپايىن-اق دەپ ەدىم!باستى اقپارات

قازاقى قاسيەتتى دە ەسكەرەيىك!

ءبىر دوسىمىز جاڭادان ساتىپ العان ۇيىنە قوناققا شاقىردى. كەڭ, مول جايىلعان داستارقان ۇستىندە ەمەن-جارقىن اڭگىمە بولدى. الايدا قايتار مەزگىلگە تاياعان شاقتا ەسىك قاعىپ كىرىپ كەلگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كوتەرىڭكى كوڭىلىمىزدى سۋ سەپكەندەي قىلدى. «سىزدەرگە كورشىلەرىڭىزدەن شاعىم ءتۇستى» دەپ حاتتاما تولتىرىپ, 18 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل سالدى. «قۇتتى قوناق كەلسە قوي ەگىز تابار, قۇتسىز قوناق كەلسە قويعا قاسقىر شابار» دەپ اتام قازاق ايتقانداي, بۇل جاعدايعا ءبىز دە قاتتى قىسىلدىق.

ارينە, اراق ءىشىپ, ءان سالىپ, بۇكىل عيماراتتى باسىمىزعا كوتەرسەك ءبىرسارى. سارى قىمىزدى ساپىرىپ ءىشىپ اڭگىمە ايتقان قوناقتار كورشىنىڭ مازاسىن الاتىنداي ايقايلاعان جوق. تەك كىشكەنتاي ەكى بالا عانا كىرىپ-شىعىپ جۇرگەن. ولارعا دا ءۇي يەلەرىنىڭ «اقىرىن, اقىرىن جۇرىڭدەر, ەسىكتى اقىرىن جابىڭدار» دەپ قايتا-قايتا ەسكەرتىپ وتىرعانىن مەنىڭ دە كوزىم شالعان. بىراق ونى پوليتسيا قىزمەتكەرى تەكسەرىپ, انىقتاعان جوق. «سىزدەرگە كورشىلەردەن بۇرىن دا شاعىم تۇسكەن, سوندىقتان ايىپپۇل جازامىز» دەپ ءۇي يەسىنە قول قويدىردى.

– جىگىتتەر, بۇلارىڭ ارتىقتاۋ ەمەس پە؟ اراق ءىشىپ, شۋلاپ وتىرعان جوقپىز. بالا بولعان سوڭ ءارى-بەرى جۇرەدى. ەندى وعان بولا كورشىسى ارىز­داندى دەپ ايىپپۇل سالا سالاسىزدار ما؟ جاعدايعا قارامايسىزدار ما؟ قاي قازاق ۇيىنە قوناق شاقىرمايدى؟ «زاڭدا جازىلدى» ەكەن دەپ قازاقى قاسيەتتى دە بەلدەن باسپاڭدار, «كورشى اقىسى – ءتاڭىر اقىسى» دەگەن بار قازاقتا. سەندەردىڭ بۇل ارەكەتتەرىڭ كورشىنى جاۋلاستىرۋ عوي, – دەسەم, «ءبىز كەلگەن سوڭ زاڭ بويىنشا حاتتاما تولتىرۋىمىز كەرەك, قوناق كەلەر الدىندا كورشىلەرگە ءبىر اۋىز ەسكەرتپەدىڭىز بە ەندى؟!» دەپ ارتىق سوزگە كەلتىرمەدى. «باردىم, بارىنە ايتتىم, تەك سول ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ استىنداعى كورشى ەسىگىن اشپاي قويدى» دەپ ءۇي يەسىنىڭ ايەلى دە شىر-پىر بوپ تۇر. بىراق ونى پوليتسيا قۇلاعىنا دا قىستىرعان جوق. ايىبىن سالىپ كەتە باردى.

ءۇي يەسىنىڭ ايتۋىنشا, بۇل جاعداي وسىمەن 5-6 رەت قايتالانعان. ءتىپتى ۇيگە كەلەتىن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىن تانىپ تا الدىق دەيدى. ويتكەنى استىڭعى قاباتتاعى قىتىمىر كورشىسى ساعات 10-نان كەيىن ءبىر قاسىق سىڭعىر ەتسە دە «مازامدى الدى» دەپ پوليتسياعا شاعىمدانادى ەكەن.

«ساعات 10-نان كەيىن دارەتحاناعا كىرۋدەن دە قورقاتىن بولدىق. ءۇيدىڭ دىبىس وتكىزبەۋ ساپاسى وتە تومەن. ۇستىڭگى قاباتتاعى كورشىنىڭ بالالارى شۋلاسا دا, قىتىمىر كورشى ءبىزدى كىنالى كورەدى. بارىپ جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ تە كوردىك. ورىس ءتىلدى ايەل ونىمىزدى تىڭدامايدى دا» دەپ ءۇي يەسى شاراسىزدىق تانىتتى. ءبىر اۋىز سوزبەن ايتقاندا, استىڭعى قاباتتاعى كورشىسى بۇلارعا ابدەن وشىگىپ العان. ال قالعان كورشىلەرىنەن شاعىم بولعان ەمەس. «جاقسى كورشى ساياڭ, جامان كورشى شايان» دەگەن وسى.

ارينە, بۇل, بىلاي قارا­عاندا, مادەنيەتكە قاتىستى ماسەلە بولعانمەن, مۇنىڭ ارعى جاعىندا قازاقى قاسيەتكە قارسى پيعىل, «كورشى اقىسى – ءتاڭىر اقىسى» دەگەن ۇعىمدى قاقپايتىن قاراڭعىلىق جاتىر. ايتپەسە ءبىز «الىستاعى تۋىستان جاقىنداعى كورشى ارتىق» دەگەن حالىق ەدىك قوي. ال زاڭ اتقارۋشىلارعا كەلسەك, «شاعىم ءتۇستى» دەپ ايىپ سالا بەرۋى دە ورىنسىز دەپ ويلايمىز. ءۇي قابىرعالارىنىڭ دىبىس وتكىزۋى ناشار بولسا, بۇل – قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ كىناسى. ءتىرى ادامنىڭ ءۇي ىشىندە ءارى-بەرى جۇرەتىنى, اڭقىلداپ سويلەپ, قارقىلداپ كۇلەتىنى دە زاڭدىلىق. ساعات 9-دا عانا قوزعالىپ, 22:00-دە «ءسونىپ» قالاتىن ول ۇيدە قۇلتەمىرلەر تۇرىپ جاتقان جوق قوي. كورشىم ارىزدانادى ەكەن دەپ ءوز ۇيىندە ۇندەمەي, تىشقان اڭدىعان مىسىقتاي ءجۇرۋى كەرەك پە؟! ولاردىڭ مۇددەسىن كىم قورعايدى سوندا؟! مۇمكىن «كوسەي بەرسە وت وشەر, تۇرتپەكتەي بەرسە كورشى كوشەر» دەگەندەي, مۇمكىن ول ادەيى سىيعىزباي جۇرگەن دە شىعار. وسىندايدا «جەر ساتىپ الماي تۇرىپ سۋىن سۇرا, ءۇي ساتىپ الماي تۇرىپ كورشىڭدى سۇرا» دەگەن ءسوز ەسكە تۇسەدى.

استانا قالاسى پد جپقب ۋپي جۇج باسقارما باستىعى, پوليتسيا مايورى ميرحات فارحاتۇلى قۇرمانعاليەۆتىڭ ايتۋىنشا, كورشىلەردىڭ مازاسىن الۋىنا بايلانىستى مىناداي ءتۇزىم بار: «ەگەر ماساڭ كۇيدە تۇنگى ۋاقىتتا كورشىلەرىن مازالاسا, قر اقبك 437-بابىنا سايكەس (تىنىشتىقتى بۇزۋ), اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى, جۇمىس كۇندەرى ساعات 22:00-دەن تاڭعى 9:00-گە دەيىن, دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى ساعات 23:00-دەن تاڭعى 10:00-گە دەيىن تىنىشتىقتى بۇزۋى وسى باپ بويىنشا 5 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتەن 10 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنادى. سونىمەن قاتار ماساڭ كۇيىندە قوعامدىق ورىندا كورشىلەرىنىڭ مازاسىن السا, قر اقبك 440-بابىنا سايكەس (الكوگولدىك ىشىمدىكتەردى iشۋ نەمەسە قوعامدىق ورىندارعا ماساڭ كۇيدە كەلۋ), اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى, وسى باپ بويىنشا 5 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتەن 10 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا نە 5 تاۋلىككە دەيىنگى مەرزىمگە اكىمشىلىك قاماققا الۋعا الىپ كەلەدى».

سونداي-اق قوعامدىق ورىندا ماساڭ كۇيىندە كورشىلەرىنە بىلاپىت سويلەپ, مازاسىن السا, قر اقبك 434-بابىنا سايكەس (ۇساق بۇزاقىلىق), اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى, وسى باپ بويىنشا 20 ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiش مولشەرiندە ايىپپۇل سالۋعا نە 5-تەن 30 تاۋلiككە دەيiنگi مەرزiمگە اكiمشiلiك قاماققا الۋعا الىپ كەلەدى. بىراق بۇل ارادا زاڭ اتقارۋشىلاردىڭ «ارىز ءتۇستى, ءبىز شارا قولدانۋعا ءماجبۇرمىز» دەپ جاعدايدىڭ مانىنە تولىق كوز جەتكىزبەي ايىپ سالۋ ورىنسىز. مۇمكىن بىرەۋدىڭ كورشىسى مازاسىز شىعار, ال بىرەۋدىڭ كىشكەنتاي بالالارى كوپ شىعار, كورشىم ارىزدانادى ەكەن دەپ بالالارىن ساتىپ جىبەرۋى كەرەك پە, جوق اياق-­قولىن بايلاپ, اۋزىن بۋىپ قويا ما؟ دەمەك, بۇل ماسەلەگە ەكى جاقتى تالداۋ جاساعان دۇرىس. زاڭدى اتقارعاندا مورالدىق قۇندىلىقتى دا ۇمىتپايىق!

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

Back to top button