Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ bes institusionaldyq reformasyna säikes qolǧa alynǧan «100 naqty qadam» Ūlt jospary aiasynda jürgızılıp jatqan mülıktı zaŋdastyru aksiiasynyŋ aiaqtaluyna nebary 137 kün qaldy. Sol sebeptı el azamattary osy nauqandy zaŋdy tūrǧyda barynşa paidalanyp qaluǧa tyrysyp jatyr.
Resmi organdardyŋ mälımetıne süiensek, jappai jariialau aksiiasy jaqyndaǧan saiyn köleŋkedegı qarjysyn jaryqqa şyǧaruǧa niet tanytuşylardyŋ sany kürt artqan. Arnaiy komissiialarǧa kelıp tüsken 100 myŋnan astam ötınıştıŋ denı soŋǧy üş-tört aidyŋ enşısınde. Jiǧan-tergenın barynşa jasyryp ūstaityn bailar da köşten qalmai, Dubai sekıldı ırı qalalardaǧy 100 mln tūratyn päterlerı men eŋ arzany 200 mln dollar tūratyn villalaryn zaŋdastyruǧa köşken. «Būǧan deiın älemnıŋ 8 elınde 33 nysan körsetılse, bügıngı taŋda 16 elde 100 nysan jaryqqa şyqty. Al el aumaǧynda zaŋdastyrylǧan mülıktıŋ sany 95 672-nı qūrap otyr. Jalpy alǧanda, somasy 2,1 trillion teŋgenıŋ mülkı men qarjysy zaŋdastyryldy. «Uaqyt ötken saiyn būl körsetkış ūlǧaiyp keledı. Biylǧy aksiiaǧa ülgermei qalǧan azamattardyŋ mülkı nemese qarjysy anyqtalsa, äkımşılık jäne qylmystyq jauapkerşılıkke tartyluy mümkın. Azamattardyŋ belsendılıgıne osy jaǧdailar da äser etıp otyr» deidı Qarjy ministrlıgı memlekettık kırıster komitetınıŋ departament direktory Erjan Bırjanov.
Elordalyqtardyŋ da betalysy jaman emes. Astana qalalyq Qarjy basqarmasynyŋ mälımetınşe, jergılıktı atqaruşy organdaryna jalpy somasy 95,5 mlrd teŋgenı qūraityn barlyǧy 7405 ötınış kelıp tüsken. Sonyŋ ışınde 59,0 mlrd teŋge somasyn qūraityn 9330 tūrǧyn üi nysany, 36,6 mlrd teŋge somasyndaǧy 9900 tūrǧyn üi emes nysan, 22,4 mlrd teŋgenıŋ 1038 kommersiialyq nysany bolyp otyr. Bügınde 31,8 mlrd teŋgenıŋ 6826 nysany zaŋdastyrylǧan. «Būǧan qosa, Astana qalasy boiynşa Memlekettık kırıster departamentı organdaryna jalpy somasy 998,8 mln teŋgenı qūraityn 8 nysan boiynşa 3 arnaiy deklarasiia tapsyryldy. Al şet memleketterdegı nysandardy jariia etu boiynşa tiıstı mekemege somasy 440,8 mln teŋge bolatyn 10 nysan boiynşa 8 arnaiy deklarasiia ötkızılgen» deidı deidı Almaty audandyq Mülıktı zaŋdastyru jönındegı komissiiasynyŋ hatşysy Ernar Qoşanov.
Qarjyny zaŋdastyru boiynşa da jūmys belsendı jürgızılıp jatyr. Būl saladaǧy ūsynylǧan 284 arnaiy deklarasiianyŋ qūny 416,3 mlrd teŋgenı qūraidy. Sondai-aq, 8,1 mln teŋgenıŋ baǧaly qaǧazdary da zaŋdastyrylǧanyn atap ötken jön.
Jalpy mūndai aksiia elımızde osymen üşınşı ret ötkızılıp otyr. Onyŋ alǧaşqysy 2001 jyldyŋ 14 şılde men 14 tamyz aralyǧynda jürgızılgen bolatyn. Bır rettık zaŋdastyru nauqany retınde ötkızılgen būl şaraǧa 3 myŋǧa juyq adam ötınış berıp, barlyǧy 480 mln dollar kölemındegı qarajat zaŋdastyryldy. 2006-2007 jyldary aralyǧynda ekınşı ret ötkızılgen zaŋdastyruda tek aqşa ǧana emes, sonymen qatar jyljymaityn jäne jyljymaly mülıkterge de mümkındık berıldı. Nauqan bır jyldan astam uaqytqa sozylyp, jalpy kölemı 844,7 mlrd teŋgenıŋ mülkı zaŋdastyrylǧan bolatyn.
Bürkıt NŪRASYL
