Bolmysy bölek Bölekbaev

Biyl körnektı memleket qairatkerı Amanjol Bölekbaevtyŋ tuǧanyna 80 jyl toldy. Osy jyldyŋ basynda Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧy jäne qairatkerdıŋ mereitoiyna orai elordanyŋ bır köşesıne onyŋ aty berıldı. Būl öte qūptarlyq şeşım boldy. Sebebı keşegı Selinograd-Aqmolanyŋ ystyǧyna küiıp, suyǧyna tonǧan, bügıngı astanamyzdyŋ qalyptasuyna ölşeusız üles qosqan bırden-bır azamat – Amanjol Quanyşūly. Bas qalada būryn A98 atauymen tūrǧan jobalyq köşe qazır onyŋ atynda. M.Jūmabaev daŋǧyly, T.Jürgenov, K.Äzırbaev köşelerımen qiylysatyn būl köşenıŋ jalpy ūzyndyǧy – 1,5 şaqyrym.

Özımız sol köşenıŋ maŋaiynda tūrǧandyqtan, tūrǧyn üilerdıŋ qasbetındegı «Amanjol Bölekbaev köşesı» degen jazudy körgen sa­iyn qalanyŋ jäne respublikanyŋ onomastika komissiialarynyŋ oŋ şeşımıne, tiıstı şeşımdı maqūldap, qaulyǧa qol qoiǧan qala äkımı men qalalyq mäslihatqa riza bolamyz. Öitkenı Amanjol Quanyşūlyn közımız körmese de, jaqsy ısterıne qanyqpyz.

Osydan üş jyl būryn redaksiiamyz elordanyŋ 20 jyldyǧyna arnalǧan «El jüregı – elorda şejıresı» kıtabyn daiyndaǧanda, byltyr gazetımızdıŋ 30 jyldyǧyna orai basylym şejıresın jaŋǧyrt­qanymyzda jäne biyl Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧyna arnalǧan «Nur-Sultan – täuelsızdık tūmary» kıtabyn äzırlegende de Amanjol Bölekbaev esımıne qaita-qaita jolyǧa berdık. Onyŋ sebebı osy kıtaptarymyz «Astana aqşamy» gazetınde 1991 jyldan bügınge deiın jaryq körgen materialdar negızınde daiyndaldy. Amanjol Quanyşūly sol jyldary qalanyŋ basşylyǧynda jürıp, köptegen jaqsy ısterge mūryndyq boldy.

Mäselen, özımız nanyn jep jürgen basylymnyŋ aqparat keŋıstıgıne jol tartuyna mümkındık jasaǧan Amanjol Bölekbaev edı. Būl turaly gazettıŋ alǧaşqy bas redaktory Kenje Jūmaǧūlov­tyŋ estelıgı de bar. Gazetımızdıŋ alǧaşqy nömırı 1990 jyldyŋ 13 qazanynda şyqqany belgılı. Oǧan deiın oblystyq «Arqa ajary» gazetınen basqa qalada qazaq tıldı basylym bolmaǧan edı. Sol kezdegı Selinograd oblysynyŋ ortalyǧynda qazaq tılınde taǧy bır gazet şyǧaru qajettılıgın ziialy qauym ökılderı aqyryndap qala basşylyǧyna jetkızgen soŋ, qalalyq atqaru komitetınıŋ töraǧasy Amanjol Bölekbaev būl ūsynysty kün tärtıbıne qoiyp, ūiymdastyru şaralaryn aiqyndady. Qorytyndysynda jaŋa gazet tızgını Kenje Jūmaǧūlovtyŋ qolyna tapsyrylyp, «Aqmola aqiqaty» («Astana aqşamynyŋ» alǧaşqy atauy) atymen şyǧa bastady.

Amanjol Quanyşūly ūltjandy azamat edı. Onyŋ kezınde Selinograd qalasynda qazaq teatrynyŋ (qazırgı Q.Quanyş­baev atyndaǧy Qazaq memlekettık akademiialyq muzykalyq-drama teatry) aşyluy, şahardyŋ özınıŋ ejelgı Aqmola atauyn qaitaruy – sonyŋ bırden-bır aiǧaǧy. Al 1992-1997 jyldary Aqmola qalasynyŋ äkımı bolǧan Amanjol Bölekbaev astanamyzdyŋ Alatau bauraiynan Arqa tösıne köşırıluıne qalany daiyndady. Onyŋ eŋbegın Elbasy «Täuelsızdık däuırı» atty kıtabynda da atap öttı.

Elbasy ūsynysymen Joǧarǧy Keŋes 1994 jyldyŋ 6 şıldesınde «Qazaqstan Respublikasynyŋ astanasyn köşıru turaly» qau­ly qabyldap, 1997 jyldyŋ 10 jeltoqsanynda köş Aqmolaǧa kelıp toqtaǧany belgılı. Sol köştı qarsy alǧan adamdardyŋ bırı de Amanjol Bölekbaev.

Būl turaly: «…Aqmolany ekı jyl ışınde astana etu mümkın emestei körıngen. Äitse de bız qiialdaǧy armannyŋ naqty ömır şyndyǧyna ainaluy üşın qoldan kelgennıŋ bärın jasadyq. Sol bır qiyndyǧy da, qyzyǧy da köp bolǧan, erekşe qūlşynyspen, erteŋgı säulelı künderge degen nyq senımmen bılek sybana ıske kırısken kezde qasymnan tabylǧan, jaŋa astana qūrylysyna ölşeusız eŋbek sıŋırgen jandardy ärqaşan erekşe yqylaspen, rizalyq sezımmen eske alam. Olardyŋ qatarynda V.Ni, A.Bölekbaev, A.Esımov, J.Kärıpjanov, Ä.Jaqsybekov, T.Dosmūhambetov, N.Makievskii, F.Galimov, B.Nūrpeiısov, ­O.Peskov, V.İvanov, K.Omarov, R.Bekbolatov, A.Aubekov, N.Tihoniuk, A.Rustambekov jäne basqalar bar» dep jazady joǧaryda aty atalǧan eŋbegınde Elbasy.

Amanjol Bölekbaev 1941 jyldyŋ 1 qaŋtarynda Novoişimka kentınde düniege keldı. Eŋbek jolyn qarapaiym şopyr bolyp bastap, memleket qairatkerı deŋgeiıne köterıldı. Selinograd auyl şaruaşylyǧy institutynyŋ mehanikalyq fakultetın bıtırıp, «injener-mehanik» mamandyǧyn aldy.

1983 jyldan bastap Selinograd, keiınnen Aqmola qalasynda ärtürlı basşylyq qyzmetterdı atqardy. Bastapqyda Sovet audany atqaru komitetı töraǧasynyŋ orynbasary, jolauşylar kölıgı basqarmasynyŋ basşysy boldy. 1987 jyldan qalalyq atqaru komitetınıŋ töraǧasy qyzmetın atqardy. Bes jyldan soŋ Aqmola qalasynyŋ äkımı qyzmetıne taǧaiyndaldy. Osy kezeŋderı el üşın de, qala üşın de maŋyzdy şeşımder qabyldandy. Sonyŋ basy-qasynda Amanjol Quanyşūly jürdı.

Aqmola ekonomikalyq aimaǧynyŋ töraǧasy boldy. Astana kedenın basqardy. 1990 jyly Joǧarǧy Keŋes deputaty bolyp sailandy. 1999 jyldan bastap Parlament Senatynyŋ deputaty qyzmetın atqardy. 2013 jyly jeltoqsannyŋ soŋǧy künderınde ömırden öttı.

Amanjol Bölekbaev bolmysy bölek azamat edı. Közın körgender, qyzmet boiynşa jäne bylaiǧy ömırde de onymen aralasqandar sony aitady. Ol şaruaşylyq ısterde myǧym bolyp, sonymen qatar ruhani bai adam boldy. Işkı mädenietınıŋ joǧarylyǧymen de erekşelenetın.

«Amanjol Quanyşūly eş­uaqytta asyǧyp-aptyǧyp ne bolmasa joqtan özgege bola bıreumen ūrysqanyn körgen emespız. Qaşan da är mäselege bailanysty tura jauaptaryn berıp, qanşa qarjy qaida jūmsalatynyn, jūmsalyp jatqandyǧyn naqty däleldermen aityp beretın. Aujekeŋnıŋ este saqtau qabıletınıŋ myqty ekendıgın sol toqsanynşy jyldary qalalyq gazetter aşylyp, on jylǧa taiau redaktor bolyp qyzmet ıstegen jyldary talai baiqadym» dep eske alady Kenje Jūmaǧūlov.

Asyl azamattyŋ jarqyn beinesı ony bılgenderdıŋ jadynda osylai qaldy. Astana tūrǧanda da eşqaşan ūmytylmaitynyna senımdımız. Tıptı el üşın, elorda üşın etken eŋbegın bılmeitınder onyŋ atyndaǧy köşenı körıp, «būl kım?» dep oilanary anyq. Al bıletınderge sol köşe boiyndaǧy tūrǧyn üilerdegı jazu ünemı eske salyp tūrady.