Astana – jastar qalasy. Būl sözdıŋ jany bar, öitkenı bügıngı taŋda 16 jastan 35 jasqa deiıngı elordalyqtar sany jaǧynan bärınen köp bolyp otyr. Taǧdyryn bas qalamen toǧystyrǧan jastar üşın elorda äkımdıgı bırqatar jobalardy ıske qosqan. Sonyŋ bırı – jastardyŋ qoljetımdı baspana aluyna kömektesetın «Elorda jastary» tūrǧyn üi baǧdarlamasy. Astana qalasy äkımdıgı men «Otbasy bank» osy baǧdarlamanyŋ qarjylyq qoryn molaitu üşın 1 milliard teŋgeden qarajat böledı.
Bas qalaǧa arman quyp kelgen jastardyŋ bas qaiǧysy päter mäselesı bolar?! Al qala basşylyǧy jastar üşın bar jaǧdaidy jasap qoiǧan. Astanada üilı bolu üşın qoljetımdı baǧdarlamalar sany jyl saiyn artyp keledı. Solardyŋ bırı – «Elorda jastary» ipotekalyq baǧdarlamasy. Būl – qalalyq äkımdık pen «Otbasy banktıŋ» bırlesken jobasy. Baspanaly bolǧysy keletın astanalyq jastar üşın «Elorda jastary» tūrǧyn üi baǧdarlamasy ıske qosylady. Osy turaly banktıŋ Astanadaǧy filialynyŋ basşysy Jansūltan Mataev tolyqqandy mälımet berdı.
– «Elorda jastary» baǧdarlamasyn jüzege asyruǧa osyǧan deiın «Otbasy bank» 2,1 mlrd teŋge, Astana qalasynyŋ äkımdıgı jergılıktı biudjetten 2,5 mlrd teŋge qarajat bölgen bolatyn. Biyl taraptardyŋ ärqaisysy taǧy 1 mlrd teŋgeden bölmek. Osylaişa baǧdarlamany qarjylandyruǧa baǧyttalǧan qarajattyŋ jalpy kölemı 6,6 mlrd teŋgege teŋ bolady dep josparlanyp otyr, – deidı bank filialynyŋ basşysy.
Onyŋ aituynşa, bölınetın ipotekalyq nesienıŋ joǧarǧy şegı 18 mln teŋge şamasynda qalmaq.
– Pul qūrylǧannan keiın onyŋ qatysuşylary «Otbasy bankten» ipotekalyq nesie aluǧa joldama alady. Bank baǧdarlama qatysuşysynyŋ tölem qabıletın tekserıp, jyldyq mölşerlemesı 5 paiyzben (JTSM 5,2%-dan bastap) jeŋıldetılgen ipotekalyq nesie beredı. Alǧaşqy jarna – 10%. Elordalyq jastarǧa berıletın ipotekalyq nesienıŋ eŋ joǧarǧy somasy – 18 mln teŋge, merzımı – 25 jylǧa deiın. Onyŋ kömegımen alǧaşqy nemese ekınşı naryqtan, sondai-aq, «Qazaqstan tūrǧyn üi kompaniiasy» AQ-tyŋ kepıldemesımen ülestık qatysu şarty boiynşa salynyp jatqan tūrǧyn üi satyp aluǧa bolady, – dedı J.Mataev.
Bank ökılınıŋ jäne äkımdıktıŋ bergen mälımetıne säikes, baǧdarlamanyŋ şarty tolyq bekıtılmegen, negızı özgerıssız qaluy tiıs.
«Elorda jastary» baǧdarlamasyn jüzege asyruǧa osyǧan deiın «Otbasy bank» 2,1 mlrd teŋge, Astana qalasynyŋ äkımdıgı jergılıktı biudjetten 2,5 mlrd teŋge qarajat bölgen bolatyn. Biyl taraptardyŋ ärqaisysy taǧy 1 mlrd teŋgeden bölmek. Osylaişa baǧdarlamany qarjylandyruǧa baǧyttalǧan qarajattyŋ jalpy kölemı 6,6 mlrd teŋgege teŋ bolady dep josparlanyp otyr
– «Elorda jastary» baǧdarlamasy Astana qalasy äkımdıgınıŋ tarapynan jürgızılıp jatqan baǧdarlamany qarjylandyruyn kütedı. 2023 jylǧa äkımdık, joǧaryda atap ötkenımdei, 1 mlrd teŋge bölıp otyr, endı bank tarapynan taǧy 1 mlrd teŋge bölu jūmysy jürgızılıp jatyr. Al baǧdarlamaǧa ötınışterdı qabyldau nauryz aiynyŋ basynda bastalady dep josparlanyp otyr, – deidı bank filialynyŋ basşysy.
Baǧdarlamanyŋ talaptary:
– ötınış bergen uaqytta qatysuşynyŋ jasy 35-ten (qosa alǧanda) aspauy tiıs;
– qatysuşynyŋ jäne onymen bırge tūratyn otbasy müşelerınıŋ soŋǧy 1 jyl ışınde Astana qalasynda tūraqty tırkeuı boluy qajet;
– qatysuşynyŋ «Otbasy bankınde» satyp alatyn baspana qūnynyŋ 10% mölşerındegı alǧaşqy jarnasy bar depozitı boluy tiıs (salymnyŋ bar ekenı turaly anyqtama nemese şot boiynşa üzındı köşırme);
– soŋǧy 5 jylda baǧdarlamaǧa qatysuşy men onyŋ otbasy müşelerınıŋ QR aumaǧynda satyp alu qūqyǧymen jaldamaly tūrǧyn üiı bolmauy qajet;
– qatysuşynyŋ ötınış bergen kezınde kemınde soŋǧy bır jyl ışınde Astana qalasynda taŋdalǧan salasynda resmi jūmys täjıribesı boluy tiıs. Ol zeinetaqy şotynyŋ üzındı köşırmesımen rastalady;
– otbasynyŋ bır müşesıne şaqqandaǧy soŋǧy 6 aidaǧy tabys 6 eŋ tömengı künkörıs deŋgeiınen aspauy qajet, iaǧni 2023 jyly būl soma 243402 teŋgenı qūraidy (zeinetaqy jarnasy, jeke tabys salyǧy jäne basqa da mındettı jarnalardy qospaǧanda);
– baǧdarlamaǧa erlı-zaiyptynyŋ bıreuı ǧana qatysa alady.
«Elorda jastary» ipotekalyq baǧdarlamasyna Astana qalasynyŋ memlekettık qalalyq jäne respublikalyq mekemelerınıŋ qyzmetkerlerı ǧana kelesı qyzmet salalary boiynşa qatysa alady:
– densaulyq saqtau (medisina qyzmetkerlerı, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda);
– bılım beru (pedagog qyzmetkerler, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda);
– mädeniet (beiındı qyzmetkerler, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda);
– sport (sportşylar men jattyqtyruşy-oqytuşylar);
– äleumettık sala (beiındı qyzmetkerler, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda);
– JOO jäne ǦZİ (oqytuşylar men ǧylymi qyzmetkerler, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda);
– jurnalister (jurnalister, korrespondentter, prodiuserler, betteuşıler, redaktorlar, rejisserler, dybys injenerlerı, tele-radio jürgızuşılerı, fotograftar, teleradio habarlaryn taratu injenerlerı, grafikalyq jäne multimediialyq dizainerler, teleradio habarlaryn taratu tehnikterı, audio-beine operatorlary, telekommunikasiia montajerlerı, kontent-menedjer, säulelendıruşı, veb-dizainerler, media josparlau menedjerı, media taldauşy, SMM-maman, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda);
– Astana qalasynyŋ kommunaldyq käsıporyndarynyŋ/mekemelerınıŋ beiındı qyzmetkerlerı (KMM, MKQK, ŞJQ MKK, äkımdıktıŋ 100% qatysuymen AQ jäne JŞS);
– qyzmet salasyna qaramastan, Astana qalasynda «jetım balalar» sanaty boiynşa tūrǧyn üige kezekte tūrǧan 35 jasqa deiıngı azamattar.
– Astana qalasy Polisiia departamentınıŋ qyzmetkerlerı (beiındı qyzmetkerler, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda);
– Astana qalasy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ qyzmetkerlerı (beiındı qyzmetkerler, tehnikalyq jäne äkımşılık personaldy qospaǧanda).
Osy sanatqa jatatyn tūlǧalarǧa tūrǧyn üi satyp aluǧa jeŋıldıkpen ipotekalyq nesie aluǧa mümkındık berıledı. Joba boiynşa qaryz aluşylardyŋ jasy 35-ten aspauy kerek.
J.Mataevtyŋ aituynşa, osy talaptarǧa säikes kelmeitın qatysuşylar, sondai-aq «Otbasy bank» AQ-ta tölem qabıletın rastai almaǧandar baǧdarlamaǧa qatysa almaidy. Al tūrǧyn üidı alǧaşqy nemese ekınşı naryqtan aluǧa bolady. Taŋdalǧan baspana qūny 18 mln teŋgeden asatyn bolsa, qatysuşylar jetpegen qarajatty öz aqşasy esebınen qosa alady. Äleuettı qaryz aluşylardyŋ tızımın jergılıktı atqaruşy bilık jasaidy. Baǧdarlamaǧa qatysuǧa zhilfond.kz saitynda boljam boiynşa biylǧy nauryz aiynan bastap ötınışter qabyldanady.
Jalpy 2021-2022 jyldar aralyǧynda baǧdarlamaǧa qatysuǧa 1179 adam ötınış berdı, onyŋ ışınde tölem qabıletın rastaǧan 184 jas maman baspanaly boldy, berılgen ipotekalyq kredit somasy – 3,12 mlrd teŋgege juyq.
«Elorda jastary» baǧdarlamasy arqyly bır armany oryndalǧan astanalyq Janar Bekışova baspanany qalai alǧany turaly aityp berdı.
– 2014 jyldan bastap «Otbasy banktegı» şotyma aqşa jinai bastadym. Būl baǧdarlama turaly karantin kezınde, 2021 jyly äleumettık jelıden körıp qaldym. Sol jyly äuelı oŋtüstık astanamyzda «Almaty jastary» degen baǧdarlama şyǧyp jatty. «Şırkın, osyndai baǧdarlama elordada da bolsa ǧoi» degen arman boldy. Armanym oryndalyp, keiınnen bızdıŋ qalaǧa da keldı. Qūrbymnyŋ jeteleuımen osy baǧdarlamaǧa qatystym. 7 kün ışınde baǧdarlamaǧa qūjat tapsyryp ülgeruıŋ kerek eken. Özım S.Seifullin atyndaǧy Qazaq ūlttyq agrarlyq universitetınde oqytuşy bolyp jūmys ısteimın. Baǧdarlamaǧa qatysuşylardyŋ ışınde JOO jäne ǦZİ qyzmetkerlerı sanatyna kırdım. Bır qyzyǧy, 2014 jyldan berı jinap jürgen depozittegı qarajatym baǧdarlamaǧa qatysar kezde tura 1,8 millionǧa jetıp qalypty. «Elorda jastary» bastalǧannan keiın 1 aidan soŋ nätije şyqty. 10 kün ışınde «Otbasy bankıne» baryp, sertifikatty rastau qajet boldy. 2021 jyldyŋ jeltoqsan aiynda sertifikatymdy alyp, 2022 jyldyŋ qaŋtarynan bastap üi ızdei bastadym. Onlain kezekke tūru qajet. 10 kün uaqytym boldy. Osy uaqyttyŋ ışınde sertifikatty rastap ülgermesem, ol rezervte tūrǧan kelesı adamǧa köşedı eken. Üi aluǧa 3 ai uaqyt berıldı. Söitıp, Astanadan 20 millionǧa alǧaşqy naryqtan 3 bölmelı päterımdı aldym, – dedı J.Bekışova.
Aiaulym Altynbek
