مادەنيەت

قىزدىڭ كوركى – اشەكەي

بۇيىمدار

قازاقتىڭ قالىپتاسقان تاماشا سالتى بار. قىز بالانىڭ سابيلىك ەركەلىگى قالىپ, بويجەتە باستاعاندا جەڭگەلەرى سەلتيگەن شاشىن جىڭىشكە ەتىپ ءورىپ, كويلەگىنىڭ وڭىرىنە تانا, مونشاق تاعىپ بەرەدى. قىزىنىڭ ەس جيىپ, ەتەك جيناپ قالعان بەلگىسىنە اناسى دا قۋانىپ, داستارقان جايىپ اتاپ وتەدى ەكەن. اتا ءداستۇرىمىز بۇل كۇندە زامان تالابىنا ساي جاڭا مازمۇنعا يە بولدى دەۋگە بولادى. جاس ۇرپاق وزگە جۇرتتىڭ جىلتىراق, ارزانقول اشەكەيلەرىنە اۋەس بولماي, ءوز حالقىنىڭ زەرگەرلىك داستۇرىنە قانىعىپ وسەتىن بولادى. بويجەتكەن اپكەلەرىنىڭ ىزىنە ەرىپ جۇرگەن جەتكىنشەك قىزدارىمىز دا وزدەرىنىڭ جاسىنا قاراي ۇلتتىق ناقىشپەن جاسالعان اشەكەي بۇيىمداردى تاعىپ, كەلبەتىنە كورىك قوسا الادى. العاشقى بالالار ۇلتتىق زەرگەرلىك بۇيىمدارىنىڭ برەندى «Amina Jewels Kazakhstan» قۇرىلعاندا وسى ماقساتتى كوزدەگەن ەدى.

وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن قىرىم التىنبەكوۆ, بەرىك ءالىباي, امان مۇقاجان, سەرجان باشيروۆ, مۇرات دۇيسەنوۆ, يليا كازاكوۆ, يكرام رافيكوۆ, زۋفار يۋلداباەۆ, سەرىكقالي كوكەنوۆ سياقتى التىن قولدى شەبەرلەر ءامينا شوقپاروۆانىڭ يدەياسىن قولداپ, جاڭا جوبا قانات قاققان ەدى. ول تۋرالى ءامينا بىلاي دەيدى: «ادامنىڭ تالعامىن بالا جاسىنان تاربيەلەگەن دۇرىس. بۇل حالىق تاربيەسىنىڭ ءبىر قىرى – زەرگەرلىك بۇيىمداردى تاعا بىلۋىنە دە قاتىستى ماسەلە. قىز بالانىڭ تاقياسىنا  ۇكى تاعىپ, اسىل تاستارمەن,  تانا-مونشاقتارمەن زەرلەپ, بۇرىمىنا شاشباۋ بايلاۋىنىڭ دا ءمانى بار. زامانعا ساي سالتىمىز جاڭعىرسا دا ادەمىلىككە دەگەن قۇشتارلىق سانامىزدا قالىپ قويدى. ءتۇرلى زەرگەرلىك زاتتاردىڭ اراسىندا ساقينا, بىلەزىك, تۇمار, وڭىرجيەك سەكىلدى تاعى دا باسقا اشەكەي-ۇشەكەيلەرگە دەگەن سۇرانىس ارتىپ كەلەدى. وسىنداي التىن-كۇمىستەن جاسالعان بۇيىمدار ءجاسوسپىرىم قىزدارىمنىڭ دا بويىنان تابىلسىن دەگەن كوپتەگەن انالاردىڭ نيەتى شەبەرلەر اراسىنان قولداۋ تاپتى. سۋرەتشى-رەستاۆراتور, ساق ەسكەرتكىشتەرىن قالپىنا كەلتىرۋشى قىرىم التىنبەكوۆ – ءبىزدىڭ شەبەرلەرىمىزدىڭ كوشباسشىسى. كۇمىس, سۇيەك, كيىز, ءتۇرلى تاستاردان اشەكەي زاتتارىن جاسايتىن ءمۇسىنشى, زەرگەر ءارى پەداگوگ سەرجان باشيروۆ تا – تەمىردەن ءتۇيىن تۇيەتىن شەبەر. ونىڭ تۋىندىلارى ۆارشاۆادا ازيا جانە مۇحيت ەلدەرى مۋزەيىندە, ماسكەۋدەگى شىعىس حالىقتارىنىڭ مۇراجايىندا,
نازارباەۆ  ورتالىعىندا  ساقتاۋلى  تۇر­عانىن ايتقىم كەلەدى. اتى بەلگىلى ىسمەرلەر مەن سۋرەتشىلەردىڭ ۇلتتىق مادەنيە­تى­مىزدىڭ ناسيحاتتالۋىنا اتسالىس­قانى مەنى قۋانتتى».

ارينە, بالالارعا وسىنداي بۇيىمداردىڭ قالاي جاسالاتىنىن كورگەننىڭ ءوزى قىزىق. وسى ماقساتتا اتاقتى زەرگەرلەر جاسوسپىرىمدەرگە شەبەرلىك ساباقتارىن دا وتكىزدى. ولار ءاپ-ساتتە شەبەرلەردىڭ قولقاناتىنا اينالىپ, ءتۇرلى  بۇيىمداردىڭ قالاي جاسالاتىنىنا قانىقتى. مۇنداي ساباقتارعا قاتىسقان بالالار قازاق قولونەرىنە, مادەنيەتى مەن داستۇرىنە بەيجاي قارامايتىن بولادى. التىن قولدى ىسمەرلەر دە وسى جاستاردىڭ اراسىنان شىعادى.

قالالىق «كاسىپكەرلىك سالاداعى جەتىستىكتەرى  ءۇشىن» بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازى ءامينا شوقپاروۆانىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكىزىلەتىن كورمە-جارمەڭكەلەر ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدىڭ جاناشىرلارى اراسىندا قولداۋ تاۋىپ كەلەدى. جارمەڭكە-كورمە بارىسىندا جاس ونەرپازداردىڭ دا شىعارماشىلىعىن دارىپتەپ, ولاردى حالىققا تانىتۋدا ىزگى ىستەر جالعاسىن تابۋدا.

قىمبات مەتالداردان جاسالىپ, اسىل تاستارمەن بەزەندىرىلگەن قولونەر تۋىندىلارىن ساتۋدىڭ ەرەكشەلىگى بار. قالىپتاسقان داستۇرگە وزگەرىس ەنگىزىپ  ۇلتتىق مانەرگە يكەمدەپ ءتۇرلى كەشتەر وتكىزىپ ءجۇرمىز. ونداعى ماقساتىمىز حالقىمىزدىڭ مۇراسىن دارىپتەۋ بولسا, شەبەرلەردىڭ تۋىندىلارىن ناسيحاتتاۋ ارقىلى اسىل زاتتاردىڭ يەسىن تابۋىنا دا سەپتىگىمىز تيەدى, دەيدى ءامينا شوقپاروۆا.

 

ايگۇل ۋايسوۆا

 

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button