BLIýZDIŊ JÖNI BIR BÖLEK

Keŋestık ideologiianyŋ kesırınen qalyŋ jūrtşylyqqa keŋ taramaǧan önerdıŋ bır türı – bliuz. Ony KSRO -da «burjuaziialyq» dese, Eu­ropada «qara tüstılerdıŋ» än salu mänerı dep sa­naldy. Şynynda da, bliuzdıŋ qalyptasuynda afroamerikandyqtardyŋ ülesı zor. AQŞ-tyŋ oŋtüstık şyǧysyndaǧy maqta plantasiialaryn­da ter tökken negrlerdıŋ änderı men sazdy aspap­tarda oinau şeberlıgı bliuzdıŋ negızın qalap, HIH ǧasyrdyŋ basynda Europaǧa tarai bastady. 

Kärı qūrlyqty jaulap alǧan jaŋa muzyka aǧymyna aǧylşyn aqsüiekterı de qarsy tūra almady. Qoǧamda qalyptasqan dästürge qarsylyq retınde paida bolǧan britan bliuzınıŋ özındık tari­hy bar. Alǧaşqy britan bliuz toptaryn ūiymdastyruşy -»Blues Incorporated» osy önerdıŋ köşın bastady. Al, tanymal änşıler Aleksis Korner men Siril Dei­vis «ritm-end-bliuz» dep atalatyn bliuzdıŋ jaŋa baǧytynyŋ negızın qalady. Aty älemge tanymal Erik Klepton, Mik Djagger, Djek Brius i Djindjer Beiker sekıldı jūldyzdardyŋ baǧy osy kezeŋde janǧan edı. «Rolling Stones», «Animals» i «Yardbirds» toby da osy jūldyzdar qatarynda jarqyrady. Mıne, osylaişa britan bliuzy özındık sipaty­men saz älemınen oiyp tūryp oryn aldy.

Jaqynda Ūlybritaniianyŋ eŋ üzdık bliuz oryndauşylarynyŋ bırı Dana Gille­spi men LONDON BLUES toby Astanada öner körsettı.

Halyqaralyq bliuz önerınıŋ tırı aŋyzyna ainalǧan Dana Gillespidı bliuz elşısı dep te aitady. Dana özı jaiyn­da «Menıŋ oiymşa, bliuzdı aqyl toqtatyp, kemelıne kel­gen kezde oryndau kerek. Adam taǧdyrynyŋ drama­syn jetkızu üşın sol ömırdı sürıp, belesterınen asu ke­rek. Sonda sūlu saz jürektı terbep, sezımdı qozǧaidy» deidı. 1949 jyly Angliia­da ataqty muzykant Djon Birks Gillespidıŋ otbasyn­da düniege kelgen Dana 45 jyldyq öner jolynda 65-ten astam albom şyǧardy.

-Men Amerikalyq Folk Bliuz festivalınen kelgende alǧaş ret bliuzdı tyŋdadym. Ol kezde 15 jasta bolatyn­myn jäne ömırımde osyǧan je­ter eşteŋe estımeppın. Bliuz -menıŋ alǧaşqy mahabbatym,-deidı änşı. Alǧaşqy äserınıŋ küştılıgınen de bolar, Dana alǧaşqy albomyn 15 jasyn­da jazdy.

Ataqty änşınıŋ londondyq Vestendegı şou, Edinburg festivalı, bükıl Europa, Taiau Şyǧys, İn­diia festivaldarynyŋ syilyqtary bar. 1992-1996 jyldary Britandyq Bliuz assosiasiiasy men «Bluepraint magazine» jurnaly «Britandyq eŋ üzdık bliuz oryndauşy­sy» dep baǧalaidy. Karib araldaryndaǧy Mustik muzykalyq festivaldı Dana Gillespi men Bezil Charlz osydan on bes jyl būryn ūiymdastyrǧan bolatyn. Qaiyrymdylyq maqsattaǧy bliuz festivalı bügınde örken jaidy.

Dana muzyka festivalderıne qatysyp qana qoimai, bliuzklubtarda öner körsetıp, radioşou jürgızedı. Bırneşe ret kinoǧa tüstı. Ol «İi­sus Hristos – super jūldyz» rok-operasyndaǧy Mariia Magdalena ariiasynyŋ alǧaşqy oryndauşysy. Ataqty bliuz-änşı Dana ündı muzykasynyŋ da nasihatşysy.Ol bır sūhbatynda bylai degen edı: «Menıŋ jas kezımde ündı muzykasynyŋ bızdıŋ elde köp taralmaǧan kezı bolatyn. Özge mädenietke jatyrqai qaraityn europalyqtarǧa şyǧys mädenietınıŋ jauharyn jetkızudıŋ qajettılıgın sezındım». Dana Gillespidıŋ özge europalyq bliuz oryndau­şylarynan artyqşylyǧy ündınıŋ hadjanyn aranji­rovka jasap aityp jür.Ol şyǧarmaşylyǧynda ruhani ündestıkke basymdyq beredı.

Dana Gillespi Europadan alyp kelgen ystyq sälemın özınıŋ «Salaam Aleikum» änımen jetkızdı. Sol künı Beibıtşılık pen kelısım saraiynyŋ sahna törınde bliuzdıŋ syrşyl äuenderı oryndaldy. Adamzattyŋ ruhani qazynasyn baiy­typ, Jaratqanǧa bır taban jaqyndatatyn bır qūdıret -öner bolsa, Dana Gillespi bar talantymen astanalyq tyŋdarmandardy täntı ettı.

Aigül UAISOVA