ەلوردانىڭ ساۋلەت شەدەۆرلەرىنىڭ ءبىرى – اعىلشىن ارحيتەكتورى نورمان فوستەردىڭ جوباسىمەن دايىندالعان نازارباەۆ ورتالىعى. جۇزىكتىڭ كوزىندەي جارقىراعان عيماراتتا تۇڭعىش پرەزيدەنت قورى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى كىتاپحاناسى ورنالاسقان.
تۇڭعىش پرەزيدەنت قورى
توبەسىن كومكەرگەن شىنى اتريۋمىنان ىشىنە كۇن ساۋلەسى سەبەزگىلەگەن سۇتتەي اپپاق ءارى كەڭ عيماراتتىڭ تۇراقتى مەكەندەۋشىلەرىنىڭ ءبىرى – مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ جەكە باستاماسىمەن 2000 جىلى قۇرىلعان تۇڭعىش پرەزيدەنت قورى. قور ەلىمىزدەگى ادام كاپيتالىنىڭ باسەكەلەستىك قابىلەتىن ارتتىرۋدى, تالانتتى جاستاردى قولداپ, ازاماتتىق باستامالاردى دامىتۋدى كوزدەيدى. وسى ماقساتتا 100-گە تارتا جوبانى جۇزەگە اسىرىپ وتىر. ولاردىڭ اراسىندا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا ارنالعان «الەۋمەتتىك يدەيالار مەن جوبالار جارمەڭكەسى», جاس IT مامانداردى قولداۋعا باعىتتالعان «Smart Zholy», «Method PRO» جوبالارى, جاس عالىمداردى ىنتالاندىراتىن «Science Slam», «عىلىمدار فەستيۆالى», جاس ونەرپازداردى قولدايتىن «جاس Star», «بالا داۋىسى» سياقتى جوبالار جىل سايىن ۇيىمداستىرىلىپ تۇرادى.
ايرىقشا اتاپ وتەرلىك جايت, تۇڭعىش پرەزيدەنت قورى جانىنداعى الەمدىك ساياسات جانە ەكونوميكا ينستيتۋتى (اسەي) دۇنيە جۇزىندەگى گەوساياسي, ەكونوميكالىق ۇدەرىستەردى, حالىقارالىق قاتىناستار مەن قاۋىپسىزدىك, ەۋرازياشىلدىق پەن ينتەگراتسيا ماسەلەلەرىنە قاتىستى تەرەڭ تالداۋ-ساراپتامالىق جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. ونىڭ ىشىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ تاۋەلسىز مەملەكەت قۇرۋ مەن نىعايتۋداعى ءرولىن ءھام حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق پەن بەيبىتشىلىككە قوسقان ۇلەسىن عىلىمي تۇرعىدان نەگىزدەۋمەن دە شۇعىلدانادى. ينستيتۋتتىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن تاياۋدا عانا «استانا كلۋب» حالىقارالىق ساراپشىلار الاڭىنىڭ ءۇشىنشى وتىرىسى ءوتتى. «چاتحەم حاۋز» فورماتىندا ۇيىمداستىرىلعان پىكىرتالاس الاڭىندا بىرنەشە ەلدىڭ ەكس-مەملەكەت باسشىلارى, «اقىل-وي ورتالىقتارىنىڭ» جەتەكشى ساراپشىلارى باس قوسىپ, ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى گەوساياسي, ەكونوميكالىق احۋال تۋرالى ويلارىن بۇكپەسىز بولىسكەنىنە كۋا بولدىق.
ەلباسى كىتاپحاناسى مەن مۋزەيى
ورتالىقتىڭ اشىلۋىمەن تۇسپا-تۇس, ياعني 2014 جىلى 13 ناۋرىزدا قۇرىلعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسىنىڭ كىتاپحاناسى» مەملەكەتتىك مەكەمەسى كوپشىلىك نازارىنا پرەزيدەنتتىڭ جەكە قورىنداعى كىتاپتار, قۇجاتتار مەن قۇندى جادىگەرلەردى ۇسىنىپ, پرەزيدەنتىمىز ن.نازارباەۆتىڭ كورەگەندىك ساياساتى مەن جاسامپازدىق يدەيالارىن ناسيحاتتاۋعا ايرىقشا ۇلەس قوسىپ وتىر. مەكەمە ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى, تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى بوتاگوز مۇتاحيددينقىزىنىڭ ايتۋىنشا, پرەزيدەنتتىڭ 2016 جىلعى 4 قاراشاداعى №369 جارلىعىمەن ەلباسى كىتاپحاناسىنا باستاپقى جىلدارى پرەزيدەنت رەزيدەنتسياسى بولعان وڭ جاعالاۋداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ مۇراجايىن قوسىپ, مەكەمە اتاۋى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسىنىڭ كىتاپحاناسىنىڭ مۋزەيى» بولىپ وزگەرتىلىپتى.
ورتالىقتىڭ ەكىنشى, ءۇشىنشى قاباتىن تۇتاستاي الىپ جاتقان كىتاپحانا مەن مۋزەي ەكسپوزيتسياسىنىڭ مول قورى كەلۋشىلەرگە ەلباسى ومىرىنەن, ەگەمەندىككە قول جەتكىزىپ, ءتاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە قالىپتاسۋ جىلدارىنان سىر شەرتەدى. ايتالىق, پرەزيدەنتتىڭ جەكە كىتاپحاناسىنىڭ نەگىزىن سوناۋ 1960 جىلدارى ن.ءابىشۇلى ەڭبەككە قىزۋ ارالاسا باستاعان شاقتان ءوز بەتىمەن جيناعان كىتاپتارى مەن باسىلىمدارى قۇرايدى. سونداي-اق, سي تسزينپين, لي كۋان يۋ, سۇلەيمەن دەميرەل سەكىلدى مەملەكەت باسشىلارى, ءتۇرلى ءدىن باسىلارى اتىنان تارتۋ ەتىلگەن سيرەك, كونە كىتاپتار مەن تاريحي ءمانى زور قۇندىلىقتار دا وسى قوردا ساقتاۋلى. مىسالى, قولعا تۇسە بەرمەيتىن كوللەكتسيالىق, كونە باسىلىمدار قاتارىنان ميلانداعى امبروزيان كىتاپحاناسى تارتۋ ەتكەن لەوناردو دا ءۆينچيدىڭ سىزبالارى بار البوم, عارىشكەر ت.مۇساباەۆ سىيلاعان, عارىش ايلاعىندا بولىپ قايتقان قۇران كىتابى جانە ونىڭ باسقا دا سيرەك كەزدەسەتىن نۇسقالارىن, رەسەي يمپەراتورى الەكساندر II كىتاپحاناسىندا ساقتالعان ف.شلوسسەردىڭ «ۆسەميرنايا يستوريا» كىتابىن اتاۋعا بولادى. بۇعان قوسا, پرەزيدەنتتىڭ ءار جىلدارى الەمنىڭ وتىز تىلىندە شىققان ەڭبەكتەرى تۇراقتى ەكسپوزيتسيادا تۇر. ولاردىڭ قاتارىنا كۇنى كەشە عانا ازەربايجان تىلىندە جارىق كورگەن «نۇرسۇلتان نازارباەۆ. ءومىربايان» كىتابى دا قوسىلدى.
– جالپى, كىتاپحانا قورىندا كىتاپتان بولەك, پرەزيدەنتتىڭ جەكە ارحيۆىنە جاتاتىن 120 مىڭنان اسا مۇراعات قۇجاتتارى, بىرەگەي ومىرباياندىق-شىعارماشىلىق ماتەريالدار ساقتاۋلى, – دەيدى ءبىزدى كىتاپحانا ەكسپوزيتسياسىمەن ارنايى تانىستىرعان ەكسكۋرسيا قىزمەتىنىڭ ساراپشىسى جانات كەڭەسقىزى, – ولاردىڭ اراسىنان ەلباسى ءومىرىنىڭ ءارتۇرلى كەزەڭدەرىنەن دەرەك بەرەتىن ۇلگەرىم تابەلى, كۋالىك, قۇرمەت گراموتاسى, دەپۋتاتتىق بيلەتى, اتا-اناسىنىڭ كۋالىكتەرى سەكىلدى جەكە باسىنا قاتىستى قۇجاتتارمەن قاتار, ءوزى قول قويعان جارعىلار, «قازاقستان 2030» سەكىلدى ستراتەگيالىق قۇجاتتار, استاناداعى نەبىر ارحيتەكتۋرالىق نىسانداردىڭ قاعازعا تۇسىرگەن نوباي-سىزباسى, مەملەكەتتىك ءانۇراننىڭ تۇزەتىلگەن نۇسقاسى سەكىلدى بىرەگەي جادىگەرلەردى كورۋگە بولادى.
ولاردىڭ ءبىر پاراسى ەرتەڭ تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى مەرەكەسىنە وراي «تاريحي تاڭداۋ» دەگەن اتپەن توپتاستىرىلىپ, كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلادى.
جانات كەڭەسقىزىنىڭ ايتۋىنشا, كىتاپحانا قورىنىڭ باسىم بولىگى ەلەكتروندىق نۇسقادا قولجەتىمدى. قىزىعۋشىلىق تانىتقان كەز كەلگەن جان ولارمەن presidentlibrary.kz رەسمي سايتى ارقىلى وقىرمان رەتىندە تىركەلىپ, تانىسا الادى. ءبىز بارار كۇنى ەلباسى كىتاپحاناسى مۋزەيىن ءبىراز شەتەلدىك تۋريستەر ارالاپ ءجۇردى. «بىرەگەيلىك پەن بىرلىك: قازاقستاندىق جول جانە ن.ءا.نازارباەۆتىڭ مودەلى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسياعا قاتىسۋعا كەلگەن بەلارۋس ەلىنىڭ دەلەگاتسياسى ەكەن.
– كەرەمەت, – دەدى ورتاسىنداعى ەگدەلەۋ بىرەۋى تاڭدانىسىن جاسىرا الماي, – مىنا تۇنىپ تۇرعان تاريحقا, سىيلىقتار مەن ماراپاتتارعا قاراپ, نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلى زور ساياساتكەر, شىنايى مەملەكەتشىل تۇلعا ەكەنىنە كوز جەتە ءتۇستى.
جالپى, ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ كورمە زالى ارناۋلى ەكسپوزيتسيالىق اۋماقتارعا بولىنگەن. سونىڭ ىشىندە كەلۋشىلەردىڭ نازارىن ايرىقشا اۋداراتىنى «پرەزيدەنت» جانە «پرەزيدەنت سىيلىقتارى» دەپ اتالادى. وندا نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنا ءار جىلدارى تارتۋ ەتىلگەن كادەسىيلار, قارۋ-جاراقتار, ۇستەل جانە قابىرعا ساعاتتارى, ءتۇرلى شاحمات تاقتالارى, مۇسىندەر, قولجازبالار, جەكە تۇتىنعان زاتتارى, ءتۇرلى ەلدەر مەن حالىقارالىق ۇيىمدار بەرگەن ناگرادالار ساقتاۋلى. مەكەمە ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى بوتاگوز قايىپقىزىنىڭ ايتۋىنشا, بۇگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ مۋزەيى جيناعىندا 36303 دانا جادىگەر ساقتاۋلى تۇر. ونىڭ ىشىندە مۋزەي كىتاپحاناسىنىڭ قورىنا 1991 كىتاپ پەن باسپا باسىلىمدارى كىرەدى. ال ەلەكتروندىق مۇراعات قورى – 25220, مۋزەي توپتاماسى 9092 ساقتاۋ بىرلىگىنەن تۇرادى. بۇلاردىڭ بىرقاتارى تۇراقتى ەكسپوزيتسيادا, كەيبىرەۋى مەملەكەتتىك مەرەكەلەر مەن اتاۋلى كۇندەر قارساڭىندا ۋاقىتشا ەكسپوزيتسياعا, ەلىمىزدىڭ ايماقتارىندا ۇيىمداستىرىلاتىن كوشپەلى كورمەلەردە كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلادى.
ەكسپو كەزىندە 70 مىڭعا جۋىق ادام كەلدى
نازارباەۆ ورتالىعىندا ءتۇرلى حالىقارالىق, رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى ءىس-شارالار ءجيى ۇيىمداستىرىلادى. وسىنداي شارالارعا الىس جانە جاقىن شەتەلدەردەن, وڭىرلەردەن كەلگەن ادامدار كورمەنى تاماشالاپ, تاعىلىم الىپ قايتادى.
– مادەني-اعارتۋشىلىق قىزمەت – ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى, – دەيدى بوتاگوز قايىپقىزى. – سول سەبەپتى ينتەراكتيۆتى دارىستەر, كەزدەسۋلەر مەن كونفەرەنتسيالاردى ءجيى ۇيىمداستىرىپ تۇرامىز. مىسالى, بىلتىر جىل بويىنا وسكەلەڭ ۇرپاققا ارنالعان «الەمدى وزگەرتەتىن يدەيالار» تاقىرىبى بويىنشا ءدارىس-سەمينار ءوتتى. بيىل «قازاقستاندىق جول: ماڭگىلىك ەل» سەمينار-ترەنينگتەر توپتاماسىن ۇسىنىپ وتىرمىز. مۇنىڭ ءبارى – ەلباسى كىتاپحاناسىنداعى عىلىمي-ساراپتامالىق توپتىڭ ارنايى ءادىستەمەلىك نەگىزگە سۇيەنىپ جاساعان شارالارى.
جالپى, ورتالىق ەسىگى كەلۋشىلەرگە ءاردايىم اشىق. ەكسپو كەزىندە نازارباەۆ ورتالىعىنا 70 مىڭعا جۋىق ادام كەلىپ كەتىپتى. ولار كورسە كوز توياتىن, ءىشى دە, سىرتى دا ءماندى عيماراتتا عيبراتتى اڭگىمە تىڭداپ, تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ءتاي-ءتاي باسقان قادامدارى مەن ۇشقان قۇستاي كوركەيگەن دامۋ كەزەڭدەرىنە قاتىستى باي ماعلۇمات الىپ كەتتى دەپ ويلايمىز.
ادىلبەك جاپاق
