2020 jyldyŋ mamyr aiynda Astana qalasynda qūrylǧan «Baqytty şaŋyraq» qoǧamdyq qory erekşe balalary bar otbasylardyŋ ömır süru sapasyn jan-jaqty jaqsartuǧa arnalǧan. Osy maqsatta balalar men ata-analar üşın şeberlık synyptary, sondai-aq oqytu men bılıktılıgın arttyru kurstary ötude. Äleumettenu üşın inkliuzivtı ıs-şaralar qarastyrylǧan. Qordyŋ airyqşa erekşelıgı – ol bükıl otbasyn qamtidy. Bügınde mügedek balalary bar nemese olardy tärbielep otyrǧan 703 otbasyn atalmyş qordyŋ ainalasynda bırıgıp, qoǧamdy ızgılendıru jolynda eŋbek etude.
Otbasynda mümkındıgı şekteulı balanyŋ tuuy – kez kelgen otbasy müşelerı üşın auyr qaiǧy, psihologiialyq stress. Bala tuǧanǧa deiın airandai ūiyǧan şaŋyraq, därmensız säbidıŋ düniege keluımen şaiqalatyn jaǧdailar da joq emes. Būl, aldymen, anasyna batady. Nauqas bala turaly ünemı uaiymdau, ne ısterın bılmei daǧdaru, küizelıs otbasynyŋ būzyluyna ǧana emes, otbasy müşelerınıŋ qoǧamnan oqşaulanuyna alyp keledı. Būl – ömırde däleldengen jaǧdai. Tek keibır jaǧdailarda ortaq qaiǧy otbasy müşelerın bırıktırıp, qiyndyqqa qarsy äreket etedı.
Elımızde mügedek balalary bar otbasylardy äleumettık qorǧau tiıstı normativtık qūqyqtyq negızde jüzege asady. Zaŋda mügedek bala men onyŋ otbasyna, iaǧni bırge tūratyn otbasynyŋ barlyq müşesıne berıletın jeŋıldıkter saralanǧan. Mūndai erekşe balasy bar otbasyn äleumettık qorǧau naqty mäselelerdı şeşuge ǧana emes, sonymen bırge, eŋ aldymen, onyŋ jeke äleuetın nyǧaituǧa jäne damytuǧa baǧyttalǧan. Būl üderıste äleumettık qyzmetter men osy mekemelerde jūmys ısteitın mamandardyŋ rölı erekşe bolady, olar otbasyna kündelıktı qiyndyqtardy jeŋuge kömektesıp qana qoimai, otbasy müşelerıne özın-özı jäne özara kömek körsetu joldaryn üiretuı kerek.
Bızdıŋ äŋgımemızdıŋ keiıpkerı – Botagöz Sūltanova, jasy eluden endı asqan. Ekı balasynyŋ bırı mümkındıgı şekteulı bala bolǧan soŋ, būl jaǧdaidy jaqsy bıledı. Sodan da 2019 jyly özı siiaqty mümkındıgı şekteulı balalardy tärbielep otyrǧan 300 ata-anadan tūratyn bastamaşyl top qūrylyp, aldymen mūndai otbasylardyŋ baspana mäselesın köterudı ūiǧarady. Osy ıstıŋ basynda jürgende bır-bırımen aralasyp, tanysu barysynda, baspanadan bölek, mäselelerdıŋ az emes ekenı belgılı boldy. Tūrǧyn üiden basqa, bılım, densaulyq saqtau, jūmysqa ornalastyru, äleumettendıru, treningter, aita berse şaş etekten. Aqyldasa kele, 2020 jyly «Baqytty şaŋyraq» qoryn qūrudy şeştı. Sol jyly äkımdıkten 70 şarşy metrlık bırınşı ǧimaratty alyp, būryn eş jerde jūmys ıstemegen 13 ana jūmysqa ornalasyp, qordyŋ jūmysy basqalarǧa ülgı bolyp, bır ortaǧa bırıge bastady. Qazır olar şaştaraz, tıgınşı, massajist, tyrnaq stilistı jäne tatuirovka men kırpık ūzartu boiynşa mamandar bolyp jūmys ısteidı.
Qoǧamdyq qordyŋ bastamasyn qoldap, erıktıler tarapynan köp qoldau boldy. Osy maqsatta balalar men ata-analar üşın şeberlık synyptary, sondai-aq oqytu kurstary men bılıktılıgın arttyru kurstaryn ötkızu toqtaǧan emes. Äleumettenu üşın inkliuzivtı ıs-şaralar ötedı. Qordyŋ erekşelıgı – tek mümkındıgı şekteulı bala ǧana emes, barlyq otbasy müşelerın tügel qamtidy. Öz küşımen animasiia qyzmetın aşty. Segız anadan tūratyn būl ūjym erekşe balalarǧa arnalǧan ärbır ıs-şaramen bırge jüredı. Säbilerdıŋ tuǧan künderı, türlı sport jarystary, merekeler animatorlarmen bırge ötedı. Osylaişa mümkındıgı şekteulı balalarǧa arnalǧan qoljetımdı şaralardyŋ basyn qūrady. Tıptı otbasy merekelerıne arnalǧan gelii şarlaryn da şyǧara bastady.
2020 jyldyŋ qyrküiegınde «Üidegı kömekşıler» jobasy ıske qosyldy, bügınde onyŋ atauy qordyŋ üilestıruşısı bolyp özgerdı, komandada segız ana bar. Ärqaisysyna 65-70 otbasy bekıtılıp, solarǧa erıp, qoldap, kömektesıp otyrady. Üilestıruşıler ünemı treningter men seminarlardan ötedı. Psihologiialyq kömek qyzmetınde de segız ana jūmys ısteidı. Sonymen qatar balalarǧa arnalǧan aspazdyq şeberlık sabaqtary, kıtap oqu saiystary, şahmat turnirlerı, vokaldyq baiqaular, suret salu jäne t.b. şaralar ötedı.
«Baqytty şaŋyraq» qoǧamdyq qory mügedek balalary bar nemese olardy tärbielep otyrǧan otbasynyŋ barlyǧyna, balanyŋ diagnozyna qaramastan, jan-jaqty kömek körsetedı. Qordyŋ sıŋırgen eŋbegınıŋ arqasynda jaŋaşyldyq qabyldandy, mümkındıgı şekteulı balalardy tärbielep otyrǧan otbasylar balalary kämelet jasyna tolǧan soŋ, baspana kezegındegı ornyn saqtap qalady. Būl norma 20 myŋ otbasynyŋ kezekte tūruyna mümkındık beredı. Būryn 18 jasqa tolǧan mügedekter qaitadan kezekke tūruǧa mäjbür bolatyn. Sondai-aq mügedek bala qaitys bolǧan jaǧdaida tūrǧyn üi kezegı otbasynda qalady. Qordyŋ bastamasymen Astana qalasynda onkologiialyq auruǧa şaldyqqan balalarǧa qosymşa järdemaqy taǧaiyndaldy. Qordyŋ küş-jıgerı men memlekettık organdarmen keşendı jūmysynyŋ arqasynda 2021 jyly «Baqyty otbasy» ipotekalyq nesielendıruge bölıngen kvotalar sanyn ūlǧaittyq, «Mümkındıgı şekteulı balalardy tärbielep otyrǧan otbasylar» sanaty boiynşa berılgen 4177 ötınımdı 100 paiyz qamtu bolyp tabylady.
– «Baqytty şaŋyraq» qory otbasylardyŋ ömır süru sapasyn jaqsartu maqsatynda jūmys ısteidı, ol üşın ata-analardy oqytyp, jūmysqa ornalastyramyz, tüzeu-aǧartu, oŋaltu jūmystaryn jürgızemız, psihologiialyq jäne qūqyqtyq kömek körsetemız, – deidı Botagöz.
Qoǧamdyq qor qandai jobalar ūiymdastyrsa da onyŋ barlyq otbasy müşelerıne qolaily jaǧyn qaperde ūstaidy. Mysaly, ata-analardyŋ qajettılıkterıne qarai türlı baǧyttaǧy bılım beru kurstary men treningter ūiymdastyrylǧanda, (tıl kurstary, qarjylyq sauattylyq boiynşa seminarlar, kompiuterlık kurstar, türlı sporttyq jäne şyǧarmaşylyq ıs-şaralar). odan basqa käsıptık kurstar, şeberlık sabaqtary, psihologiialyq treningter jäne basqa da ıs-şaralar kezınde qarauyndaǧy balalaryna da damytu üşın ūiymdastyrylǧan bölmelerde qaldyra alady. Balalardyŋ mümkındıgınşe kämeletke tolǧan soŋ salyq töleuşı bolyp, elınıŋ igılıgı üşın eŋbek etuın qamqorlap, käsıptık baǧdar jürgızıldı.
Mümkındıgı şekteulı bala tärbielep otyrǧan otbasynyŋ otbasylyq ömırı, ädette, sau balalary bar qatardaǧy otbasynan erekşelenedı. Balanyŋ nauqasyna bailanysty kütım men köp uaqyt bölu kerek. Mūndai otbasylarda sau balalaryna qarauǧa da jaǧdai bola bermeidı. Ortalyq psihologtary atap ötkendei, ata-anasyna jäne ainalasyndaǧylarǧa ıştei renış osyndaida şyǧady.
– Bızdıŋ jobada mamandar mümkındıgı şekteulı balasy bar ata-analardyŋ bükıl otbasyn jäne onyŋ qalypty aǧa-äpkelerın bırıktıru üşın otbasylyq ıs-şaralardy ötkızuge bar küş-jıgerın saldy. Bız otbasyn äleumettendırudegı būl täjıribenı ünemı qoldanu kerek dep esepteimız, sonda qazırgı damyǧan qoǧamda maŋyzdy bolyp tabylatyn otbasy qūndylyqtaryn saqtauǧa bolady, – deidı qor basşysy.
Elordanyŋ № 22 jäne №80, №89 mektepterdegı qanatqaqty joba boiynşa mektep oquşylarynyŋ mümkındıgı şekteulı balalar tūrǧysyndaǧy tolerantty közqarasty qalyptastyruda qor bırşama jūmys jasady. Türlı şarlar arqyly 2200 adamdy qamtyp, qordyŋ 6 psihology qatysty. Maqsaty – inkliuzivtı bılım berudı aqparattyq qamtu, erekşe qajettılıkterı bar balalardy qoǧamǧa qabyldaudaǧy kedergılerdı joiu.
Rasynda da bügıngı künnıŋ problemasy – bılım beru ūiymdarynda mümkındıgı şekteulı balalardyŋ mınez-qūlyq erekşelıkterı turaly balalardyŋ, ata-analardyŋ, mūǧalımderdıŋ beihabar boluy. Erekşe qajettılıkterı bar balalardy äleumettendıru bızdıŋ jobanyŋ maqsaty bolǧandyqtan, būl jūmys ärı qarai da jalǧasyn tabady.
