Uäde boiynşa tura saǧat onda qoŋyrau şaldym. Esıktı kelını aşty. Ainūr:
– Atam taŋǧy asqa jaŋa otyrdy, dastarqanǧa kelıŋız! – dedı jol sıltep.
Amandyq-saulyq sūrasqan soŋ ardager qart: «Balam, taŋǧy as qoi, däm tat!» dedı. Otyrdym. Oiym – şäi üstınde aqsaqaldy sözge tartyp, äŋgımege daiyndap alu.
– Soǧysqa 42-jyly attandym. Ol kezde älı oqyp jürgen jas balamyz, – dep bastady äŋgımesın Äzımbai aqsaqal.
«…Sodan Saratov oblysynyŋ Pugachev qalasynda tūrǧan jaiau äsker bölımıne keldık. Sol jerde bır-ekı ai äskeri daiyndyqtan ötkızdı. Uaqyt tar, qysylşaŋ kez. Jertöle jataq, kün suyq. Jerge saban tösegen, sonyŋ üstınde jatamyz. Özım – oŋtüstıktıŋ balasymyn. Tısqaqty bola qoimaǧan jas kezımız. Auyr tidı. Qysqasy, ne kerek, Saratovtyŋ saqyldaǧan aiazynda aiaq-qolymdy üsıtıp, jüre almai qaldym. Men sonda qaldym da, qalǧan jıgıtterdı tügel maidanǧa äkettı.
Bır aidai emdeu bölımınde bolyp, bäşpailaryma operasiia jasaǧan soŋ, menı keiın qaitardy. Elge kep, äke-şeşemnıŋ qasynda bır apta boldym ba, bolmadym ba – voenkomattan adamdar kelıp, Täşkent qalasyndaǧy äskeri gospitalge apardy. Täşkent bızge jaqyn ǧoi!.. Bır-ekı apta emdelgen soŋ, densaulyǧym jaqsaryp, aiaǧym da jazyldy. Täşkenttıŋ arǧy jaǧynda Vrevskii degen stansa bar eken. Tıptı, üige de jıbermesten, bırden sonda äkettı!..».
Ardager qart Vrevskii stansasynda 2-3 ai qaita daiyndyqtan ötıp, bailanysşy mamandyǧyn alady. Sol jerden qaitadan maidanǧa attanyp, 1943 jyly Qyzyl Tu ordendı 156-bailanysşylar polkyna tüsıp, soǧystyŋ soŋyna deiın öz qyzmetın abyroily atqarady.
«…Order özenınen ötu üşın Belarus maidany şabuylǧa bır ai daiyndaldy. Şabuyl taŋ qaraŋǧylyǧynda bastaldy. Dürsın-dürsın atylǧan zeŋbırek dauysy jer jaryp, tün kündızgıdei jap-jaryq bop tūrdy!..
Berlinge jaqyndaǧan saiyn faşister örşelene qarsylasty. Bızdıŋ mındetımız – bailanysty üzbeu. Keide tıptı üzılgen kabeldı pyşaqpen kesetın uaqyt tappai, tısıŋmen arşisyŋ. Sodan, mıne, tük qalmady!» dedı qart jasandy tısterın alyp…
Qazaq jauyngerı maidan jolyn Belorussiiadan bastap Varşava, Lodz, Vroslav, Poznan, Frankfurt qalalaryn azat etuge qatysady. Joryq saparyn Berlinde aiaqtaidy. Soǧysta körsetken erlıgı üşın Qyzyl jūldyz ordenımen, «Erlıgı üşın», «Varşavany azat etkenı üşın», «Berlindı alǧany üşın», «Germaniiany jeŋgenı üşın» medaldarymen marapattalady.
«…Soǧys bıtken soŋ ekı jyl Baku men Tiflis qalalarynda äskeri boryşymdy ötep, elge 1947 jyly oraldym.
Menen būryn maidanǧa attanǧan tuǧan aǧam sūrapyl soǧysta mert boldy. Eger men de köz jūmsam, äulet oty bırjola söner me edı?! Tört ūl, tört qyzym bar. Qūdaiǧa şükır, qazır solardyŋ arqasynda 27 nemere, 51 şöbere süiıp otyrmyn!..
Endıgı tılegım – keiıngı ūrpaq mūndai soǧysty eşqaşan körmesın! Elım ösıp, güldene bersın! Bar armanym – osy!» dedı ardager qart äŋgımesın tüiındep…
Tūrmaǧanbet KENJEBAEV
