Bolat AHMETOV, Astana qalasynyŋ Tabiǧi resurstar jäne tabiǧat paidalanudy retteu basqarmasynyŋ bastyǧy
– Bolat İzatollaūly, osy aptada qaladaǧy tūrmystyq qaldyqtardy sūryptau men qaita öŋdeu zauyty ıske qosyldy. Jobanyŋ quaty qandai?
– Astana qalasynyŋ strategiialyq josparynda 2030 jylǧa deiın qaldyqtardy azaitu jäne tazartu kommunaldyq şaruaşylyqtyŋ basty mındetı bolyp belgılengen. Däl qazırgı künı öndırıs pen tūtynu qoqystary – 164, al kommunaldyq şaruaşylyq qaldyqtary 154 paiyzǧa ösken. Tıptı, 2010 jyly mūndai üiındılerdı joiuǧa qalalyq biudjetten 20 million teŋge bölındı. Sondyqtan, qala basşylyǧy mındettelgen mejege deiın joiylatyn qaldyqtardy 80 paiyzǧa deiın azaitudy qarastyruda. Sonyŋ bır aiǧaǧy – qoqys qaldyqtaryn öŋdeitın zauyttyŋ paidalanuǧa berıluı. Jalpy, zauytty saluǧa 36 mln euro jūmsaldy. Jylyna 250 myŋ tonna qoqys öŋdeitın quaty bar.
– Bas qalada laiyqty ömir süru köbine kommunaldyq qyzmettıŋ küş-jigerine bailanysty. Alaida, qūrylys qarqyndy jürıp jatqan elordada şaruaşylyq qaldyqtar mölşerden artyq şyǧar?
– Qalada saǧatyna 18,5 tonna tūrmystyq qaldyqtar jinalady. Poligonda jinalatyn qaldyqtardyŋ ortaşa täuliktik kölemi – 800 tonna. Onyŋ 200 tonnasy – qūrylys jäne önerkäsip qaldyqtary bolsa, qalǧan 600 tonnasy qatty-tūrmystyq qaldyqtardyŋ ülesine tiedi. Onyŋ qoldanystaǧy jinaqtalu normasy bir adamǧa jylyna 2,16 tekşe metr ǧana boluy tiıs.
Aitu kerek, atalǧan zauytta qoqys qaldyqtary su ötpeitın, iısı şyqpaityn, şırımeitın briket türınde nyǧyzdalyp, poligonǧa şyǧarylady. Käsıporynnyŋ 350 adamdy jūmys ornymen qamtuǧa mümkındıgı bar.
– Zauyt tehnologiiasynyŋ artyqşylyǧy nede?
– Engızılıp otyrǧan qaldyq öŋdeudıŋ tehnologiiasy qatty-tūrmystyq qaldyqtardy kömu tehnologiiasymen salystyrǧanda, bırqatar artyqşylyqtarǧa ie. Bırınşıden, qoqys poligonyna berılgen jer kölemı azaiady. Ekınşıden, jerasty sulary men atmosferalyq aua lastanbaidy. Üşınşıden, ekınşı rettık önım jäne soŋǧy önım alynady. Bır sözben aitqanda, qūrylys materialdary, qalanyŋ sanitarlyq tazalyǧy biudjettıŋ dotasiialyq jolynan tiımdı öndırıske ainalady. Zauyt keşenı bıregei käsıporyn. Äzırge TMD men Ortalyq Aziiada onyŋ balamasy joq. Sonymen qatar qalanyŋ qajettılıgın tolyqtai öteuge qauqarly.
Gülmira Aimaǧanbet
