TABİǦATY didarynan menmūndalap tūratyn adamdar bolady. Ondai jandardyŋ jüzıne bır üŋılgennen-aq adami aurasyn aŋǧara qoiasyŋ. Köptıŋ bırı, älde özındık ūmtylysy özgeşe me, äp degennen bajailau qiyndyq tuǧyza qoimaidy.
1981 jyldyŋ mausymy. Arman arqalap Almatyǧa kelgen abiturienttermız. Kökeiımızde tättı arman: «jurfakqa bırden tüssek, şırkın!» Jūrt yǧy-jyǧy. Botatırsek bozbalalar men asqaq armandy arular japyrlasa tanysyp jatyrmyz. Bar bolǧany 50 orynǧa ılıguge ūmtylǧan armandastardyŋ sanynan adam jaŋylysady… Jüzden jüirık, myŋnan tūlpar bolsaŋ ǧana märege ılıgesıŋ, daiyndyǧyŋ şamaly bolsa – būl synaqqa qatyspai-aq auylyŋa qaita ǧoi…
Dei tūrǧanmen, aru qalaǧa aiaq basqandardyŋ eşqaisysynyŋ qiyndyqtan qaimyǧar türı baiqalmaidy. Emtihan jaiy qalai bolar eken dep bır-bırımızden äldenenı ūǧysyp jatyrmyz. Keibıreulerı synaqtan sürınbesıne nyq sengendei özderın erkın sezınedı.
…Közıne künqaǧar közıldırık taqqan orta boily jıgıt maŋaiyna maŋǧazdana qarap qoiady. Tanystyq. Qolymdy ūsyndym.
– Mūratbek.
– Ǧalymjan. Qaiaqtansyŋ?
Bastapqyda mūndai sözdı bırınşı ret estıp tūrǧanymdy aitaiyn dedım de, artynşa tūspaldai qoiyp jauap qattym.
– Semeiden, özıŋ şe?
– Şymkentpız ǧoi!
KELBETI kelıstı, öz-özıne senımdı tūrǧan jıgıtke aŋtaryla qaraǧan men äŋgımenı odan ärı jalǧap, ekeuımız bırden tıl tabysa kettık. Baiqaimyn, jaŋa tanysym emtihan pänderıne mūqiiat daiyndalǧan siiaqty. Türınen «kez kelgen sūraqty şemışkeşe şaǧamyn» degen keiıp baiqalady. Nege ekenın bılmeimın kökeiıme bır oi qonaqtai qaldy: «äi, myna bala oquǧa bırden tüsetın siiaqty ǧoi, symdai tartylyp syqiia qalypty». Ol da menıŋ oiymdy oqyp qoiǧandai jolǧa kelıp toqtai qalǧan «Jigulige» qarap «Asyqpasai!» dedı de, maǧan tıkesınen qarady: «Basqany qaidam, KazGU-ge sen bırden tochno tüsesıŋ, tılşı joldas! Men kettım, maşina kelıp qaldy!»
Ol qūldyraŋdai basyp kölıgıne qarai jügıre jöneldı. Auzym aşyla qarap qalyppyn: «Osynyŋ aldynda ǧana sol kezdegı respublikalyq balalar gazetı «Qazaqstan pionerınıŋ» bır-bırımızdı syrttai jaqsy bıletın ştattan tys tılşılerı Änuarbek Äuelbekov, Rauşan Myrzahmetova, Maira Töltaeva şūrqyrasa tabysqan bolatynbyz, Ǧalymjan sony körgen boldy ǧoi. Netken qyraǧy bala özı!»
TALABY taudai balanyŋ aty bäigeden ozyp keldı, sol jyly ekeuımız de synaqtardan sürınbei ötıp, qazaqtyŋ joǧary oqu ordalarynyŋ qara şaŋyraǧyna tüsu qūrmetıne ie boldyq-au.
Baiqasaq, odan berı de 33 jyl zu ete qalypty. Zymyran uaqyt degen osy. Al, bügınde erdıŋ jasy eludı eŋsergen Ǧalekeŋ turaly oi-tolǧam şaş-etekten. Äsırese, studenttık şaqtaǧy qimyl-äreketterı eresen edı-au! Sport dese ışken asyn jerge qoiatyn. «KazGU-dıŋ qalaşyǧy – közımnıŋ tūŋǧiyq qaraşyǧy» dep aqyndarymyz jyr nöserletken qūtty mekennıŋ bır bölmesın meken ettık. Bırınşı kursta küreske bırge barǧanymyz esımde. Men erkın kürestı taŋdaǧanda, ol dziudo men sambony qatar alyp jürdı, 2-3-şı kurstarda sporttyŋ osy türlerınen universitette jeŋıske jetıp, qalaışılık bırınşılıkte KazGU-dıŋ namysyn qorǧady: jüldelı ekınşı orynǧa taban tıredı. Qazırgı «Jas qazaq» gazetınıŋ bas redaktory Sraiyl Smaiyl ekeuı fakultettıŋ futbol komandasyn qūryp, Konstantin Stolbovskii, Däuren Ersarin, Qairat Mūqatov, Sadi Tampaevtarmen bırge oinady, universitetışılık jarysta 3 ret kuboktardy ūtyp aldy. Keiınnen üzdık oiynşy retınde universitet qūramasyna da alyndy.
Sporttaǧy öjettıgıne basqan Ǧalymjan bırde özınen 2 kurs joǧary oqityn sol kezdegı känıgı paluan, qazırgı belgılı kinoger Ermek Tūrsynovpen alysa ketıp, bır-ekı ädıske salady. Qaisar jıgıttıŋ talabyn quana qoldaǧan Ermek ony universitettıŋ dziudo boiynşa bas bapkerıne ertıp baryp tanystyrady.
QAISARLYǦY atoilap tūratyn ol sportpen berıle ainalysa jürıp, jurfaktyŋ studentı retınde basylymdarǧa maqala joldauǧa da uaqyt taba bıldı. Kurstasymyz, bügınde Ūlttyq ǧylym akademiiasynyŋ korrespondent-müşesı, filologiia ǧylymynyŋ doktory, professor Bauyrjan Omarūlynyŋ respublikalyq «Leninşıl jasqa» ertıp baryp, material jazuǧa baulyǧanyn Ǧalekeŋ bügınde erekşe rizaşylyqpen eske alyp otyrady. Ol zamanda jariialauǧa äzırlengen materialdary üiılıp jatatyn jastar basylymyna habar şyǧarudyŋ özı qiiamet-qaiym bolatyn. Alaida, eŋbekqor student osy basylymda jiı jariialanatyn kurstastarymen bırge talai qomaqty tuyndylaryn oqyrman nazaryna ūsyna aldy. Ol tūsta būl degenıŋ erlıkke para-par edı. Keiınnen osy äigılı jastar basylymynda özı de jauapty qyzmetterdı atqardy.
Jurnalist Ǧalymjan Meldeştıŋ şyǧarmaşylyq joly oqyrmanǧa belgılı. Ǧalamtordy aşyp qalsaŋyz qatardaǧy jurnalisten respublikalyq deŋgeidegı bırneşe būqaralyq aqparat qūraldary basşylyǧyna deiıngı abyroily joldy artqa tastaǧan aqtaŋger azamat turaly nebır qyzyqty aqparattarǧa qanyǧasyz, ol – öz aldyna bır äŋgıme. Jurnalistık şeberlıgın ekı-aq auyz sözben tüiındeuge bolar: kez-kelgen gazettıŋ maketın güldendırıp jıberetındıgı men jedel materialdy jazudyŋ maitalmany ekenı. Būl özı aituǧa oŋai bolǧanmen, ekınıŋ bırınıŋ basyna būiyrmaǧan baq.
Bügınde otandyq jurnalistikany damytu jolynda jemıstı eŋbegın jalǧastyryp kele jatqan, talai basylymdardyŋ menedjmentın sara jolǧa salyp ketken ol osy käsıbi ūiymdastyruşylyq şeberlıgın odan saiyn şyŋdaǧanynyŋ kuäsı boldyq jaqynda. Elımızde būryn baiqala qoimaǧan erekşe formatta örnektelgen «Şerqala» atty jurnal oqyrmandarǧa jol tartty. Onyŋ qazırgı pışındık yŋǧaidaǧy innovasiialyq talaptarǧa säikes boluyna tıkelei basşylyq jasaǧan Ǧalymjan «su jaŋa» basylymnyŋ äp degennen-aq «Eir Astana» äue kompaniiasynyŋ jolauşylarynyŋ qolyna tigızıp ülgırgenıne ne dersız! Berısı – elımızdıŋ, ärısı – älemnıŋ kögınde qalyqtap jürgen būl ūşqyr ūşaqtar qazır «Şerqalany» dünienıŋ tört būryşyna jetkızıp ülgerdı. Būl – marketingtık myqtylyq.
ISKERLIGI kez-kelgen tırlıgınen aŋǧarylyp tūratyn Ǧalekeŋ jora-joldas, tuystaryn, ärıptesterın riza etpese jüre almaidy. «Körmegelı köp jyldyŋ jüzı boldy» dep kurstastardyŋ 20 jyldyq kezdesuın ötkızude belsendılık tanytyp, ony erekşe bır merekelık deŋgeide ūiymdastyrǧan da Ǧalekeŋ.
Qazaq baspasözınıŋ talantty ūiymdastyruşylarynyŋ qataryna qosylǧan Ǧalymjan Meldeş bügınde Maŋǧystau oblystyq media holdingınıŋ bas direktory retınde de şyǧarmaşylyq sanattaǧy ırgelı, jaŋaşyl jobalarǧa mūryndyq boluda. Atqarylǧan şarualar az emes, alǧa qoiǧan keşendı jospar-jobalary odan da köp. Öŋır baspasözın ūlttyq sapaly därejege köteruge qam jasap jürgen qairatker-qalamgerdıŋ alaş media keŋıstıgındegı igı qadamdary ūzaǧynan süiındırgei !
Mūratbek Toqtaǧazin,
QR Bas redaktorlar klubynyŋ vise-prezidentı
