قۇنانباي وسكەنبايۇلى (1804-1886) ءوڭى اقسۇر, بوتا كوز, ءجۇزى نۇرلى, كەڭ ماڭداي, قىر مۇرىندى, ۇزىن بويلى, سۇلۋ ادام بولعان. جاسىنان ەرجۇرەك, نايزاگەر, اقىلدى, مىنەزى قاتال, وتە ءادىل جانە ادال قاسيەتتەردى بويىنا سىڭىرگەن قازاقتىڭ تانىمال تۇلعاسى.
قۇنانبايدىڭ 15 جاسىندا كورشى اۋىلعا جاۋ شاپتى دەگەن حابار كەلەدى, سۋىت حاباردى ەستىگەن اكەسى وسكەنباي بەس قارۋىن استىنا سالىپ, جاساعىمەن اتقا قونىپ, سوعىسقا اتتانباقشى بولادى. سول كەزدە قۇنانباي اكەسىنىڭ اتىنىڭ اۋىزدىعىنان مىقتاپ ۇستاپ الىپ, وسكەنبايدى سوعىسقا جىبەرمەي قويادى.
– اكەسى اتتىڭ باسىن جىبەر, – دەپ, ىزالانا قۇنانبايدى قامشىمەن ارقاسىنان وسىپ-وسىپ جىبەرەدى, اق كويلەگى قان-جوسا بولسا دا, اكەسىن سوعىسقا جىبەرمەي قويادى.
17-18 جاس شاماسىندا اۋىلىنىڭ جىلقىلارىن ۇرىلار ايداپ كەتتى دەگەن تاعى ءبىر حاباردى ەستي سالا, قۇنانباي نايزاسىن الا سالا, اتاسى بەرگەن بايگە – تارشولاققا جايداق ءمىنىپ, بارىمتاشىلاردىڭ سوڭىنا تۇسەدى.
تارشولاق اعىپ وتىرىپ, ۇرىلاردى قۋىپ جەتەدى دە, بارىمتاشىلاردىڭ توبىن جارا ءوتىپ, قۇنانباي نايزاسىمەن ءبىر ۇرىنى تۇيرەپ تۇسىرەدى. ءسويتىپ, اعىنمەن ءوتىپ كەتىپ, قايتا بۇرىلىپ ۇرىلاردىڭ توبىنا شابۋىل جاساي بەرگەندە, اڭداۋسىزدا قۇنانبايدىڭ وڭ جاق كەۋدەسىنە ۇرىلاردىڭ نايزاسى قادالادى. قادالعان نايزا ۇڭعىسىنىڭ تۇبىنەن سىنىپ كەتەدى. قۇنانباي وسى العان اۋىر جاراقاتىنان ءولىم اۋزىنان ارەڭ امان قالىپ, ەمشىنىڭ جانە كوپشىلىك قاۋىمنىڭ تىلەگىمەن ساۋىعىپ كەتەدى.
ەكىنشى رەت قۇنانباي نايماننىڭ باتىرى قازىبەكپەن ايقاسادى. قازىبەك اۋىلدىڭ جىلقىسىن بارىمتالاپ, ايداماقشى بولادى. بۇل جولى دا قۇنانباي قۋىپ جەتىپ نايزالاسقاندا, قازىبەكتىڭ نايزاسى سول كوزىنە جاناي ءتيىپ, ءبىر كوزى كەم بوپ قالادى.
قۇنانباي وسكەنبايۇلى تەكتى تۇقىمنان شىققان, ول ۇلكەن اتالارى اتاقتى انەت كىشىكۇلى (1628-1723) – قازاقتىڭ جەتى جارعىسىن جازعان كەزدە ءوز ۇلەسىن قوسقان ادام.
ۇلكەن اتالارى – ولجاي, ودان – ايدوس, قايدوس, جاندوس. ايدوستىڭ بايبىشەسى ايپارا وتە اقىلدى ادام بولعان. ايدوستان – ىرعىزباي, ىرعىزبايدان – وسكەنباي, وسكەنبايدان – قۇنانباي, قۇنانبايدان – اباي مەن شاكارىم. وسى تەكتى تۇقىم قازاقتىڭ ىشىندە ۇنەمى بي بولىپ, بيلىك جۇرگىزىپ وتىرعان.
قازاق ەلىنىڭ ءومىر-تۇرمىسىندا قالىپتاسقان ادەت-عۇرپىن, سالت-ءداستۇرىن, مادەنيەتىن, ۇلتتىق تاربيەسىن, ەرتەدەن قالىپتاسقان زاڭى مەن يسلام دىنىندەگى قۇران قاعيداتتارىن, شاريعات زاڭدارىن, مۇسىلمان قاۋىمىنا قويىلاتىن تالاپتاردى قاتال ورىنداۋ ۇستانىمدا, ەلدى بيلەۋدە اتادان بالاعا ۇشتاستىق پەن ساباقتاستىق رەتىندە بەرىپ وتىرعان.
رەسەي پاتشالىعىنىڭ قازاق جەرىندە ۇيىمداستىرعان ەكسپەديتسيا مۇشەسى ادولف يانۋشكەۆيچ (1803-1857) پولياك ەتنوگرافىنىڭ كۇندەلىگىندە قۇنانباي وسكەنباەۆ تۋرالى بىلاي دەپ جازعان: «قاراپايىم قارا حالىقتان شىققان قۇنانباي – جاراتىلىسىنان اقىل-پاراسات دارىعان, وتە زەرەك, قارا تىلگە شەشەن, بايىپتى, تياناقتى كىسى. حالىقتىڭ قامىن ويلاپ, وعان جاقسىلىق جاساسام دەيدى. ەلىنىڭ ەجەلگى جول جوباسىنا, قۇراندا جازىلعان شاريعات جولىنا اسا زەرەك. رەسەي وكىمەتىنىڭ قىرعىزدار جونىندەگى زاڭ ەرەجەلەرىن وتە جەتىك مەڭگەرگەن. قارا قىلدى قاق جارعان ءادىل دە ادال ازامات. قۇنانباي – حالقىنىڭ قامقورشىسى. ونى جۇرت پايعامبارداي كورەدى. سوندىقتان اقىل-كەڭەس الۋعا ءتىپتى ءبىر قيىرداعى اۋىلداردان جاس پەن كارى, باي مەن كەدەي اعىلىپ كەلىپ جاتادى. قۇنانبايدى قازاقتىڭ تسيتسەرونى دەپ ايتۋعا بولادى».
قۇنانباي – قازاق ەلىنىڭ ءبىرتۋار ۇلى, دانىشپانى, كەمەڭگەر ەل بيلەۋشىسى, ساياساتكەرى, فيلوسوفى, قوعامدا قازاققا دۇرىس جول كورسەتۋشى جانە قازاق ەلىنە اباي مەن شاكارىمدەي الىپتاردى اكەلگەن تۇلعا. مەنىڭ كوكەيىمدەگى ءبىر ارمانىم – قۇنانباي بابامىزدىڭ باسىنا تاريحي ەسكەرتكىش رەتىندە ءبىر جاقسى كەسەنە سالۋ
يانۋشكەۆيچ قۇنانبايدىڭ قازاقتىڭ ەسكى شەجىرەسىن, التىن وردا كەزەڭىن, تۇركى شەجىرەسى تۋرالى ايتقانىن كۇندەلىگىنە جازىپ العان. يانۋشكەۆيچ ەلىنە ورالىپ, قايتىس بولعاننان كەيىن, جولداستارى ونىڭ قۇنانباي تۋرالى جازبالارىن جيناقتاپ, 1861 جىلى پاريجدە, ال 1875 جىلى بەرليندە ەكى كىتاپشا قىلىپ شىعارعان. بىراق قازاق ەلىنە ول كەزدە بۇل كىتاپشالار تۋرالى بەيمالىم بولعان.
1822 جىلعى 22 ماۋسىمدا پاتشا «ءسىبىر قازاقتارىنىڭ جارعىسىن» بەكىتتى, ول جارعى 10 تاراۋ, 319 پاراگرافتان تۇرادى. جارعىنىڭ ماقساتى – قازاقستاننىڭ سولتۇستىك-شىعىس ءوڭىرىن اكىمشىلىك, سوت, ساياسي جاعىنان باسقارۋدى وزگەرتۋ, رۋلىق-فەودالدىق تارتىپتەردى السىرەتۋ. «ءسىبىر قىرعىزدارىنىڭ جارعىسى» بويىنشا اۋىلدى – اۋىل ستارشينالارى, بولىستاردى – بولىس سۇلتاندارى, وكرۋگتەردى اعا سۇلتاندار باسقاردى. قىلمىستىق, تالاپ-ارىز جانە وبلىستىق باسقارماعا تۇسكەن شاعىمدارعا نەگىزدەلگەن جاڭادان سوت جۇيەسى ەنگىزىلدى. 1822 جىلى «ءسىبىر قىرعىزدارىنىڭ جارعىسى» العاشقى پاتشالىق رەفورما رەتىندە, بۇكىل ءداستۇرلى حاندىق بيلەۋ قۇرىلىمىن قيراتىپ, الەۋمەتتىك, ساياسي جانە شارۋاشىلىق ءومىردىڭ بارلىق جاعىن قامتىدى. پاتشالىق رەسەيدىڭ وتارلىق ساياساتىنىڭ كەڭەيە تۇسۋىنە جول اشتى.
قازاق ەلىنىڭ نەگىزگى كاسىبى – مال ءوسىرۋ, سوندىقتان كوشپەندى قازاقتا بۇل شارۋاشىلىقتى جۇرگىزۋ ءۇشىن ءداستۇرلى جەردى پايدالانۋ زاڭى مەن باسقارىلىپ رەتتەلىپ وتىردى. ءار كوشپەندى رۋ-تايپالاردا ءۇش جايىلىمدىق جەر اۋماقتارى بولدى; ول – قىستىق, كوكتىك, كۇزدىك جايىلىمدار. قازاقتىڭ مال جايىلىمى جەرلەردى پايدالانۋ كەزىندە رۋ اراسىندا ۇنەمى جەر-تالاس داۋى تۋىنداپ وتىردى. رەسەيدىڭ ەنگىزگەن زاڭى بويىنشا جاقسى, قۇنارلى, شۇيگىن جەرلەردى بىرتىندەپ ورىستار يەلەنە باستادى, جەرىنەن ايىرىلعان قازاقتار باسقا تاقىر جەرلەرگە ىعىستىرىلدى. قالا مەن بەكىنىستەر جانە شىركەۋلەر سالىنىپ, بىرتىندەپ قازاقتىڭ كەدەي قاۋىمىن كرەستيان دىنىنە كىرگىزۋگە ارەكەت جاسالا باستادى.
وكرۋگتەر – 15-20, بولىستار – 10-12 اۋىلدان, اۋىل 50-دەن 70-كە دەيىنگى ۇيلەردەن تۇردى. پاتشا وكىمەتى ءبىرتۇتاس حاندىقتى وسىلايشا بولشەكتەپ, قازاق مەملەكەتىنە ساتىلىپ, باسشىلىعى مول بيۋروكراتيالىق ورىستىق باسقارۋ جۇيەسىن زورلىقپەن ەنگىزدى. ءاربىر قۇرىلعان وكرۋگتەر اۋماعى شەكتەۋلى بولعاندىقتان, حالىق ەركىن كوشىپ-قونىپ جۇرە المادى.
قالىڭ قازاق ىشىندە جەر ماسەلەسى شەگىنە جەتىپ, ۋشىعا باستادى. تاۋسىلمايتىن جەر داۋى, جەسىر داۋى, بارىمتا, ۇرلىق-قارلىق, زورلىق- زومبىلىق, زينا, رۋ اراسىندا تۋىنداعان داۋ-داماي, كورەالماۋشىلىق, باقتالاس, الىمجەتتىك, پارا بەرۋ جانە ويعا كەلمەيتىن قىلمىستار ءجيى بولىپ تۇردى. ورىس پاتشا وكىمەتى ەنگىزگەن زاڭدار تەك ءوز مەملەكەتىنىڭ مۇددەسىن كوزدەدى.
قۇنانباي بيلىك جۇرگىزگەن كەزىندە جاسالعان اكىمشىلىك-قىلمىستىق ىستەردە پاتشا وكىمەتىنىڭ سوت جۇيەسىنىڭ زاڭى ارقىلى, قازاقتىڭ ەسكىدەن قالىپتاسقان جەتى جارعىسى, بيلەر كەڭەسىنىڭ شەشىمى جانە شاريعات زاڭى قولدانىلعان. كەيبىر جيىندا قۇنانبايدىڭ جەكە باسىن ناحاقتان تومەندەتىپ, كەمسىتكەن كەزدە, ول بىلەك كۇشىمەن دە تارتىپكە سالىپ وتىردى. قودار مەن قامقا جاساعان قىلمىس قازاق ىشىندە وتە سيرەك كەزدەسەتىن قىلمىس بولعاندىقتان, وسى قىلمىستى قازاق ىشىندە بولدىرماۋ ءۇشىن قۇنانباي شاريعات زاڭىن قولدانۋ تۋرالى شەشىمگە كەلدى.
ابايدى 13 جاسىنان باستاپ قۇنانباي اكەسى ەل بيلىگىنە ارالاستىردى. قازاقتىڭ اراسىندا ۇنەمى تۋىنداپ وتىرعان داۋ-داماي, تارتىس-شابىس, ۇرلىق, زورلىق, تاعى باسقا قىلمىستىق ىستەردىڭ ءومىر تالابىنا ساي كەلمەيتىنىن اباي جاقسى مەڭگەرگەن.
1885 جىلى سەمەي وڭىرىندەگى قارامولا دەگەن جەرىندە قازاقتىڭ سەزى وتەدى, وندا اباي توبە بي سايلانىپ, «قارامولا جارعىسى» دايىندالىپ, قابىلدانادى. سەزگە قاتىسۋشىلاردان ۇسىنىس تۇسەدى جانە رەسەي بيلىگىنەن رەسەيلىك زاڭدارعا ءارى قازاقتاردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگى مەن بيلەر سوتىنا قايشى كەلمەيتىن زاڭ كەرەك ەكەنىن ايتادى. سوندىقتان ابايعا «بۇل زاڭدى ءوزىڭىز جاساڭىز» دەيدى. ءسويتىپ, اباي 74 باپتان تۇراتىن زاڭدى, «قارامولا جارعىسىن» جازىپ شىعادى. ابايدى قۇنانباي بىرگە بيلىكتە الىپ جۇرگەندىكتەن, قازاقتىڭ زاڭىنىڭ ولقىلىعى مەن وسال جەرلەرىنە وزگەرىستەر ەنگىزۋ ونىڭ كوكەيىندە بۇرىننان قالىپتاسقان ەدى. اباي سەزگە جينالعان بيلەرمەن كەيبىر باپتارعا بايلانىستى پىكىر الماسىپ وتىرعان. وسى سەزدە جارعى, بيلەرگە كەڭىنەن تانىستىرلىپ, زاڭ قابىلداندى. بۇل قابىلدانعان زاڭ قازاقتىڭ اكىمشىلىك, قىلمىستىق, تۇرمىستىق, ازاماتتىق كودەكسىنىڭ تۇڭعىش تۇساۋكەسەرى دەۋگە بولادى. وسى جازىلعان جارعى قۇنانبايدان, ابايعا بەرىلگەن دالا اكادەمياسىنىڭ ساباقتاستىعى مەن ۇشتاستىعىنىڭ بەلگىسى بايقالادى.
قۇنانباي 1849-1853 جىلدارى قارقارالى وكرۋگىنىڭ اعا سۇلتاندىعىنا سايلاندى, بۇل وكرۋگ بارلىق 8 وكرۋگتىڭ ىشىندەگى ەڭ ۇلكەنى بولاتىن. وسى كەزدەگى جەر كولەمى جاعىنان وبلىستىڭ ايماعىن قۇرايدى.
1850 جىلدارى ەلدە جۇت بولىپ, جوقشىلىق جايلايدى. باتىس-ءسىبىر گەنەرال-گۋبەرناتورىنان رۇقسات الىپ, قاراعايلى دەگەن جەرگە كەدەيلەردىڭ باسىن جيىپ, وتىرىقشى عىپ ورنالاستىرىپ, ەگىنشىلىك كاسىپپەن اينالىستىرعان. 1850 جىلى ءار بولىستان ءبىر بالا الىپ, جۇقپالى شەشەك اۋرۋىنا قارسى وقىتۋ ءۇشىن رەسەيگە جىبەرگەن.
ەگەر قۇنانباي مەن ابايدىڭ زامانىنداعى ارمانى ورىندالىپ, قازاق ەلى ەگىنشىلىكپەن اينالىسقان جاعدايدا, 1931 جىلدارى كەڭەس وداعى جۇرگىزگەن سولاقاي ساياساتتىڭ سالدارىنان قازاقتىڭ قولىنداعى مالىن كۇشتەپ تارتىپ السا دا, قازاقتا جاپپاي قىرىلۋ گەنوتسيدى بولماس پا ەدى؟..
1851 جىلى قۇنانباي ومبى گەنەرال-گۋبەرناتورىنىڭ رۇقساتىن الىپ, قارقارالىدا مەشىت سالىپ ءبىتىردى. مەشىت وسى ۋاقىتقا دەيىن حالىققا قىزمەت اتقارىپ كەلە جاتىر. قۇنانباي «ەسكى تام» دەگەن جەردە مەكتەپ اشىپ, وندا ورىسشا ساۋاتتى عابيتحان عابدىنازارۇلى دەگەن نوعايدى مۇعالىم ەتىپ تاعايىندايدى. ءسويتىپ, ءوز بالالارى مەن رۋلاستارىنىڭ بالالارىن وقىتا باستايدى. اباي دا العاشقى ساۋاتىن وسى مەكتەپتە اشادى.
1851 جىلى قۇنانباي ءۇش ءجۇزدىڭ باسىن قوسىپ, اكەسى وسكەنبايدىڭ اسىن بەرەدى. اۋلەتتىڭ, اسىرەسە قۇنانبايدىڭ اتاق-داڭقىن شارتاراپقا جايعان وسى اكەسىنىڭ ارۋاعىنا بەرىلگەن اس بولدى.
قۇنانباي مارقۇم اكەسى وسكەنباي بي دۇنيەدەن وتكەندە, وسى كۇنگى كوكشەتاۋ, دۋاناتاۋ اتالعان جەرلەر قارقارالىعا قارايتۇعىن قاراكەسەك قامبار قىستاۋلارى, «سەگىزاۋىل» دەگەن وزەن بويىندا قازاق عۇرپىمەن قۇدايى اس بەرگەندە ءۇش ءجۇزدىڭ قازاعىن تۇگەلدەي جانە تاشكەنت, بۇحارا توڭىرەگىندەگى ۇلى ءجۇز قازاقتارىن قوسا شاقىرعان. بىراق اس بەرۋ وي-پىكىرسىز وتپەيدى, ماسەلەن, الىس جەرلەردىڭ ايتىلماي جۇرگەن سوزدەرى, شاعىم-داۋلارى وسىندا جيىن الدىندا شەشىلدى. قۇنانباي اس بەرىپ بولىپ, جيىلعان حالىققا: «ءۇش ءجۇزدىڭ باسى قوسىلدى ما؟ ءبىرىڭدى-ءبىرىڭ تانىپ, بىلىستىڭدەر مە؟ مەن بۇل جيىندى اكەم ءۇشىن جانە حالقىمدى ىنتىمىققا شاقىرۋ ماقساتىندا وتكىزىپ وتىرمىن» دەگەن ەكەن.
قۇنانباي 1852 جىلى ومبى تۇرمەسىندە 9 اي تۇتقىندالدى. رەسەي پاتشا وكىمەتىنە تۇسكەن ارىزدارعا بايلانىستى تەرگەۋ باقىلاۋىندا 12 جىلداي تۇرعان.
قۇنانبايدىڭ ەكىنشى رەت اعا سۇلتان بولىپ سايلانۋعا تولىق مۇمكىندىگى بولدى. قۇنانباي ەلىنە بيلىك جاساعان كەزدە ءوزىنىڭ اقىلدىلىعى, ىسكەرلىگى, قايىرىمدىلىعىمەن اسا ەرەكشەلەندى. سوندىقتان قازاق قاۋىمى ونى وتە جاقسى كورەتىن. قۇنانباي ءوزىنىڭ توبىقتى رۋىنداعى تۋىستارى مەن ءىنىسى مايباساردىڭ بىلىقتارىن جاسىرام دەپ ءىستى بولعان. 1865 جىلى ومبى گۋبەرناتورىنىڭ جارلىعىمەن قۇنانباي ءىسى توقتاتىلدى.
قۇنانبايدىڭ قاجىلىق ساپارى ەكى جىلعا سوزىلعان (1874-1876). مەككەگە بارعاندا مەككەدەگى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردان ءبىز قازاق دەگەن ەل بولامىز دەپ ايتسا, ونداي ەلدى بىلمەيمىز دەيدى ەكەن, بۇل سوزگە قۇنانباي قاتتى كۇيزەلىپ, نامىستانادى. قاجىلىققا بىرگە بارعاندارمەن اقىلداسىپ, قۇنانباي مەككەدە قالىپ, قاجىلىققا كەلگەن قازاقتارعا 100 كىسىلىك «قازاق قۇنانباي تاكياسى» قوناق ءۇيىن سالۋعا كىرىسەدى. قارجى كوزىن ءوزى اپارعان التىن مەن كۇمىستى سول جەردىڭ دينار باعامىمەن ايىرباستايدى جانە بىرگە بارعان اۋقاتتى ادامدار دەمەۋشىلىك قارجىلاي كومەك كورسەتەدى. قۇنانباي وقىماسا دا, اراب, تۇرىك, پارسى تىلدەرىن بىلگەن. 1876 جىلى قوناق ءۇيىن سالىپ ءبىتىرىپ, ءوزىنىڭ جيەنى ىزعۇتتىمەن ەلگە ورالادى. 1906 جىلى شاكارىم قۇدايبەردىۇلى مەككەگە بارعاندا وسى قۇنانبايدىڭ سالعان قوناق ءۇيىن كورىپ قايتادى.
1930 جىلى مەككەدەگى بيلىك عيماراتتاردى بۇزعىزىپ, اۋلاسىن كەڭەيتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. وسىعان بايلانىستى مەككەدەگى ۇكىمەت وسى «قازاق قۇنانباي تاكياسى» قوناق ءۇيىنىڭ مۇراگەرلىك قۇقىق الۋىنا بايلانىستى قازاقستانعا حات جولدايدى. بىراق ول كەزدە كەڭەس وكىمەتىندە قۇنانباي تۇقىمىن جاپپاي قۋدالاۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتقان ەدى نەمەسە «بايتال تۇگى باس قايعى» بولىپ تۇرعان كەز ەدى.
ابايدىڭ اكەسى قۇنانبايعا ارناعان ولەڭىنىڭ ءبىر شۋماعى:
زەكەت جيىپ, ەگىن ساپ,
تويدىرعان عارىپ, جاتاقتى.
ەسكەندىر,تەمىر, شىڭعىستاي
مۇسىلمان دا اتاقتى.
مۇقىم قازاق بالاسى,
تەگىس اقىل سۇراپتى.
توبىقتىنى ەل قىلىپ,
باسىن جيىپ, قۇراپتى.
مەككەدە ۋاقىپ ءۇي سالىپ,
پاتەر عىپ جاققان شىراقتى.
قورىتا كەلە, قۇنانباي وسكەنبايۇلى – ءوزىنىڭ دانالىعىمەن جانە ساياساتكەر رەتىندە قازاق ەلىن تانىتقان تۇلعا. ول – قازاق ەلىن قوعامداعى عاسىرلار بويى كەلە جاتقان مادەني دۇنيەتانىمدىق ءومىر ءسۇرۋ تاجىريبەسى مەن تاريحي تەرەڭ ۇلتتىق فيلوسوفياسىن, قازاقتىڭ تۇڭعىش دالا اكادەمياسىن قالىپتاستىرعان كەمەڭگەر. قۇنانباي, اباي, شاكارىمنىڭ ەڭبەكتەرى مەن ولاردىڭ ايتقان ناقىل سوزدەرىن, ولەڭدەرىن, قازاق ەلىن وركەنيەتتىڭ دامۋ جولىندا باسقا ەلدەن قالىسپايتىن عىلىمنىڭ-ءبىلىمنىڭ قورىن قالىپتاستىرىپ, ەلىنە ەنشىگە بەرىپ كەتتى.
قۇنانباي رەسەي پاتشا وكىمەتىنە قىزمەت اتقارسا دا, ءوز قازاعىن قىزعىشتاي قورعاپ, ءالسىز قاۋىمدى جىلاتپاۋعا تىرىسقان جانە قازاعىن وتە جاقسى كورگەن.
قۇنانباي – قازاق ەلىنىڭ ءبىرتۋار ۇلى, دانىشپانى, كەمەڭگەر ەل بيلەۋشىسى, ساياساتكەرى, فيلوسوفى, قوعامدا قازاققا دۇرىس جول كورسەتۋشى جانە قازاق ەلىنە اباي مەن شاكارىمدەي الىپتاردى اكەلگەن تۇلعا. مەنىڭ كوكەيىمدەگى ءبىر ارمانىم – قۇنانباي بابامىزدىڭ باسىنا تاريحي ەسكەرتكىش رەتىندە ءبىر جاقسى كەسەنە سالۋ. ۇلى بابامىزعا كەسەنە سالۋ بارشا قازاقتىڭ ارۋاقتى سىيلاۋ مىندەتى دەپ بىلەمىن.
يگىلىك امىرعالين,
استانا قالاسى
