Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ töraǧalyǧymen Ǧylym jäne tehnologiialar jönındegı ūlttyq keŋestıŋ otyrysy öttı. Prezident, eŋ aldymen, jiynǧa qatysuşylardy Ǧylym künımen şyn jürekten qūttyqtap, būl mereke ǧūlama ǧalym, zaŋǧar tūlǧa Qanyş Sätbaevtyŋ tuǧan künımen tūspa-tūs kelıp otyrǧanyn atap öttı.
«Däl bügın akademik Qanyş Sätbaevtyŋ tuǧanyna 125 jyl toldy. Bız ūly Abaidy qazaq ruhaniiatynyŋ temırqazyǧy, Ahmet Baitūrsynūlyn Ūlt ūstazy deimız. Al Qanyş Sätbaevty qazırgı qazaq ǧylymynyŋ atasy deuge bolady. Özderıŋız bılesızder, Qanyş İmantaiūly Sätbaev – halqymyzdyŋ bırtuar perzentı. Elımız älı künge deiın onyŋ ǧylymi jaŋalyqtarynyŋ igılıgın körıp otyr. Äigılı ǧalymnyŋ mereitoiyn joǧary deŋgeide atap ötu maŋyzdy» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Prezident elımızdegı su tasqynyna bailanysty qalyptasqan qazırgı ahualǧa toqtalyp, osyndai kezde bılıktı mamandar men ǧalymdardyŋ tapşylyǧy aiqyn sezılıp otyrǧanyna nazar audardy. Sondai-aq Qazaqstanda ǧylymǧa jete män berılmegendıkten, elımızdıŋ būrynǧy ǧylymi äleuetı men infraqūrylymyn joǧaltyp alǧanymyzdy, osynyŋ saldary endı körınıp jatqanyn aitty.
Memleket basşysy otandyq ǧylymdy damytuǧa qatysty bırqatar özektı mäsele köterıp, aldaǧy uaqytta atqaryluǧa tiıs mındetterdı aiqyndap berdı. Qasym-Jomart Toqaev eŋ äuelı ǧylymnyŋ äleuetın tehnogendık jäne tabiǧi apattardy boljau, klimattyŋ özgeruıne qarsy küresu üşın barynşa paidalanu maŋyzdy dep sanaidy. «Aşyǧyn aitsaq, tötenşe jaǧdaidyŋ aldyn alu ısınde aitarlyqtai olqylyqtar bar. Būl – jyldar boiy şeşımın tappaǧan mäseleler. Eŋ aldymen – bılıktı mamandardyŋ tapşylyǧy. Tiıstı ǧylymi qorytyndy sapaly jasalmaidy. Sondyqtan, jūmys täsılın tübegeilı özgertu kerek. Tarazdaǧy gidromeliorativtık-qūrylys institutyn qaita qalpyna keltıru jönınde şeşım qabyldadyq. Oqu ornyn materialdyq-tehnikalyq tūrǧydan tolyq jabdyqtau kerek. Seismologiia institutynyŋ jaǧdaiy da mäz emes. Ükımetke osy instituttyŋ ǧylymi äleuetın arttyruǧa qatysty naqty ūsynystar daiyndaudy tapsyrdym. Sondai-aq seismologiiany jäne seismikalyq rejimdı baqylau qūraldaryn damytu boiynşa paidaly ūsynystar äzırlenuge tiıs. Menıŋ tapsyrmammen Almaty aumaǧyna arnaiy seismologiialyq zertteu jürgızıledı» dedı Memleket basşysy.
Būdan bölek, Prezident energetikalyq apatty, epidemiiany, quaŋşylyqty boljau jäne onyŋ aldyn alu mäselesınıŋ maŋyzdylyǧyn atap ötıp, jauapty ministrlıkterge tiıstı salany, al äkımdıkterge aimaqtardy damytu baǧdarlamalaryn qaita qarau mındetın jüktedı.
Qasym-Jomart Toqaev jasandy intellektını qoldanu äleuetıne erekşe toqtaldy. Qazır Ükımet Jasandy intellektını damytu strategiiasyn jäne Sifrlyq kodekstı äzırlep jatyr. Sonymen qatar Prezident universitetterdegı kadr tapşylyǧy, ǧylymi jūmystardyŋ sapasyzdyǧy, öndırıs oryndarymen tūraqty bailanystyŋ jolǧa qoiylmaǧany jäne basqa da tüitkılderdı tızıp, Ükımetke jaǧdaidy tüzeu üşın arnaiy baǧdarlama äzırleudı tapsyrdy.
Memleket basşysynyŋ pıkırınşe, taǧy bır maŋyzdy mäsele – elımızdegı joǧary oqu oryndary arasynda öŋırlık teŋsızdık. Myqty universitetterdıŋ köbı Astana men Almatyda ornalasqan. Būl ışkı köşı-qon jüiesınıŋ būzyluyna jäne öŋırlerdegı kadr tapşylyǧyna äkep soqtyrady. Osyǧan bailanysty Qasym-Jomart Toqaev ǧylym men joǧary bılımnıŋ bırtūtas damuyn qamtamasyz etu üşın būǧan deiın 15 öŋırlık jäne 5 pedagogikalyq joǧary oqu ornynyŋ bazasynda Akademiialyq basymdyq ortalyqtaryn qūrudy tapsyrǧanyn eske saldy. Būl rette Ükımet joǧary oqu oryndarynyŋ zertteuşılık baǧytyn damytu üşın pärmendı mehanizmder äzırleuı qajet.
Prezident ǧylymnyŋ kadrlyq äleuetın küşeitu turaly söz qozǧai otyryp, jas ǧalymdardy jan-jaqty qoldaudyŋ maŋyzdylyǧyna erekşe toqtaldy. «Grant arqyly jüzege asyrylatyn jobalardyŋ üşten bırı jas ǧalymdarǧa tiesılı. Ärine, mūndai jobalardyŋ sanynan görı, sapasy maŋyzdy. Jyl saiyn jas ǧalymdarǧa baiqaular arqyly berıletın granttyŋ qarjy kölemın arttyru kerek. Qazır jas ǧalymdarymyz älemdegı jetekşı zertteu ortalyqtarynda stajirovkadan öte alady. Būl – jaqsy ürdıs. Ony jalǧastyra beru qajet. Menıŋ tapsyrmammen jüzege asyrylyp jatqan «Jas ǧalym» baǧdarlamasynyŋ tiımdı ekenın körıp otyrmyz. Onyŋ auqymyn keŋeitu kerek» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar Prezident magistratura jäne doktorantura baǧdarlamasyna arnalǧan granttyŋ qūnyn arttyru, ırı öndırıstık kompaniialarmen bırge «industrialdy PhD» daiarlau mehanizmın äzırlep, qoldanysqa engızu, elımızdıŋ jetekşı joǧary oqu oryndary men şeteldık universitetterdıŋ filialdaryn ekonomikamyzdyŋ basym salalary üşın ǧalymdar men bılıktı mamandardy jedel daiarlauǧa ısıne jūmyldyru, injenerlık-tehnikalyq kadrlardy daiarlaudyŋ ūlttyq modelın äzırleu, öŋırlık joǧary oqu oryndarynyŋ bazasynda ozyq injenerlık mektepter aşu, är öŋırdıŋ belgılı bır salaǧa mamandanuyn körsetetın Öŋırlık ekonomika atlasyn daiyndau jönınde tapsyrma berdı.
Memleket basşysy sözınıŋ soŋynda qazır Parlamentte «Ǧylym jäne tehnologiialyq saiasat turaly» zaŋ jobasy talqylanyp jatqanyn atap ötıp, būl qūjat ǧylymnyŋ damuyna zor serpın beretınıne senım bıldırdı. «Kezınde halqymyzdyŋ körnektı tūlǧalary men qairatkerlerınıŋ de aǧartuşylyqpen ainalysqany tegın emes. Qazır jas ǧalymdardyŋ zamany tudy. Sızder ūsynǧan, oilap tapqan jobalardyŋ igılıgın bükıl elımız köruı kerek. Bır sözben, Sızder siiaqty ǧalymdar Otanymyzdyŋ ǧylymi-tehnikalyq damu köşın bastauy kerek. Sebebı ǧylym myqty bolsa, memleket te quatty bolady» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar jiynda Ǧylym jäne joǧary bılım ministrı Saiasat Nūrbek, «Geografiia jäne su qauıpsızdıgı instituty» AQ basqarma töraǧasy, akademik Ahmetqal Medeu, Nazarbaev universitetı janyndaǧy «National Laboratory Astana» ǧylymi mekemesınıŋ bas direktory, professor Dos Sarbasov, «Young Researchers Alliance» qoǧamdyq bırlestıgı töraǧasynyŋ orynbasary, PhD doktory Beibıt Äbdıkenov, Q.İ.Sätbaev atyndaǧy Qazaq ūlttyq tehnikalyq zertteu universitetı qoldanbaly mehanika jäne injenerlık grafika kafedrasynyŋ meŋgeruşısı Aidarhan Qaltaev jäne taǧy da basqa ǧalymdar söz söilep, özderınıŋ ūsynys-pıkırlerın ortaǧa saldy.
