كەشە «قازاق ەلى» مونۋمەنتى الدىندا ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىنە ارنالعان نەگىزگى ءىس-شارالاردىڭ شىمىلدىعى اشىلدى. وسىناۋ سالتاناتتى جيىنعا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قاتىسىپ, كۇللى قازاق ەلىن ۇلى مەيراممەن قۇتتىقتادى.
ءبىزدىڭ كۇشىمىز – بىرلىكتە
– قۇرمەتتi وتانداستار! ءاز ناۋرىز مەرەكەمiز بارشامىزعا قۇتتى بولسىن! ۇلىستىڭ ۇلى كۇنi دەگەن – مەملەكەتتiڭ ۇلى مەرەكەسi دەگەن ءسوز. بۇل – كۇن مەن ءتۇن تەڭەلiپ, كوكتەم باستالاتىن, ادام دا, جانۋارلار دا تۇرلەنىپ, تابيعاتپەن بiرگە جاساناتىن تاماشا كەز. بەس مىڭ جىلدان بەرi اتالىپ كەلە جاتقان ءاز ناۋرىز تاۋەلسiزدiگiمiزبەن بiرگە مەنiڭ جارلىعىممەن وسىدان 23 جىل بۇرىن قايتا ورالدى. سودان بەرi ۇلتتىق مەيرامىمىز بiرلiكتىڭ, تاتۋلىقتىڭ, تۇراقتىلىقتىڭ نىشانى رەتىندە تويلانىپ كەلەدى, – دەدى ەلباسى قۇتتىقتاۋ سوزىندە.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, تاۋەلسىزدىك العان جىلدارداعى ەلىمىزدىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى از ەمەس. ەلىمىز 23 جىلدىڭ ىشىندە ادام تانىماستاي وزگەرىپ, اتى الەمگە تانىلدى. ءوسىپ-وركەندەگەن ەلدەرمەن تەرەزەسى تەڭەستى. دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا تۇسكەن قازاق ەلى سارىارقانىڭ توسىنە ادەمى استاناسىن سالدى. مۇنداي تولايىم تابىستار تەك حالقىمىزدىڭ بىرلىگى ارقاسىندا كەلگەنىن ەلباسى ەسكە سالدى:
– تولەرانتتىق, تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىق –قازاقستاننىڭ تاڭداعان جولى. بۇل يدەيانى تاۋەلسىزدىگىمىزدى جاريالاعان كۇننەن باستاپ جۇزەگە اسىرىپ كەلەمىز. بۇل – ۇلى قازىنا, ءبىز ونى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا ءتيىسپىز. ەلىمىزدە 100-دەن استام ەتنوس, 40-قا جۋىق ءدىني كونفەسسيا وكىلدەرى تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. سونىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدىڭ ىرگەسىن بەرىك قالادىق, سۇيىكتى ەلوردامىزدى تۇرعىزدىق, – دەدى ەلباسى.
ءسوز جوق, ەلىمىزدىڭ ءاردايىم تىنىشتىق بەسىگىندە تەربەلىپ, ساياسي تۇراقتىلىقتىڭ ساقتالىپ تۇرعانى ماڭىزدى. دۇنيە جۇزىندە الاۋىزدىقتان ارازداسىپ, ونىڭ سوڭى قاندى شايقاسقا ۇلاسقان تالاي ەلدى كوزىمىز كورىپ ءجۇر. ەلباسى ايتقانداي, جىل سايىن عالامشاردا 30-عا جۋىق قارۋلى قاقتىعىس تۇتانىپ, ءجۇز مىڭداعان ادام قانتوگىستىڭ قۇربانى بولادى. ال 800 ميلليونعا جۋىق ادام اشتىقتىڭ ازابىن تارتسا, 400 ميلليون ادام ءبىر تامشى سۋعا زار بولىپ وتىر. كۇللى الەمدى دۇربەلەڭگە سالعان كەلەڭسىز وقيعالار ەلىمىزگە دە سالقىنىن تيگىزۋى مۇمكىن. ەلىمىز اۋىزبىرشىلىك پەن تاتۋلىقتى ساقتاعاندا عانا بار قيىندىقتارعا توتەپ بەرمەك. ەڭ باستىسى, قازاقستاندىقتاردى بىرىكتىرەتىن ورتاق ماقسات پەن دامۋ باعدارى بار. ول – «قازاقستان – 2050» ستراتەگياسى مەن الەمدەگى ەڭ ۇزدىك 30 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋ مىندەتى. بۇگىنگە دەيىن الدىنا قويعان ماقساتىنا اداسپاي جەتكەن ەلىمىز بۇل اسۋدى دا باعىندىرارى انىق. وعان دالەلدەر دە جوق ەمەس.
– بۇكىل الەمدە جۇمىس ورىندارى قىسقارىپ جاتقان كەزدە ءبىز يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق باعدارلاما اياسىندا 60 مىڭ جۇمىس ورنىن اشتىق, «جۇمىسپەن قامتۋ – 2020» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە دە حالىقتى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتىپ, ازاماتتاردى جاڭا ماماندىقتارعا باۋلىدىق. بۇعان قوسا, ءوز جارلىعىممەن بيۋدجەتتىك مەكەمە قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن ارتتىرۋدى تاپسىردىم. مەنىڭ شەشىمىمە قولداۋ كورسەتىپ, ءوز ۇجىمدارىنىڭ ەڭبەكاقاسىن كوتەرگەن كومپانيالاردىڭ بارىنە العىس ايتامىن» دەدى ەلباسى.
بۇدان كەيىن ىزگىلىك پەن يگىلىكتىڭ نۇرى توگىلگەن ءاز ناۋرىزبەن بارشا جۇرتشىلىقتى تاعى دا قۇتتىقتاعان مەملەكەت باسشىسى ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىن قازاق مەملەكەتىمەن قاتار, الەمنىڭ 30 ەلىنىڭ 300 ميلليوننان استام حالقى اتاپ ءوتىپ جاتقانىن ايتتى.
–«كوكتەمنiڭ بiر كۇنi – بiر جىلعا ازىق» دەگەن ءسوز بار. بيىل, مىنە, ۇلى مەرەكەمىزدى بەس كۇن قاتارىنان تويلاعالى وتىرمىز. ناۋرىزدا اينالانى كوگالانداندىرىپ, اۋلالاردى تازارتىپ, بۇلاقتىڭ كوزىن اشۋعا ءتيىسپىز. ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى اعايىندار ءبىر-بىرىمەن قاۋىشىپ, رەنجىسكەندەرى تاتۋلاسىپ, ادامداردىڭ ءبارى ءبىر-بىرىنە ىستىق لەبىزدەرىن بىلدىرەدى. سول ىزگى تىلەكتىڭ بارلىعى قابىل بولسىن. ەلىمىز امان, جۇرتىمىز تىنىش بولسىن. ءار وتباسىعا شىن جۇرەگىمنەن زور باقىت, تىنىشتىق, بەرەكە-بىرلىك تىلەيمىن, – دەپ ەلباسى ءسوزىن تۇيىندەدى.
كوكتەم بەينەسىندەگى كوركەم شوۋ
ەلباسىنىڭ قۇتتىقتاۋىنان كەيىن جۇرتشىلىق «قازاق ەلى» مونۋمەنتى الاڭىنىڭ تورىندە تىگىلگەن ۇلكەن ساحنادان «ناۋرىز – 2014» اتتى كومپوزيتسيالىق قويىلىم مەن كونتسەرتتىك باعدارلامانى تاماشالادى.
كۇن مەن ءتۇن تەڭەلگەن كوكتەم مەرەكەسىن بەينەلەگەن باعدارلامانىڭ شىمىلدىعى قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا» كۇيىمەن اشىلدى. ىلە «قاسيەتتى كوكتەم» كومپوزيتسيالىق قويىلىمى ساحنالاندى. بۇل كورىنىستە كوكتەم مەرەكەسى قازاقتىڭ سالت-ساناسىمەن ۇيلەسىمدى بەينەلەنىپتى. الدىمەن ورتاعا اقان سەرى ءانشى-كۇيشىلەرىمەن شىعىپ, كوكتەمنىڭ شۋاقتى ساتتەرىنەن سىر شەرتتى. كەنەت اسپاندى بۇلت تورلاپ, الگى ادەمى كورىنىستەر كوزدەن عايىپ بولدى. اينالانى اپپاق قار باستى. بىراق كوپ ۇزاعان جوق. اينالا قايتادان جاڭارىپ, كوكتەمنىڭ جان جادىراتار جايماشۋاق كۇنى توڭىرەكتى نۇرعا بولەدى. ساحنانىڭ قاق ورتاسىنا ورناتىلعان LED-ەكرانداعى كوكتەمگى كورىنىستەر بۇل قويىلىمدى تىپتەن اسەرلەندىرىپ جىبەردى. جۇرتشىلىقتىڭ جۇرەگىنە جەتكەن وسىناۋ كومپوزيتسيانى «ەل» پروديۋسەرلىك ورتالىعى عالىم دوسكەننىڭ يدەياسىمەن ءارى جەتەكشىلىگىمەن جاساپ شىعارىپتى.
قويىلىمنىڭ سوڭى بەلگىلى ونەرپازداردىڭ كونتسەرتىنە ۇلاستى. انشىلەر تامارا اسار, ءالي وقاپوۆ جانە «كەشيۋ», «جىگىتتەر», «مۋزارت» توپتارى اندەرىمەن شاشۋ شاشىپ, مەرەكە كورىگىن قىزدىردى.
ناۋرىز – ناعىز جىل باسى. حالقىمىز ەجەلدەن-اق «ەسكى جىل, ەسىركە, جاڭا جىل, جارىلقا» دەگەن ىزگى تىلەكپەن ناۋرىزدى قارسى الادى. وسى قازاقى جوسىنمەن ەسكى جىلدىڭ يەسىن اق قۇيىپ شىعارىپ سالعاننان كەيىن حالىق جاڭا جىلقى جىلىن قارسى الدى. ورتاعا قوس پىراقتى كادىمگى اق بوز ات شىعا كەلگەندە, تاڭعالماعان ادام جوق. جينالعان جۇرتشىلىق قوشەمەتىن دۋ قول شاپالاقپەن ءبىلدىردى.
ەستە قالار ەرەك مەيرام
بيىلعى ناۋرىزدىڭ ەرەكشەلىگى دە كوپ بولدى. كەشەندى ۇيىمداستىرىلعان شارالاردىڭ ىشىندە العاش رەت وتكىزىلىپ جاتقاندارى دا بار. سونىڭ بىرەگەيى –تۇركى حالىقتارىنىڭ اسحاناسى فەستيۆالى. بۇعان قالامىزداعى 70-كە جۋىق ءارتۇرلى مەيرامحانالار قاتىستى. ايتالىق, تۇرىك, وزبەك, ۇيعىر, ازەربايجان وكىلدەرى جۇرتشىلىققا وزدەرىنىڭ ۇلتتىق تاعامدارىنان ءدام تاتقىزدى. مىسالى, «مۋمتاز» مەيرامحاناسىنىڭ ديرەكتورى بوتاگوز احتاەۆا قازاقتىڭ جال-جاياسىنان تارتىپ, باۋىرساعىنا دەيىن الىپ كەلگەنىن, سونىڭ ىشىندە وزبەكتىڭ پالاۋىن دا ۇمىتپاعانىن جەتكىزدى.
كۇننىڭ سالقىنىنا قاراماستان, ەلوردالىقتار ناۋرىزدى كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيمەن قارسى الدى. قالالىق اكىمدىك تە قاراپ قالماي, ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان شارالاردى ءۇش توپقا ءبولىپ, كەشەندى جوسپار جاساپتى. رۋحاني-يدەولوگيالىق, مادەني-شىعارماشىلىق شارالارمەن قوسا, الەۋمەتتىك باعىتتى دا ۇمىت قالدىرماعان ۇيىمداستىرۋشىلار 600-گە جۋىق وتباسىعا بارلىعى 2 ميلليون 850 مىڭ تەڭگە كولەمىندە ءبىر رەتتىك قارجىلاي كومەك كورسەتتى. سونداي-اق, جاعدايى تومەن وتباسىلارعا, جالعىزباستى زەينەتكەرلەرگە, مۇگەدەك بالالار مەن جەتىمدەرگە ماتەريالدىق كومەكتەن باسقا, ەلوردانىڭ ونەر وردالارىندا وتەتىن شارالاردى تەگىن تاماشالاۋعا ءمۇمكىندىك بەرىلدى. وسى مەرەكە كەزىندە بەزەندىرۋ جۇمىستارىنا – 175 ملن تەڭگە, ال جالپى ءىس-شارالارعا – 150 ملن تەڭگە قارجى جۇمسالعان. ولاردىڭ ىشىندە ورتا جانە شاعىن بيزنەس وكىلدەرى مەن كاسىپورىندار الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك تانىتقانىن اتاپ وتكەن ءجون.
قىمبات توقتامۇرات
