Äielder arasyndaǧy älem chempionatynda 81 kelıden joǧary salmaqta jūdyryqtasqan būrymdy boksşymyz Läzzat Küngeibaeva Qazaqstan qūramasynyŋ qorjynyna törtınşı altyndy tüsırgen bolatyn. Älem ringınıŋ şaŋyn qaqqan aruymyz kezınde dizainer boludy qalapty. Alaida, Astana qazaq aruynyŋ ömır jolyn jaŋa armanmen ūştastyrǧan eken. Bairaqty bäsekede el namysyn qorǧaǧan sportşymyzdy syrly äŋgımege tarttyq.
– Läzzat, kışkentaiyŋyzda deneşynyqtyru sabaǧyn asyǧa kütkenderdıŋ bırı boldyŋyz ba?
– Kerısınşe. Sportqa eş qyzyqpaitynmyn. Mekteptegı dene şynyqtyru sabaǧynan türlı syltaumen qaşyp ketuşı edım, al qatyssam, köŋıl-küiım būzylatyn. Surettı jaqsy saldym. Üidegı maşinkamen kiım tıkken ūnaityn. Äpke-sıŋlılerım men tıgıp bergen köilekterdı kiıp alatyn. Öskende dizainer bolamyn dep oiladym sol kezde.
– Al, «boksqa äkem jeteledı» depsız bır sūhbatyŋyzda…
– Üide – altaumyz. Balalardyŋ ortaŋǧysymyn. Äkem tösenıştı jaiyp jıberıp bızdı kürestırgendı jaqsy köretın. Bärın jerge jyǧatynmyn. Aǧam da jeŋılıp qaluşy edı. Sodan üige qonaq kelse, äkem ylǧi menı «Būl qyzym – «master sporta» dep maqtaityn. Bır künı äkem bır jerge ertıp şyqty. Söitse, boks seksiiasyna jazdyrmaqşy eken. Sonda «Nege men? Aǧalarym qatyssyn. Qyzbyn ǧoi! Qyzdar näzık bolu kerek» dep qatty renjıp jylaǧanym esımde. Ol ǧana emes, bır ret mamam ekeumız kafede otyrsaq, bır aǧa jaqyndap, vizitkasyn berdı. Auyr atletikanyŋ jattyqtyruşysy eken. Süiegım ırı, dene bıtımım sportşylarǧa keletındıkten menı ştanga köteruge tartqysy kelgen ǧoi. «Baiqap körseŋşı» dep köndırmek bolǧan anama da renjıgenım bar sonda.
– Qanşa qaşsaŋyz da, sporttan bır-aq şyqqanyŋyz qalai?
– Şymkentte mektep bıtırgen soŋ, ümıttengen grantqa tüse almai qaldym. Al, aqyly oquǧa jaǧdai kelıŋkıremeidı. «Oquǧa kelesı jyly qaita tapsyryp köremın, qazır bos jatpai jūmys ıstei bereiın» dep Astanaǧa köşken ata-anamnyŋ janyna bardym. Qyzyqtyŋ bärı Astanada bastaldy. Qalada jūmys ızdep jürgen kezım ǧoi. Mamam qūjattarymdy jinauǧa ketken. Bır kezde maǧan kimono äkep tūr. Söitse, şarua üstınde bır kısımen tanysqan. Ol kürestıŋ bapkerı bolyp şyqqan. Mamam «Auyr salmaqtaǧy qyzym bar» degen ǧoi. Bapker bırden menı ertıp keludı sūraǧan. «Jūmysty özımız jasaimyz. Qatysyp körşı, senen naǧyz sport şeberı şyǧady» dep äke-şeşem ekı jaqtan köndıre bastady. Köŋılderıne qarap bır-ekı ret baryp köreiın dedım de, sol jerde molynan qalǧanymdy baiqamai da qaldym. Üş aidan soŋ sambo men dziudodan jasöspırımder arasyndaǧy Qazaqstan chempionatyna qatysyp, jeŋıske jettım. Eresekter tobyna öttım. Sambodan üş ret Qazaqstan, ekı märte Aziia chempiony atandym.
– Mıne, qyzyq. Bärı sambodan bastaldy deŋız…
– Kürestegı jetıstıkterımnıŋ arqasynda L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetıne «Dene şynyqtyru jäne sport» mamandyǧy boiynşa grantqa tüstım. Bır künı maǧan boksqa qatysu turaly ūsynys aitylady. Ony da bır baiqaiyn dep şeştım. Bokstyŋ erejelerımen tanystym, qimyl-qozǧalystaryn meŋgerdım. Bapker ne üiretse de, bır körgennen qaǧyp alatyn boldym. Bar-joǧy ekı aptadan keiın Qyzylordada ötken äielder arasyndaǧy Qazaqstan chempionatyna qatysyp, bokstaǧy alǧaşqy jeŋısıme qol jetkızdım.
– Äuesqoi boksta jürgenıŋızge alty jyl eken. Osy uaqyt ışınde talai biıktı baǧyndyrdyŋyz. Boksşyny jeŋıske jetkızetın ne?
– «Eŋbek – bärın jeŋbek». Bapkerım Berık Marjyqpaevtyŋ miyma qūiǧan basty ūrany. Menı chempiondyqqa tärbieleude osy kısınıŋ ülesı zor. Astana qalasy Dene şynyqtyru jäne sport basqarmasynyŋ basşysy qyzmetınde uaqyty tyǧyz bolsa da, bırın de qaldyrmai, oqu-jattyǧu jūmystarymnyŋ basy-qasynda jüredı. Menı eşqaşan bos otyrǧyzbaidy. «Demalystyŋ özı belsendı bolu kerek» deidı ol. Qysta şaŋǧy, jazda velosiped tebemın, jüzuge baramyn, gimnastikaǧa da qatysamyn. Öitkenı, bızge jan-jaqty daiyndyq qajet. Boksşy öz qalpyn saqtap, kez kelgen uaqytta şarşy alaŋǧa şyǧuǧa daiyn jüruı tiıs. Sondai-aq, men bükıl jarystarymnyŋ jazbasyn qaitalap köremın. Qarsylastarymnyŋ tehnikasyn zertteimın. Qai jerde qate kettı dep özıme analiz jasaimyn.
– Käsıbi qulyqtaryŋyz bar ma?
– Jarys aldynda bırıkken oqu-jattyǧu jiyny bolady. Älem chempionatyndaǧy sondai daiyndyqta finalda qarsylasym bolǧan amerikalyq Şadasiia Grinnıŋ qimyl taktikasyn baqyladym. «Qaidan şyqqan boksşy, «novichokke» ūqsamaidy» dep taŋǧaldym. Söitse, ol 15 jasynan käsıbi bokspen ainalysyp, äuesqoiǧa endı auysqan eken. Jattyǧu kezınde onymen solaqai sekıldı jūdyryqtastym. Ringtegı jekpe-jekte ol oŋ jaqtan jasalatyn qatty soqqylardy kütpegennen azdap sasyp qaldy. Sondai-aq, daiyndyqta qarsylastarym qarap tūrsa, öz tehnikamdy bıldırtpei, ötırık bırdeŋe ıstep jüremın.
– Demek, qazır belsendı demalystasyz ǧoi?
–«Spesnazda» qyzmet etkım keledı. Sol üşın zaŋger mamandyǧyn oqyp, ekınşı joǧary bılım alyp jatyrmyn. Sondai-aq, deneşynyqtyru boiynşa Euraziia ūlttyq universitetındegı magistraturaǧa daiyndalyp jürmın.
– Nenı armandaisyz?
–Armanym köp. Sportqa kelgelı ülken jarystardy üzbei tamaşalaitynmyn. Jeŋıs tūǧyryna şyǧyp, kök tudy kötergen sportşylardy körgenımde, közıme jas keletın. Olarǧa qarap, «Şırkın, Qazaqstan tuyn barşa halyqtyŋ aldynda jelbıretsem eken» degen armanym boldy. Älem chempionatynda būl tılegım oryndaldy. Endı elımızdıŋ kök bairaǧyn Olimpiada oiyndarynda kötergım keledı. Äzırge olimpiada oiyndarynda menıŋ salmaǧymdaǧy boks joq. Rio-de-Janeiroǧa baraiyn dep, salmaq tastamaq bolǧanmyn. Bapkerım rūqsat bermedı. «81 kelıden joǧary sanat kelesı olimpiada oiyndaryna qosylyp qaluy mümkın, soǧan daiyndalamyz» dedı.
– Oǧan deiın tört jyl bar ǧoi. Jeke ömırıŋızge qaraǧanda sport bırınşı orynda ma?
– Sport – äzırge bırınşı kezekte. Öitkenı, ǧaşyq bolyp, ızdegenım osy deitın jıgıttı kezdestırmedım. Al, tūrmys qūrǧan soŋ, küieuımdı ärkez bırınşı orynǧa qoiatyn bolamyn.
– «Izdegenım – osy» deitın qandai jıgıt, qūpiia bolmasa?
– Qarapaiym, baǧyndyra bıletın, bärın özı şeşetın, qolynan ıs keletın pysyq bolsa deimın bolaşaq jūbaiym. Jıgıtter boksqa qarap, «küieuıŋdı jūdyryǧyŋda ūstaityn» şyǧarsyŋ dep küledı. Al, jaqyn dostarym «Ömırde senı ringte nokautqa jıberetın qyz dep aita almaisyŋ» dep taŋǧalady. Boksşy bolsam da, jany näzık qyz balasymyn.
Mädina JAQYP
