Önegelı ömır örnekterı

Elımız täuelsızdıgın jariialaǧannan bergı aralyqta şirek ǧasyrdan astam, dälırek aitqanda, 28 jylǧa juyq uaqyt syrǧyp öttı. Tarih ölşemımen alyp qaraǧanda, būl sonşalyqty köp kezeŋ emes. Degenmen Elbasymyz Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ Qazaq elınıŋ erteŋgı bolaşaǧyn alystan boljaǧan köregendık ūstanymynyŋ arqasynda osynşa az jylda ǧana Qazaqstan özınıŋ ılgerı basu, damu, ekonomikalyq, äleumettık salalarda örkendı, örkeniettı älemdık memleketterdıŋ deŋgeiıne jetu baǧytynda ılkımdı qadamdar jasai aldy. Elordasy asqaryn kök aspan ǧana kömkergen Alataudyŋ bauraiynan Saryarqanyŋ kındıgı sanalatyn, halqynyŋ sany 200 myŋnan säl ǧana asyp tüsetın būrynǧy oblys ortalyǧy Aqmolaǧa köşırılıp, ol Astana degen atauǧa ie bolǧanyna da jiyrma jyl tolyp qaldy. Osy jyldarda Astana atauy älem kartasy tarihynan oiyp tūryp ornyn aldy, körıktı, körkeigen, säuletı jarasqan, tūrǧyndary millionnan asqan ırgelı megapoliske ainalyp ülgerdı.

Astananyŋ osyndai je­tıstıkterın tılge tiek etkende, ötkensız keleşek joq ekendıgın de qaperden şyǧarmauǧa tiıspız. Öitkenı bır kezdegı oblys ortalyǧynyŋ öz uaqytynyŋ talap-talǧamyna sai jetıstıkterı bolǧany sözsız. Būǧan «Selinselmaş», «Kazahselmaş», nasos, gaz apparattaryn şyǧaru, şoiyn qūiu zauyttary siiaqty ırı käsıporyndardyŋ, tıgın, jıp iıru fabrikalarynyŋ jūmys ıstegendıgın, tört tarapqa jelı tartqan temırjol torabyn, san myŋdaǧan gektarǧa dän sıŋırıp, memleket qambasyna tonnalaǧan astyq qūiyp, berekenıŋ molşylyǧyn tasytqan audandardaǧy şaruaşy­lyqtardyŋ tabystaryn qossaq, osy aimaq eŋbekkerlerınıŋ eren eŋbekterı köz aldymyzǧa keledı. Osy qyruar ısterdıŋ basy-qasynda bolǧan azamattardyŋ künı-tünı bel jazbai atqarǧan jūmystary köp jaǧdaida qarapaiym köpşılıktıŋ qaperge ala bermeitını bar. Al şyntuaityna kelgende, olardyŋ önegelı ömırı kımge de bolsyn, äsı­rese bügıngı ūrpaq üşın öşpes önege desek, qatelespesımız anyq. Sondai ardaqty azamattyŋ bırı – Zeinolla Mūhametjanūly Şaidarov.
Qaraǧandy oblysynyŋ Jaŋa­arqa audanyndaǧy «Atasu» keŋ­şarynda 1933 jyly 14 qaraşada ömır esıgın aşqan Zeinolla Mūhametjanūlynyŋ taǧdyry da qiynşylyqpen qosa örılgen. Ekı jasynda äkeden büldırşın bala şaǧynda aiyrylǧan ol şeşesı Nasihanyŋ, negızınen, äkesınıŋ aǧasy Şaidar aqsaqaldyŋ tärbiesımen jetılgen jan. Ūly Otan soǧysy Batysta qasırettıŋ qara būltyn üiıre bastaǧan 1940-1941 jyly Jaŋaarqa auda­nyndaǧy, sol kezde V.İ.Lenin esımımen atalatyn orta mekteptıŋ tabaldyryǧyn attaǧan Zeinolla ony 1950 jyly zamandastarynyŋ qatarynan qalmai, oidaǧydai bıtırıp şyqty. Jas jetkınşektıŋ bılımge talpynysyn barynşa qoldaǧan, bauyrynda baptap, jetelep jürıp jetkızgen Şaidar äkesı onyŋ Almaty qalasyndaǧy zootehnikalyq-maldärıgerlık institutyna oquǧa tüsuıne, jo­ǧary bılım alyp şyǧuyna müm­kınşılıktıŋ bärın jasady. Osyndai qamqorlyqtyŋ arqasynda osy oqu ornyn 1955 jyly sättı aiaqtap, respublika Auyl şa­rua­şylyǧy ministrlıgınıŋ jol­damasymen Aqmoladaǧy zoo­tehnikalyq-maldärıgerlık tehnikumyna oqytuşylyq qyzmetke jıberıldı. Atalǧan oqu ornyndaǧy tört jyldyq ūstazdyq qyzmet onyŋ alǧaşqy ömır körgen tä­jıribe mektebıne ainaldy. Sol tūstarda onyŋ aldynan därıs alyp, bılımnıŋ biık satylaryna qol jetkızgen köptegen şäkırtterı älı künge deiın Zeinollany öz ortalarynda ūstazymyz, qadırmendı oqytuşymyz dep maqtanyşpen aityp ta jüredı. Būl – öz aldyna bölek äŋgıme.
Eger Auyl şaruaşylyǧy mi­nistrlıgınıŋ şeşımı boiynşa 1960 jyly tehnikum qaladan tys­qary ırı keŋşar ortalyǧyna kö­şırılmekşı bolmaǧanda, Ze­keŋ­nıŋ ömır joly taza ūstazdyq qyzmetpen jalǧasyp keter me edı, kım bılsın?! Alaida otbasynyŋ jaǧdaiyna bailanysty keŋşarǧa köşu qiynǧa soqqandyqtan, erte bastan qam qylǧan ol öz erkımen tehnikumnan şyǧyp, basqa jūmysqa auysuǧa bet būrdy. Osylaişa 1959 jyldyŋ şılde aiynda Zeinolla Mūhametjanūly özınıŋ mamandyǧy boiynşa Qaraǧandynyŋ keŋes-partiia mektebıne mūǧalım bolyp ornalasty. Osy oqu ornynda 1966 jylǧa deiın eŋbek ettı, partiialyq tälım men tärbienıŋ qazanynda şyŋdaldy. Tyndyrymdylyq, ıskerlık qabıletterdı boiyna sıŋırdı.
1966 jyly Ortalyq partiia ko­mitetınıŋ şeşımımen atalǧan mektep jabylyp, ondaǧy oqytuşy kadrlar respublikanyŋ ärtürlı aimaǧyndaǧy keŋes-partiia organdaryna jūmysqa jıberıldı. Sol jyldyŋ şılde aiynda Zeinolla Mūhametjanūly Ortalyq Komitettıŋ joldamasymen Aqmola (Selinograd) oblystyq partiia komitetınıŋ qaramaǧyna auyl şaruaşylyǧy bölımı meŋgeruşısınıŋ orynbasary bolyp taǧaiyndaldy. Būl eŋ bır jauapty kezeŋ edı, öitkenı Aqmola auylşaruaşylyq baǧytyndaǧy oblys bolǧandyqtan, egın ösırudıŋ, maldyŋ jaiyn qamdaudyŋ qat-qabat jūmystaryna bel şeşe kırısuıne tura keldı. Osyndai jauapty jūmystyŋ tızgınınde özınıŋ ıske myǧymdyǧyn, bılıgı men qajyr-qairaty moldyǧyn körsete üş jyldai maŋdai törın töge eŋbek etudıŋ nätijesı öz jemısın berdı. Onyŋ özıne jüktelgen jūmystardaǧy jauapkerşılıktı zor yntamen atqaratyndyǧy joǧarǧy basşylardyŋ tarapynan baǧalanbai qalmady. 1969 jyly oblystyq partiia komitetınıŋ şeşımımen Astrahan audanyna ekınşı hatşylyq qyzmetke jıberıldı. Būl audanda ekı jyldan asa eŋbek etken ony 1972 jyly oblystaǧy eŋ ülken Atbasar audanyna bırınşı hatşy etıp taǧaiyndady. Auyl şaruaşylyǧynyŋ auqymy keŋ ärı bırqatar öndırıstık käsıporyndar ornalasqan, temırjol toraby bar audannyŋ jūmysyn örge bas­tyryp, ekonomikalyq äleuetın köşılgerı etu jauapkerşılıgınıŋ salmaǧy da oŋaiǧa soqqan joq. Bıraq qaşanda qiyndyqtan qi­nalmaityn jol tabuǧa töselgen, aimaq eŋbekkerlerın ortaq maqsatqa tas-tüiın jūmyldyra aluynyŋ arqasynda audannyŋ auyl şaruaşylyǧy jyldan-jylǧa jaqsara tüstı. Atap ait­qanda, egıs kölemı artty, mal basy köbeidı, önerkäsıp oryndary öz jūmystaryn ılkımdı jürgızdı, audannyŋ mädeniet, bılım beru, densaulyq saqtau mekemelerınde köptegen jūmystar atqaryldy. Atbasar audany jyl saiyn memlekettıŋ qūt qambasyna 20-25 million pūt astyq tapsyratyn molşylyq berekesıne ainaldy, mal önımderınıŋ jospary da jyl saiyn artyǧymen oryndalatyn boldy, önerkäsıp jäne basqa halyq şaruaşylyǧy salalaryndaǧy belgılengen josparlar mültıksız oryndaldy.
«Aqyryn jürıp, anyq bas, eŋ­begıŋ ketpes dalaǧa» dep hal­qy­myzdyŋ dara tūlǧasy – ūly Abai aitqanyndai, aqyl men pa­rasattylyqty ömırınıŋ berık ūs­tanymyna ainaldyrǧan abzal aǧa – Zeinolla Mūhametjanūlynyŋ jaryq jūldyzy jarqyrap tuǧany 1978 jyl boldy. Oblystyq partiia komitetınıŋ ūsynysy bo­iynşa Qazaqstan Ortalyq partiia komitetı ony Selinograd oblystyq partiia komitetınıŋ ekınşı hatşylyǧyna bekıttı. D.A.Qonaev arnaiy qabyldauynda oǧan köptegen tılegın aityp, jūmysynyŋ jaqsy boluyna jol aşar aqyl-keŋesterın berdı. Oblystyq partiia komitetınde Zekeŋ auyr önerkäsıp, kölık jäne qūqyq mekemelerınıŋ jūmystaryn qadaǧalap otyrdy. Osy öte jauapty mındetterdı abyroimen oryndau üşın köptegen jūmystar jürgızuıne tura keldı, kadrlardyŋ jauapkerşılıgın arttyru, memleket belgılegen josparlardy uaqytynda oryndap otyru mä­selelerı kün tärtıbınen tüspedı.
1983 jyly oblystyq partiia komitetınıŋ ūsynysymen, Or­ta­lyq partiia komitetınıŋ şe­şımımen Selinograd oblystyq atqaru komitetınıŋ töraǧasy bolyp bekıtıldı. Jauapkerşılıgı joǧary būl jūmys oblystaǧy halyq şaruaşylyǧy salalarynyŋ bärın jetık bıludı talap etetın edı. Bıraq qaşanda jüktelgen mın­dettı özıne bıldırgen senım re­tınde qabyldaityn Zeinolla Mūhametjanūly būl synnan da sürınbei öte aldy.
Osyndai elge önegelı eŋbek sa­tysynyŋ bärınde zor abyroi men bedelge ie bolǧan abzal aǧanyŋ atqarǧan jūmystary öz uaqytynda memleket pen partiia tarapynan laiyqty baǧalandy. Ol respublika Joǧarǧy Keŋesınıŋ deputaty bolyp sailandy. Ortalyq Komitettıŋ müşesı boldy. Lenin, Eŋbek Qyzyl Tu, «Qūrmet belgısı», Oktiabr Revoliusiiasy ordenderı men köptegen medaldardyŋ iegerı atandy. Oblystyq partiia komitetınıŋ Qūrmet gramotasymen marapattaldy.
Bügınde Zeinolla Şaidarov elge eŋbegı sıŋgen aǧa buynnyŋ qadırı joǧary ardagerlerı sanatynda, zeinetkerlık qūrmettı demalysta. Oǧan Qazaqstan Respublikasyna eŋbegı sıŋgen tūlǧalarǧa berıletın arnaiy zeinetaqy taǧaiyndalǧan.
Sondai-aq, Zeinolla Mūhamet­janūly – ösıp-öngen ülken şa­ŋyraq iesı. Köp jyldar mūǧalım bolyp jūmys ıstegen, oqu-aǧartu salasyndaǧy sıŋırgen eŋ­bek­terı ükımet medaldarymen, qūr­met gramotalarymen atalyp ötılgen zaiyby Aimanmen 1957 jyly otbasyn qūrǧan bū­lar­dyŋ bala­larynyŋ alǧan bılım, tärbie-tälımderı de auyz toltyryp aitarlyqtai. Jaqsy äke men jüregı meiırbandyqqa toly ananyŋ qamqorlyǧy arqasynda ärqaisysy ömırdegı öz oryndaryn tauyp, egemen elımızdıŋ ırgetasy berık boluyna öz salalary boiynşa sübelı üles qosyp keledı.
Mäselen, tūŋǧyştary Ǧabiden – joǧary bılımdı injener-mehanik. Özınıŋ mamandyǧy boiynşa qūrylys salasynda jūmys ıstep jür. Mamandyǧy ekonomist zaiyby Ainaşpen üş bala ösırıp otyr. Al ortanşysy Mäjittıŋ ekı joǧary bılımı bar. Medisina ǧylymynyŋ doktory, professor, Astana qalalyq mäslihatynyŋ deputaty. Qazırgı uaqytta Astanadaǧy Medisina universitetınıŋ rektory. 2017 jyly respublika Ǧylym akademiiasynyŋ korrespondent-müşesı bolyp sailandy, akademik ataǧy berıldı. Sonymen qatar Qazaqstanǧa eŋbegı sıŋgen qairatker ataǧy taǧy bar. Mamandyǧy därıger zaiyby Gülden ekeuı ekı bala ösırıp, olardan örgen tört nemerenıŋ qyzyǧyna bölenude.
Kenjelerı Nadim Mäskeudıŋ P.Lumumba atyndaǧy halyqaralyq universitetın öte jaqsy bıtı­rıp, qazır Almatyda özınıŋ maman­dyǧyna sai bank-qarjy salasynda eŋbek etude. Otbasyndaǧy ekı baladan ekı nemere süiıp otyr. Kelını Mädina mūǧalımdık qyzmette.
Örkenı ösken, egemen elımızdıŋ zaŋǧar tūlǧaly azamaty sanalatyn asyl aǧanyŋ barlyq sanaly ǧūmyry el-jūrtpen, halyqpen bıte qainasqan ortada öttı. Son­dyqtan da onyŋ tyndyrǧan, artynda qaldyrǧan ısterınıŋ bärı, qai jaǧynan alyp qaraǧanda da, özgelerge ūlaǧatty önege retınde atap körsetuge laiyq.
Mıne, biyl täuelsızdıgınıŋ tuyn tıgıp, egemen el atanǧan qazaq jūr­ty elordasynyŋ Astanaǧa ke­lıp ornyqqandyǧynyŋ 20 jyl­dyq mereitoiyn atap otyrǧan tūsta el maqtanyşy abzal aǧa Zeinolla Mūhametjanūlyna: «Sızge zor densaulyq, äuletıŋızge bereke-bırlık bersın, abyroiy asqaq biık tū­ǧyrdan tabanyŋyz taimasyn!» degen jürekten şyqqan şyn yqy­­lasty tılegımızdı aitqymyz ke­ledı.

Amankeldı JŪMABEK,
Qazaqstan jurnalistikasynyŋ ardagerı,
aqyn, audarmaşy

Astana qalalyq Ardagerler keŋesı tyl ardagerı Şaidarov Zeinolla Mūhametjanūlyn (14.11.1933 j.) 85 jyldyq mereitoiymen şyn jürekten qūttyqtaidy. Zor densaulyq, otbasyŋyzǧa tynyştyq tıleidı.