Keşe Astana ekonomikalyq bıryŋǧai alaŋynda VI halyqaralyq investisiialyq forum öttı. Elordanyŋ älem aldyndaǧy bıtım-bolmysyn qalyptastyryp, oǧan investisiia tartudy közdegen şara halyqaralyq ıskerlık yntymaqtastyqty damytatyn ırı biznes alaŋyna ainaldy.
Qazaqstan biznes-bastamalardy qoldaidy
«Astana İnvest-2013» investisiialyq forumynyŋ aşyluynda söz söilegen QR Premer-ministrı Serık Ahmetov Astana qalasy elımızdıŋ ekonomikalyq damuyna sony serpın beretının, Elbasy qoldauynyŋ arqasynda bas şahar ırı saiasi jäne ekonomikalyq ortalyqqa ainalǧanyn atap öttı. Euraziianyŋ kındıgınde ornalasqan Astanada ıskerlık bailanystardy nyǧaityp, investisiialyq jobalardy jüzege asyruǧa mümkındıkter köp. Qala elordaǧa ainalǧaly halqynyŋ sany üş esege deiın köbeiıp, bügınde 800 myŋǧa jetkenın aitqan Ükımet basşysy būl elordanyŋ qarqyndy damyp kele jatqanyn aiǧaqtap, ekonomikalyq äleuetın körsetetının aitty.
Keiıngı jyldary Qazaqstan ıskerlık ortany kötermelep, käsıpkerlıktı qoldauǧa, qolaily investisiialyq ahual qalyptastyruǧa airyqşa maŋyz berıp keledı. Atap aitqanda, biznes-bastamalardy jüzege asyruǧa yŋǧaily jaǧdailar jasalyp, käsıptı aşuǧa rūqsat beretın jüieler oŋtailandyryla bastaǧan. Sonyŋ ışınde biznesmenderge salyqty jeŋıldetu boiynşa naqty şaralar qabyldanǧan. Premer-ministrdıŋ aituynşa, Qazaqstan investisiia saluǧa tiımdı memleket retınde tanylyp keledı. Oǧan dälel retınde ötken jyldary elımızge 170 milliard dollar kölemınde şeteldık investisiia qūiylǧanyn atap ötuge bolady. «Ükımet jūmysynyŋ basym baǧyttarynyŋ bırı – naqty biznes-bastamalardy qoldau, ıskerlık ahualdy odan ärı jaqsartu, memlekettık-jekemenşıktık ärıptestıktı keŋeitu. Sondyqtan bız biznes salasyna qatysty kez kelgen ıskerlık ūsynystaryŋyzdy qarauǧa daiynbyz. Sızderdı bırlese jūmys ısteuge şaqyramyz» dedı Ükımet basşysy.
Astananyŋ abyroiy asqaqtaidy
Būdan keiın investisiialyq forumnyŋ aşyluymen jūrtşylyqty qūttyqtaǧan Astana qalasynyŋ äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov elorda – jasampazdyq men örkendeudıŋ naǧyz ülgısı ekendıgın aita kele, qalanyŋ damu qarqynyn naqty körsetkıştermen örnektedı. Onyŋ aituynşa, Astana elordaǧa ainalǧaly berı JAÖ 90 esege, JIÖ-degı Astananyŋ ülesı 7 esege artqan. İnvestisiia kölemı 30 esege köbeigen. Būǧan qosa, 10 million şarşy metr tūrǧyn üi salynǧan. Sonyŋ 4 milliony soŋǧy üş jylda boi kötergen.
Elordaǧa investisiia tartuǧa airyqşa köŋıl bölınıp otyrǧanyna toqtalǧan qala äkımı «Astana – jaŋa qala» arnaiy ekonomikalyq aimaǧynda ornalasqan İndustrialdyq parkte bügıngı taŋda investisiia kölemı 1,2 milliard AQŞ dollaryn qūraityn 46 joba jüzege asyrylyp jatqanyn jetkızdı. Būl aumaqta investorlardy tartu üşın qolaily jaǧdai jasalǧany da äŋgıme arqauyna ainaldy. İnvestisiialyq forumǧa qatysuşylar äkımnıŋ sözınen industrialdyq aumaqta erkin kedendik rejim qalyptasqanyn, importtalatyn tauarlarǧa aksiz saludy qospaǧanda, keden bajdary men salyq salynbaitynyn jäne tariftık retteu şaralary qoldanylmaitynyn bıldı. Qūrylys nysandary salynyp jatqan jer telımderı jer salyǧynan bosatylatyny, ǧimarat salyq salu nysany bolyp tabylmaityny da inves-torlar üşın jaqsy mälımet bolǧany anyq. İndustrialdyq park aumaǧynda «Djeneral Elektrik», Lokomotiv qūrastyru zauyty, «Talgo» jolauşylar vagony, «Alstom» elektrovoz qūrastyru zauyty, «Evrokopter» tıkūşaq qūrastyru jäne jöndeu zauyty syndy jobalar jüzege asyrylyp jatqany da aityldy.
Forumǧa kelgen märtebelı meimandardyŋ bırı – Fransiia Işkı sauda ministrı Nikol Brik te investisiialyq forumda öz oi-pıkırın ortaǧa saldy. Qazaqstan men Fransiia arasyndaǧy ärıptestık qarym-qatynas damyp kele jatqanyn tılge tiek etken ministr hanym Qazaqstannyŋ jetıstıgın öte joǧary baǧalaitynyn, «EHRO-2017» halyqaralyq körmesın ötkızu märtebesı būiyrǧan eldıŋ bolaşaǧyna senımı mol ekendıgın jetkızdı. Osynau bedeldı şarany talai ret ötkızgen täjıribesı mol Fransiia qazaq elıne kömektesuge de äzır eken. Onyŋ aituynşa, körme taqyrybyna jasyl ekonomika mäselesın taŋdap alǧan Qazaqstan adamzatty energiianyŋ balama közderın, jasyl tehnologiiany qoldanuǧa ǧana emes, qorşaǧan ortany qorǧauǧa da ündeuge tiıs. Körme ötetın bas şahar kez kelgen salanyŋ damuyna beiım boluy kerek. «Fransiianyŋ investor tartudaǧy jetıstıkterınıŋ bırı – bız jergılıktı özın-özı basqaru organdary men käsıporyndardyŋ jäne memlekettıŋ arasynda özara tiımdı bailanys ornatqanbyz. Sonyŋ arqasynda investorlarǧa qolaily jaǧdai da jasap otyrmyz. Bügıngı taŋda tek Parijge 30 millard eurony qūraityn investisiialyq jobalardy ıske qosudy josparlap otyrmyz» deidı ministr. Onyŋ sözıne qaraǧanda, Fransiia «EHRO» körmesıne orai Astanaǧa investisiia saluǧa daiyn. Osyǧan bailanysty ministr Astana qalasynyŋ äkımın öz elderıne şaqyryp, käsıpkerlermen kezdesuge ūsynys bıldırdı. «Ekı jaqty kezdesuler kezınde bız ırgelı şahar saludaǧy jäne EHRO-ny ötkızudegı täjıribemızdı Astanamen bölıspekşımız» dep sözın tüiındedı Nikol Brik.
Halyqaralyq investisiialyq kompaniialar men qarjy instituttarynyŋ, otandyq jäne şeteldık qauymdastyq ökılderınıŋ basyn qosyp, «Astana İnvest – 2013» forumyna bas-aiaǧy 14 memleketten 500-den astam qatysuşy tırkelgen eken. Astananyŋ investisiialyq mümkındıgın arttyryp, onyŋ keleşektegı kökjiegın keŋeitedı dep ümıt artylyp otyrǧan forumnyŋ qorytyndysynda investorlarmen yntymaqtastyq turaly memorandumǧa qol qoiyldy.
Jalpy ötken jyldary ötken ekonomikalyq forum elımızge 8,5 milliard AQŞ dollary kölemınde investisiia äkelıp, Qazaqstannyŋ damuyna tiımdı köptegen investisiialyq jobalardyŋ tūsauy kesılgen eken. Endeşe, kezektı forum jūmysynan da küterımız mol.
Qymbat NŪRǦALİ
Jedelsöz
Sergei STANOVKİN,
BBC telearnasy kommersiialyq qyzmetınıŋ basşysy:
– Men ūzaq jyldar boiy Ūlybritaniiada jūmys ıstep kelemın. Özımnıŋ jūmys täjıribemnen tüigenım, kez kelgen qalanyŋ imidjın qalyptastyruda būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ maŋyzy zor. Qoǧamdy kümändı oidan aryltatyn da, jaŋa ıster turaly jaqsy pıkır qalyptastyratyn da – aqparat qūraldary. Sondyqtan Astanany älemge tanytuǧa, jas qala turaly jyly pıkır ūialatuǧa aqparat qūraldary belsene atsalysuy kerek. Öitkenı EHRO – halyqaralyq şara. Oǧan küllı älem köz tıgedı. Astananyŋ bet-bedelı qalyptasatyn tūsy da osy.
Robert ABDULLİN,
Halyqaralyq kreditorlar ūiymynyŋ prezidentı (WOC):
– Halyqaralyq kreditorlar ūiymy Mäskeu, Kiev, Astana, Minsk, Baku, London, Berlin, Parij, Vaşington, Niu-Iork jäne Beijıŋ syndy qalalardyŋ äleumettık jäne ekonomikalyq jetıstıkterın saralaityn saraptamalyq zertteu jürgızdı. Eŋ bırınşı bız atalǧan şaharlardyŋ bılım jüiesı qandai deŋgeide ekendıgın zerdeledık. WOC baǧalauy boiynşa, Kiev eŋ bılımdı qala bolyp şyqty. Mūndaǧy tūrǧyndardyŋ 16,9 paiyzy joǧary bılımdı eken. Bılıktılıgı jaǧynan ekınşı oryndy Minsk aldy. Al halyqqa medisinalyq kömek körsetu jaǧynan TMD elderı aldyna jan salǧan joq. Mysaly, Bakude 10 myŋ adamǧa 85 därıgerden keledı eken. Al Kievte 10 myŋ tūrǧynǧa 84 aqhalatty qyzmet körsetedı. Mäskeude – 78, Berlin men Beijıŋde – 54 därıgerden. Al Londonda 10 myŋ adamǧa nebary 28 därıger-maman qyzmet etedı. Soǧan qaramastan aǧylşyndardyŋ ömır jas ūzaqtyǧy – 87-ge jetedı. Parijdegı halyqtyŋ ömır jasy şamamen 80-nen asyp jyǧylady. Niu-Iork te osymen şamalas. Al därıgerı köp TMD elderındegı halyqtyŋ ömır sūru ūzaqtyǧy būdan äldeqaida tömen. 75 jastan ärı ūzamaidy. Demek, sannyŋ köp boluy sapanyŋ myqtylyǧyn bıldırmeidı. Jūmyssyzdyq deŋgeiı jaǧynan Europa men AQŞ aldyŋǧy qatarda. Al investisiialyq tartymdylyǧy jaǧynan London, Niu-Iork, Parij eşkımge des bermei keledı. Bärımızge de osy elderdıŋ täjıribesın zertteu artyq bolmas dep oilaimyn.
