SARSYIEK SANKT-PETERBURG törındegı Astana künderı asa joǧary deŋgeide öttı
ÖTKEN KÜNNIŊ ÖRNEKTERI
Arǧy-bergı orystyŋ artyq tuǧan aqyny Aleksandr Sergeevich Puşkinnıŋ özı osylaişa oda arnaǧan Sankt-Peterburgtıŋ sän-saltanatyn suretteuge tıl jetpeidı. Är tasynda ötken tarih örnekterı taŋbalanǧan şejırelı şahar bügınde aşyq aspan astyndaǧy mūrajaiǧa ainalǧan. Samaladai patşa sarailary, qabyrǧalary ertede qalanǧan eskı qamaldar, ǧajaiyp köne ǧimarattar, eldıktıŋ belgısındei eskertkışter erıksız köz tartyp, köŋıl tolqytady.
Mūnda bızdıŋ qazaqtyŋ da talai marǧasqalarynyŋ taban ızı qalǧan. Olardyŋ bärın bırdei tügendemei-aq, el bıletın esımderdı atasaq ta bıraz jerge bararymyz anyq. Aqyl-oiymen ainalasynan at ozdyrǧan oqymystylar Şoqan Uälihanov pen Mūhamed-Salyq Babajanov, oqaly general Ǧūbaidolla Jäŋgırov, alǧaşqy zaŋgerlerımızdıŋ bırı Barlybek Syrtanov pen Dumanyŋ deputaty bolǧan Baqytjan Qarataev, Alaş arystary Älihan Bökeihanov, Mūhamedjan Tynyşbaev, Mūstafa Şoqai, Halel Dosmūhamedov, ädebietımızdıŋ alyby Mūhtar Äuezov, ǧūlama ǧalym Älkei Marǧūlan, batyr qyzymyz Äliia Moldaǧūlova jäne basqa jaqsy-jaisaŋdarymyzdyŋ osynda är jyldary oqyp, bılım alǧany ämbege aian. Al, keibır qandastarymyz Neva jaǧalauyna tübegeilı tūraqtap, eleulı eŋbekterımen el-jūrtynyŋ qūrmetıne bölendı. Ondai otandastarymyzdyŋ qataryna kezınde Mariia teatrynyŋ prima-balerinasy atanyp, keiınnen A.Vaganova atyndaǧy orys balet akademiiasynyŋ körkemdık jetekşısı därejesıne köterılgen Reseidıŋ halyq ärtısı Altynai Asylmūratovany, ūzaq jyldar boiy Poliar akademiiasynyŋ rektory bolyp, Fransiianyŋ «Qūrmettı legion» ordenımen marapattalǧan Azurget Şäukenbaevany, tarih ǧylymynyŋ doktory Tūrsyn Sūltanovty, Sankt-Peterburg Teŋız fasadynyŋ prezidentı Serık Jüsıpovtı jatqyzsaq jarasar edı.
Bügınde Sankt-Peterburgtegı türlı joǧary oqu oryndarynda bılım alyp jatqan qaraköz ūldarymyz ben qyzdarymyz öte köp körınedı. Būlardyŋ arasynan da aituly azamattar şyǧyp, Qazaqstannyŋ qaryştap damuyna qomaqty üles qosaryna senımımız mol.
SMOLNYIDAǦY SALİQALY SŪHBAT
Sankt-Peterburgtegı Astana künderı Smolnyidaǧy ekı qala basşylarynyŋ resmi kezdesuımen bastaldy. Alqaly jiyndy aşqan Sankt-Peterburg gubernatory G.S.Poltavchenko alystan at arytyp kelgen qazaqstandyq qonaqtardyŋ qadamyna qūtty bolsyn aityp, oiǧa alǧan ortaq maqsattardyŋ oryndaluyna tılektestıgın bıldırdı.
«Astanadaǧy alǧaşqy kezdesuımızden berı alty aidan assa da, ädemı äserden älı aryla qoiǧanymyz joq. Eŋ bastysy, sol joly da jetkızılgen uaǧdalarǧa bailanysty bıraz şaruanyŋ basy qaiyryldy. Äsırese, medisina, biznes ökılderı arasynda belsendı ıs-qimyldar baiqalady. Endıgı jerde tūrǧan üi-kommunaldyq şaruaşylyq salasyndaǧy bailanystardy jandandyruǧa küş saluymyz kerek sekıldı. Bızde su, jylu, energetika mäselelerın şeşudıŋ oŋ täjıribesı qalyptasqan. Sızderdegı igı ıstermen tanyssaq, tıptı, dūrys bolar edı. Qalanyŋ tırşılıgıne qajet kommunaldyq tehnika türlerın bırlesıp şyǧaru da kökeidegı köp oidyŋ bırı ekenın aita ketkım keledı.
Airyqşa atap öterlık taǧy bır jait, Sankt-Peterburgtegı joǧary oqu oryndarynyŋ rektorlary astanalyq ärıptesterımen jan-jaqty bailanys jasaǧandy jön sanaidy.
Olardy, äsırese, Nazarbaev universitetınıŋ täjıribesı qyzyqtyrady. Sankt-Peterburg Reseidegı ordaly oqu ortalyqtarynyŋ bırı bolǧandyqtan, üirenetın ürdısterı jeterlık ekenı belgılı. Būrynnan jolǧa tüsken dästürlı baǧyttar boiynşa bırlesken ıs-äreketter kökjiegı keŋeie beretınıne kümän keltırmeimın» dep oiyn tüiındegen Georgii Sergeevich sözınıŋ soŋynda qazaq tamyrlaryna qaljyŋdaudy da ūmytpady: «Sızderge qolaily boluy üşın tamaşa aua raiyna tapsyrys berdık. Aspan aşyq, kün jyly. Qalamyzda alaŋsyz aunap-qunaularyŋyzǧa äbden bolady».
Bız kelerden bır kün būryn ǧana jaŋbyr jauyp, suyq jel soǧyp, mazany ketırgen mamyr mınezı rasymen de mamyrajai qalypqa tüsken şuaqty şaq edı būl.
Jarqyn qabaqpen jadyrai qarsy alǧan peterborlyqtarǧa şyn jürekten şyqqan alǧysyn bıldırgen Astana äkımı İ.Tasmaǧambetov tiıstı qūjattarǧa qol qoiylǧannan keiın ekı tarapta da jūmystyŋ jandana tüskenın atap körsettı. Osy oiynyŋ aiǧaǧy retınde astanalyqtar delegasiiasy qūramynda respublika aumaǧynda jäne halyqaralyq deŋgeide jemıstı jūmys ıstep jürgen otyzdan asa käsıporynnyŋ basşylary kelgenın jäne olardyŋ būl jaqtaǧy ärıptesterımen yqpaldasa äreket etuge müddelı ekenın bıldırdı. Tıptı, «KazStroiSteklo» jäne «Glaskek Sankt-Peterburg» kompaniialary memorandumǧa qol qoiyp ülgergen körınedı. Onyŋ oiynşa, mädeni-gumanitarlyq salada da ılgerıleuge jol aşatyn ılkımdı ıs-äreketter baiqalady. Mäselen, delegasiiamyz halyqaralyq Jastar jiynyna, sondai-aq «Ülken qalalar ekologiiasy» forumyna qatysqan. Qazırgı taŋda auany kök tütınge kömıp lastaityn kölıkterdıŋ, zauyt-fabrikalardyŋ köbeiuı qala bıtkennıŋ basyna qara būlt üiıretını belgılı. Alaida, Astanada ekologiialyq auyr ahual tudyratyn ırı öndırıs oryndary joq. Aimaqtyq jalpy önım şyǧaru ülesı şaǧyn jäne orta bizneske tiesılı. Soǧan qaramastan, ekologiia problemasy ūdaiy nazar audarudy qajet etedı. Sondyqtan halyqaralyq forumdardyŋ būl rette berer paidasy mol. Onyŋ üstıne qazır «EKSPO-2017» körmesıne qyzu daiyndyq jürıp jatyr. Al, onyŋ taqyryby «Bolaşaqtyŋ energiiasy» ekenı özderıŋızge mälım, EKSPO-ǧa daiyndyq jūmystary tek pavilondar salumen şektelmeitını tüsınıktı. Demek, ekologiialyq tüiınderdı tarqatudyŋ tyŋ tehnologiialaryn meŋgeru maqsatynda bedeldı basqosularǧa qatysyp, baiypty bailam jasaudyŋ paidasy zor.
Gubernator G.Poltavchenkonyŋ tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyǧyna bailanysty oramdy oiyna qatysty ornyqty pıkırın aitqan İmanǧali Nūrǧaliūly ekı jaqtyŋ bılıktı mamandarynan bırlesken jūmys tobyn qūryp, köp keşıkpei kelelı ıske kırısu kerektıgın alǧa tartty. Klimaty, jer jaǧdaiy bırşama ūqsastau bolǧandyqtan, qos qalaǧa ortaq oŋtaily jobalardyŋ orai kelıp jatsa, ärine, jaman emes.
Astana äkımı bılım salasynda da bırlese atqarar jūmystardyŋ az emestıgın aita kele, Sankt-Peterburgtegı älemge äigılı ǧalymdardyŋ kömegı älı jas elordanyŋ oqu oryndaryna asa qajet degen qorytyndy jasady.
Ol, sondai-aq, osydan bırer ai būryn gastroldık saparmen kelgen «Astana Opera» teatrynyŋ ärtısterıne qamqorlyq körsetkenı üşın Sankt-Peterburg basşylaryna rizaşylyǧyn bıldırudı de ūmytqan joq.
Saliqaly sūhbat üstınde Georgii Poltavchenko Sankt-Peterburgte täp-täuır kommunaldyq tehnikalar qūrastyrylatynyn, al baiaǧy Kirov traktor zauytynda astanalyqtardyŋ nazaryn audaruǧa tūrarlyq zamanaui avtobustar şyǧarylatynyn aityp qaldy. Mäselenıŋ mänısın ūǧa qoiǧan İmanǧali Tasmaǧambetov te aitar sözden jaŋylmai, jauabyn berdı: «Bız de bıraz şeteldı körıp boldyq. Olardyŋ köbı bızge ärıptes emes, naryq nysany retınde qaraidy. Keibır önımderımızdıŋ sapasy eşkımnen kem emes. Baǧalary äldeqaida tömen. Endeşe, nege alystan arbalaǧanşa, jaqynnan dorbalamaimyz. Eger Sankt-Peterburgtıŋ avtobustary talǧam talaptaryna sai bolsa, baǧasy aspandap tūrmasa, sony satyp alǧanymyz jön emes pe? Aqylǧa salyp qarasaq, tūrǧyndarynyŋ sany onşa emes qalada avtobus şyǧaratyn bırlesken käsıporyn aşudyŋ qajetı qanşa? Endeşe, bırımızde joqty bırımızden alyp, jyrtyǧymyzdy bütındegenımız jön bolar. Erteŋ Euraziialyq ekonomikalyq odaq şeŋberınde būl oiymyzdy jüzege asyruǧa keŋ jol aşylatyny özınen-özı belgılı».
AQYLDY SÖZGE ALYP-QOSARYMYZ JOQ
Kezdesu soŋyna qarai «Ūrpaqtarǧa joldau» atty qūjatqa qol qoiǧan Astana äkımı İ.Tasmaǧambetov pen Sankt-Peterburg gubernatory G.Poltavchenko jurnalistermen jüzdestı. Ekıjaqty kelısımnıŋ nätijelerı turaly saualǧa İmanǧali Nūrǧaliūly bylaişa jauap berdı:
«Qazaqstan men Reseidıŋ ekonomikalyq, mädeni, gumanitarlyq bailanystary erteden üzılgen emes. Äitse de, täuelsızdık alǧannan keiıngı jyldary Astana men Sankt-Peterburgtıŋ arasyndaǧy barys-kelıs sirep, alys-berıs azaiyp kettı. Onyŋ özındık sebepterı bar. Keŋes ökımetı qūlaǧannan keiın ärqaisysymyz etpettegen ekonomikamyzdyŋ eŋsesın köterumen ainalysyp kettık. Osyndai qiyn kezeŋde Qazaqstan astanasyn auystyrdy. Jas elordany jainatu oŋai emes edı. Elbasymyz Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevtyŋ erlıgıne balanǧan ırgelı ıs abyroimen jüzege asty. Kemelımızge kelgen soŋ ǧana ainalamyzǧa qarai bastadyq. Söitıp, mıne, qarym-qatynas örısı künnen-künge keŋeiıp keledı. Astana – qarqyndy damu üstındegı qala. Jylyna bır jarym million şarşy metr tūrǧyn üi salynady. Sankt-Peterburgtıŋ jobalau instituttarynyŋ qyzmetın paidalanuǧa müddelılık tanytamyz. Basqa da bırlese atqaratyn auqymdy ıster barşylyq».
Smolnyidaǧy kezdesuden keiın İmanǧali Tasmaǧambetov pen G.Poltavchenko jäne delegasiia müşelerı Sankt-Peterburgtıŋ aişyqty audanyndaǧy «Astana» sauda-ıskerlık keşenınıŋ ırgetasy qalanatyn jerge kapsula qoiu saltanatyna qatysty.
Būl nysan qazaqstandyq käsıpkerlerdıŋ qarjysyna salynady. Naryqtyŋ zaŋy solai. Qazaqşalap qaiyrsaq, «Kiız kımdıkı bolsa, bılek sonykı». Is adamdary qarjyny qajet dep tapqan jerıne salady. Negızı, būl mäsele osydan on şaqty jyl būryn köterılıptı. Sätı endı tüsetın syŋaily. Al, reseilıkter Astanadan jer alyp, «Sankt-Peterburg» deitın ıskerlık ortalyǧyn ılgerıde salyp alǧan.
