استانا قالاسى بويىنشا 2024 جىلى بىتىرۋشىلەر سانى – 11 132 ادام. ۇبت-عا قالا بويىنشا قاڭتار ايىنا ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنا (app.testcenter.kz. نەمەسە UTO قوسىمشاسى ارقىلى) 5 446 تۇلەك تىركەلدى. تەستىلەۋ 2024 جىلدىڭ 18 قاڭتار مەن 10 اقپان ارالىعىندا ءوتتى. 1-31 ناۋرىزدا وتەتىن تەستىلەۋگە تىركەلۋ بۇگىن باستالادى, بازا ەندى اشىلادى. 10 ناۋرىزدا ناۋرىز ايىندا وتەتىن ۇبت-عا تىركەلگەن بالا سانى بەلگىلى بولادى.
تاۋەلسىزدىكپەن قاتار قاز تۇرعان سالا, العاشقى ونجىلدىعىنان كەيىن ەڭبەكتەي ءجۇرىپ تىكتەلگەن سالا, وتاندىق ءبىلىم جۇيەسىنە ەنگەن جاڭالىقتىڭ ءبىرى – ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋ بولاتىن. العاشقى جىلدارى ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدە ءبىلىم گرانتتارى قازاق جانە ورىس توپتارىن بىتىرگەن تۇلەكتەرگە تەڭدەي 50/50 پرينتسيپىمەن ءبولىنىپ كەلدى. كەيىن قازاق مەكتەبىن ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ ۇلەس سالماعى اناعۇرلىم كوپ بولعاندىقتان, پايىزدىق ۇلەس سالماق ەسكەرىلەتىن بولدى.
ادىلەتتى قازاقستان قۇرامىز دەسەڭ, مەكتەبىڭدى تۇزە
مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدەگى ءبىلىم بەرۋ ىسىندەگى, ۇرپاق تاربيەلەۋدەگى قوردالانعان, قازىرگى الەمدەگى احۋال وتە كۇردەلى جانە قۇبىلمالى بولا وتىرىپ, كۇن وتكەن سايىن قاراما-قايشىلىقتارى تەرەڭدەپ كەلە جاتقان, ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى ماسەلەلەرگە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ كەلە جاتقانىن جاقسى بىلەمىز. ۇلىتاۋداعى ۇلتتىق قۇرىلتايدا دا, ۇستىمىزدەگى جىلعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا دا, I رەسپۋبليكالىق پەداگوگتار سەزىندە دە مەكتەپ جاعدايىن, ۇرپاق تاربيەسىن, مامان دايارلاۋ سالاسىنىڭ قاداۋ-قاداۋ پروبلەمالارىن جىكتەپ كورسەتىپ, ەل الدىنداعى, ۇلت الدىنداعى اسا ماڭىزدى مىندەتتەردى انىقتاپ بەردى. پرەزيدەنت ۇلىتاۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا: «ال ەندى ماقساتىمىزعا جەتۋ ءۇشىن ساياسي-ەكونوميكالىق رەفورما جاساۋ جەتكىلىكسىز. ەڭ باستىسى, ءار ازاماتتىڭ سانا-سەزىمى جاڭعىرۋى قاجەت. حالقىمىزدىڭ دۇنيەتانىمى جانە ومىرلىك ۇستانىمدارى وزگەرۋگە ءتيىس. ايتپەسە, باسقا رەفورمانىڭ ءبارى بەكەر» دەي كەلە, قازىرگى كۇندەگى حالىقارالىق احۋالدىڭ بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيدەگى شيەلەنىسىنە نازار اۋدارا وتىرىپ: «ءبىر-بىرىنە مۇلدە قايشى كەلەتىن ءتۇرلى يدەيالار مەن ۇستانىمدار قاقتىعىسى بەلەڭ الدى. بۇل قاقتىعىس گەوساياساتتا نەمەسە ەكونوميكادا عانا بولىپ جاتقان جوق. ءتىپتى مادەنيەت پەن رۋحانياتتى, قۇندىلىقتار جۇيەسىن, باسقاشا ايتقاندا, يدەولوگيا سالاسىن دا شارپۋدا» دەگەن بولاتىن.
قىسقاسى, م.اۋەزوۆ ايتقان «ەل بولامىن دەسەڭ, بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەن ۇستانىمدى «ادىلەتتى قازاقستان قۇرامىز دەسەڭ, مەكتەبىڭدى تۇزە» دەگەن تەرەڭ ۇعىممەن جالعاستىرۋىمىز كەرەك. بۇگىنگى كۇننىڭ تالابى, مىنە, وسى.
جىل اينالىپ, ءبىلىم ساپاسى انىقتالاتىن كەز
ۇبت تاپسىرۋ جوعارى وقۋ ورنىنا گرانت جەڭىپ الۋعا نيەتتى كەز كەلگەن تۇلەككە مىندەتتى. وقۋشى مەكتەپ قابىرعاسىندا العان ءبىلىمىن قورىتا وتىرىپ, جۇزدەن جۇيرىك اتانۋعا بار كۇشىن سالادى.
تەست تاپسىرۋ ءۇشىن وقۋشىلار بىرنەشە ساتىلاردان وتەدى. ەڭ اۋەلى, ۇبت تاپسىرۋعا ءوتىنىش قالدىرۋ. جاس تۇلەك «ۇبت-عا ءوتىنىش ۇلگىسى» ارقىلى قۇجات تولتىرادى. بىرقاتار مالىمەتتەر جينالعان سوڭ, تولىقتاي سىناق ورنىنا جىبەرىلەدى. جىل سايىن ۇبت-دا بىرقاتار وزگەرتۋلەر بولىپ ءجۇر, جىلدان جىلعا جەتىلىپ كەلەدى. 2020 جىلى تالاپكەرلەر تىكەلەي كورسەتىلگەن ۆيدەوكامەرا ارقىلى تەست تاپسىرسا, 2021 جىلدان باستاپ تۇلەكتەر قاعازسىز كومپيۋتەر ارقىلى العان بالى كورسەتىلەتىن جاڭا فورمادا تاپسىردى.
جالپى, بۇعان دەيىن ءاربىر وقۋشىعا تەست تاپسىرمالارى بار كىتاپشا بەرىلسە, ەندى دەربەس كومپيۋتەر ۇسىنىلعان. تۇلەكتەر مامانداندىرىلعان ورتالىقتاردا كومپيۋتەر ارقىلى تاپسىرادى. ۇبت-عا دايىندىق بارىسىندا تۇلەكتەر بىرنەشە قايتارا تەستىلەۋدەن وتۋمەن شىڭدالا ءبىلدى. ارينە, قورىتىندى بالدارى دا كوڭىل قۋانتۋى كەرەك.
2020 جىلداعى ۇبت ناتيجەلەرى سالىستىرمالى تۇردە جوعارى بولدى. وقۋشىلار ارنايى ورتالىقتاردا كارانتيندىك ەرەجەلەردى ساقتاي وتىرىپ, سىناقتان ءوتتى. تۇلەكتەرگە جاڭا وقۋ جىلىندا بىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزسە دە, جوعارى ورلەۋ بايقالدى. وقۋشىلار تاڭداعان پاندەرىن جەتىك مەڭگەرۋگە كۇش سالدى. مىندەتتى جانە بەيىندى پاندەردەگى ولقىلىقتاردىڭ دا ورنى تولىقتىرىلدى.
مىندەتتى پاندەر بولىپ تابىلاتىن تاريح, ماتەماتيكالىق جانە وقۋ ساۋاتتىلىق جاعىنان سۇراقتاردىڭ اقساپ تۇرعان تۇستارىنىڭ كەم-كەتىگى تۇزەلدى. جۇيەسىز سۇراقتار رەتكە كەلتىرىلدى.
2021 جىلدىڭ جاڭالىعى سول, گرانت يەگەرى اتانۋ ءۇشىن تۇلەكتەر ەكى رەت سىناقتان ءوتتى. ەكى تەستىلەۋدەن وتكەن وقۋشىنىڭ ەڭ جوعارى بالل كورسەتكىشى گرانت ۇتىپ الۋ ءۇشىن بايقاۋعا الىنادى. سونىمەن قاتار, اقىلى وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن دە شەكتى بالل جيناۋ مىندەتتەلدى.
2021 جىلدان باستاپ ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋ ونلاين تۇردە جۇرەدى, تەستىلەۋ ورتالىقتارى الدىن الا دايىندىق جۇمىستارىن قايتا-قايتا پىسىقتايتىنى بەلگىلى.
ەرەجە بويىنشا تەستىلەنۋشىلەر ءساۋىر-ماۋسىم ارالىعىندا ۇبت-نى ەكى رەت تاپسىرىپ, ەڭ جاقسى ناتيجەنى گرانت يەلەنۋ ءۇشىن كونكۋرسقا جولداي الادى.
ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ مالىمەتىنشە, ۇبت تاپسىراتىندار ءۇشىن تەستىلەۋ ۋاقىتى 4 ساعات بولىنگەن. كومپيۋتەرلىك تەست تاپسىرۋ كەزىندە وقۋشىلارعا ەكى رەت ءۇزىلىس بەرىلەدى. ۇبت باستالعان سوڭ ءبىر ساعاتتان كەيىن كوزدى تىنىقتىرۋ ءۇشىن ەكى مينۋت, ەكى ساعاتتان كەيىن 15 مينۋت بەرىلەدى. وسى ۋاقىتتا تۇلەكتەر اجەتحاناعا شىعىپ, دەمالا الادى.
ۇبت قالاي ءوتىپ ءجۇر؟
بىلتىر تۇلەكتەردىڭ 83 پايىزى شەكتى بالل جينادى. بۇل تۋرالى ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى رۋسلان ەمەلباەۆ ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار الاڭىندا ايتتى. «2023 جىلى 162 مىڭ تالاپكەر ۇبت تاپسىردى. ونىڭ 135 مىڭى شەكتى بالل جينادى, بۇل – قاتىسۋشىلاردىڭ جالپى سانىنىڭ شامامەن 83%-ى. ورتاشا بالل – 73, ەڭ جوعارى كورسەتكىش – 137 بالل» دەدى سپيكەر.
ۇبت-عا قاتىستى سوڭعى جاڭالىقتار, ول – تاڭداۋ پاندەرى. بەيىندىك پاندەردىڭ سۇراق سانىن 40-قا, ال بالل سانىن 50-گە ءوسىرىپ وتىر. بۇلاي جاسالۋ سەبەبى, ول – تاپسىرۋشى تۇلەك دايىندىعىن جەڭىلدەتۋ جانە جاستاردىڭ ەلىمىزدىڭ تاريحىن ۇمىتتىرماۋ. ماقساتتى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن «قازاقستان تاريحى» پانىنەن 20 بالل مەن سۇراققا ءوسىرىپ, ال «وقۋ ساۋاتتىلىعى» مەن «ماتەماتيكالىق ساۋاتتىلىق» پاندەرىنەن سۇراق سانىن 10-عا دەيىن, بالل سانىن دا 10-عا كەمىتتى.
جاڭا وزگەرىستەر ەنىپ, مەملەكەت ۇبت جۇيەسىن تاپسىرۋشى تۇلەككە ىڭعايلى ەتىپ دامىتۋدا. مىسالى, 2018-ءدىڭ تۇلەگى ۇبت-عا دايىندالۋ ءۇشىن بىرنەشە ساعات جول ءجۇرۋى ءتيىس بولسا, ال قازىر ەلدىڭ كەز كەلگەن بولىگىنەن ۇيىندە وتىرىپ-اق دايىندالا الادى, ياعني ءوزىنىڭ ۋاقىتىن, ەنەرگياسىن, اقشاسىن جولعا ەمەس, ءبىلىمىن شىڭداۋعا جۇمساي الادى. تالاپكەرلەرگە ەندى تەك تاۋداي تالاپ, تەرەڭ ەڭبەك, بارماقتاي باق كەرەك.
