Astana qalasyna qarasty Köktal eldı mekenınde Älkei Marǧūlan atyndaǧy №40 mektep-liseiı bar. 2004 jyly IýNESKO kölemınde akademik Älkei Marǧūlannyŋ 100 jyldyq mereitoiy atalyp ötuıne bailanysty QR Ükımetınıŋ 2005 jylǧy 5 şıldedegı №690 qaulysymen mektepke Älkei Marǧūlan esımı berıldı.
2005 jyly 29 jeltoqsandaǧy Astana qalasy äkımınıŋ №22-4-1132 qaulysymen «Älkei Marǧūlan atyndaǧy №40 orta mektep» memlekettık mekemesı bolyp ataldy. 2006 jyly 11 mamyrda akademik Älkei Marǧūlan atyndaǧy memorialdyq muzeiı ǧalymnyŋ ömırı men şyǧarmaşylyq qyzmetı arqyly jas ūrpaqtyŋ boiynda ūlttyq qūndylyqtardy qalyptastyru maqsatynda ūiymdastyrylyp aşyldy. Onyŋ qūndylyǧy sonda – qorda ǧalymnyŋ közı tırısınde paidalanǧan qūndy jädıgerlerdıŋ boluy. Muzei qory bırneşe ret tolyqty.
«Eŋ alǧaş ret 2006 jyly Almatydaǧy ǧalymnyŋ qara şaŋyraǧynda otyrǧan qyzy Dänel Älkeiqyzy äkesı turaly derekter men közı tırısınde tūtynǧan qūndy zattardy muzeige taqiiasy, qalamy, tarelkasy men kesesın berdı. Almatydan mektep mūǧalımı Gülnär Elubaeva alyp keldı» deidı mektep muzeiınıŋ meŋgeruşısı Säule Baidrahmanova.
Muzei aşylǧan kezde Dänel apai kelıp, arheologiialyq ekspedisiiaǧa şyqqanda kigen qūndyz qūlaqşynyn, moiynǧa salatyn jyly şarfyn, jyly jempırın jäne Ybyrai Altynsarin beinelengen tüktı kılemşenı muzeige berdı. 2009 jyly mamyrda Qazaq radiosynyŋ «Altyn qorynan» ǧalymnyŋ söilegen sözı jazyp alyndy, ortalyq memlekettık mūraǧattan közı tırısınde tüsırılgen derektı filmı alyndy.
Marǧūlan mūrasy – ūrpaqqa ūlaǧat
2010 jylǧy mamyr aiynda ǧalymnyŋ jūmys bölmesınde tūrǧan bes kıtap söresı, jūmys stoly, divany, ekspedisiiaǧa ūstaǧan chemodany, taqiiasy, beldıgı, dastarqany jäne dombyrasy, suretterı men qoljazbalary muzei qoryna qosyldy. Mūrajaiǧa berılgen eŋ qūndy dünienıŋ bırı – ǧalymnyŋ ūstaǧan dombyrasy. Dänel apai tarih qoinauynan syr şertıp, ǧalymnyŋ sausaǧynyŋ ūşy tigen, syrlasy men mūŋdasy bolǧan qasiettı qara dombyrany būrynǧy mektep direktory Erbol Islämūlyna amanattap tapsyrdy. Marqūm Erbol Islämūlynyŋ muzeidı jasaqtauǧa, jalpy bılım salasyna sıŋırgen eŋbegın erekşe atap ötken jön.
«Pandemiia kezınde köz jūmǧan bılıktı maman, ısker basşy, ūltjandy azamat talai nätijelı jūmysqa jeter edı» deidı közın körgender.
«2011 jylǧy 11 nauryzda ǧalymnyŋ jeke kıtaphanasyndaǧy kıtaptary men qoljazbalary, otbasyna syilyqqa berılgen kädesyilary, jazu maşinkasy, şapany, kostium-şalbary, köilegı, şūbat ışken aǧaştan oiǧan syrly aiaǧy, suretterı muzeidıŋ qūndy jädıgerlerıne ainaldy» deidı muzei meŋgeruşısı Säule Jūmabekqyzy.
2013 jyly 5 säuırde Älkei Haqanūlynyŋ on tört tomdyq şyǧarmalar jinaǧy, kıtap oquǧa paidalanǧan lupasy, hrustal vazasy, bet maskasy, portretı, ǧalym oqyǧan jäne otbasyna syiǧa berılgen kıtaptar äkelındı.
Jalpy, memorialdyq muzeidegı materialdar mynadai taqyryptar boiynşa toptalyp, jinaqtau jūmysy jürgızılude:
* Älkei Marǧūlan jäne filologiia;
* Älkei Marǧūlan jäne tarih;
* Älkei Marǧūlan jäne etnografiia;
* Älkei Marǧūlan jäne şoqantanu;
* Älkei Marǧūlan jäne arheologiia.
Är sala baǧytyna sai arnaiy top pen jospar qūryldy. Är baǧyttyŋ özıne tän zertteu mäselelerı anyqtalǧan.
Mektep muzeiınıŋ müşelerı bar. Mektep oquşylaryna arnaiy tanystyru jūmysy men tärbie sabaǧy jürgızıledı. Ǧūlama ǧalym Älkei Marǧūlannyŋ 110 jyldyq mereitoiynda respublikalyq, qalalyq deŋgeide jäne mektep ışınde türlı ıs-şara ötkızıldı.
Qūndy jädıgerler
Ǧalymnyŋ keŋ-dariia mūrasyna ielık etıp, soŋynda qalǧan tūiaǧy Dänel Älkeiqyzy mektep mūrajaiyna qūndy jädıgerlerdı tartu ettı. Ǧalymnyŋ közı tırısınde özı paidalanǧan dünielerınıŋ ışınde ūlttyq naqyşpen oiulanǧan alqyzyl şapany, zerlenıp, kestelenıp toqylǧan taqiiasy, sapaly matadan tıgılgen şeteldık kostium-şalbary, qaiys belbeuı, jūmys bölmesındegı terezege ūstalǧan perdesı (ştor), ǧalymnyŋ ūzaq jyldar boiy köz maiyn tauysyp, el tarihyna qatysty nebır qūndy eŋbekterdı düniege äkelgen nemıstıŋ Erfurt qalasynan şyqqan Optima jazu maşinkasy, alpys jyldyq mereitoiyna syiǧa tartylǧan orystyŋ ūly ǧalymy Lomonosovtyŋ qola müsını, jetpıs jyldyǧyna arnaiy daiyndalǧan portretı bar.
Ǧalymnyŋ ülken bailyǧy – ömır boiy tırnektep jinaǧan kıtaphanasy. Onda ekı jüzge juyq körkem ädebi jäne ǧalymǧa syiǧa berılgen kıtaptar bar.
Älkei Marǧūlan – qazaq arheologiia ǧylymynyŋ atasy, onyŋ negızın qalauşy. Osyǧan bailanysty «Belasar», «Sanguru» t. b. ekspedisiialarda tüsırılgen qūndy fotosuretter men zertteuler bar.
Älkei Marǧūlan – şoqantanu ǧylymynyŋ negızın qalaǧan ǧalym. Özınıŋ estelıgınde sanaly ǧūmyrynyŋ 20 jylyn Şoqandy zertteuge arnaǧanyn aitady. Sonyŋ aiǧaǧy retınde Şoqan Uälihanov mūralarynyŋ bes tomdyǧyn jaryqqa şyǧaryp, qazaq ǧylymynyŋ alǧa qaryştap damuyna äser ettı. Berılgen materialdardyŋ ışınde ǧalymnyŋ Şoqanǧa bailanysty qoljazbalar men merzımdı baspasöz betınde jaryq körgen dünieler bar. Erekşe qyzyqtyrǧany – Şoqannyŋ äkesı Şyŋǧystyŋ 1860 jyly Peterborda oqyp jürgen ūlyna jazǧan haty. Äkenıŋ balaǧa qamqorlyǧy da, bergen tärbiesı de osy hatta körınıs tabady.
