Жақсы жұмыс табу – үлкен жетістік

Адамның денсаулығы нашарлаған кезде жұмыс іздеуі қиынға түседі. Жылдар бойы төрт қабырғаға қамалып уақыт өткізуіне тура келеді. Кәсіби дайындық арқылы қандай мамандықтарды алуға болады? Осы мәселе төңірегінде Нұр-Сұлтан қалалық жұмыспен қамту орталығы директорының орынбасары Алтынай Қосыбаевадан сұрап білдік. – Мүмкіндігі шектеулі жандарға жұмыс табуға кезең-кезеңімен кеңес бере аласыз ба? Қайда бару керек, кімге хабарласу керек?
– Сіз бос жұмыс орындарын электронды еңбек биржасында, яғни Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің сайтында көре аласыз. Оның мекенжайы enbek.kz. Сондай-ақ сонда резюме орналастыра аласыз, «жеке кабинет» ашып, жұмыс берушілермен байланыс жасай аласыз. Тағы бір нұсқасы – Бейбіт­шілік көшесі, 25 үйдегі әкімдіктің жұмыспен қамту орталығына хабарласу, осы санаттағы азаматтарды жұмыспен қамтамасыз ететін бөлім бар. Жеке кезек бар. Мамандар жұмыс күндері 8.30-дан 18.00-ге дейін, (түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін) жұмыс істейді.
Электрондық үкімет egov.kz порталы арқылы жұмыс іздеуші ретінде тіркелуге болады. Бұл мәліметтер бізге келеді, сондықтан өтініш беруші осы мәртебені алады. Содан кейін біз шақырамыз, сөйлесеміз. Бірақ адаммен көзбе-көз қарым-қатынас жасау жақсы. Бұл қандай вакансияны ұсыну, профильдеу жүргізу туралы ойлану үшін қажет.
– Енді жұмыс мүмкіндіктері туралы сөйлесейік. Мұнда жұмыс іздеушілерге қандай бос жұмыс орындарын ұсына алады?
– Бұл олардың денсаулық жағдайына қарай қандай жұмыс жасай алатындығына байланысты болады. Біздің жұмыс іздеушілерді құрылыс материалдары дүкенінде кө­мекші ретінде, ірі компаниядағы call- орталығының операторлары, азаматтарға арналған мемлекеттік корпорацияның, жұмыспен қамту орталығының қызметкерлері етіп орналастырады. Бос жұмыс орындарына келетін болсақ, нақты бөлу жоқ.
Жыл басынан бері мүмкіндігі шектеулі 849 адам жұмыссыздықтан әлеуметтік қорғау шараларымен қамтылды. Оның ішінде 719 адам жұмысқа орналастырылды (оның ішінде: тұрақты жұмысқа – 416 адам, уақытша жұмысқа – 3 адам, жастар тәжірибесіне – 17 адам, әлеуметтік жұмыс орындарына – 33 адам, қоғамдық жұмысқа 249 адам жіберілді). Қысқа мерзімді оқытуға 48 адам жіберілді.

Аспаздықтан бастап анимациялық өңдеуге дейін 

– Курстарда қандай ма­мандықтар оқытылады? Олар қай уақытқа жос­парланған және ниет біл­­дірушілерді қабылдау қа­лай жүзеге асырылады?
– Бұл – электромонтер, аспазшы, тігінші, бағалау­шы, массажшы, кондитер, тәрбиеші, киберқауіпсіздік маманы, веб-дизайнер, сондай-ақ анимация және видео­­граф сияқты мамандықтар. Тізімде сондай-ақ есепші, шаштараз, слесарь-­сантехник, краншы, электрик мамандықтары да бар.
Кәсіби білім алуға ниет білдірушілер кез келген уа­қытта келе алады. Сондық­тан жоғары сұранысқа ие мамандық алуға ниет білдіру­шілерді қабылдау үнемі жүр­гізіледі. Курстардан бел­гілі бір ма-
­мандығы жоқ не­месе өз кә­сібін өзгерткісі кел­ген тұр­ғындар өте алады. Олар жарты жылға дейін оқып, стипендия алады. Курс­­тар барлық келушілерге арнал­ған, бірақ мүмкіндігі шек­теулі адамдарға басымдық беріледі. Оқыту еңбек нары­­ғында сұранысқа ие маман­­дықтар бойынша жүргізіледі. Біз осыдан бастаймыз.

Арнайы квота қарастырылған

– Бұл мамандықтарды кім таңдайды?
– Оларды Қазақстан Рес­публикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі анықтайды және кім жаттықтыратыны ұжымдық түрде шешіледі. Бұған Кәсіпкерлер палатасы мен елорда әкімдігінің өкілдері қатысуда.
– Жұмыс берушілер тарапынан мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыруға көмек көрсету дайындығына байланыс­ты жағдай өзгере ме?
– «Жұмыспен қамту туралы» заңда әрбір жұмыс беруші, кәсіпорынның меншік нысанына қарамастан, егер штат 50 адамнан асатын болса, мүгедектерге квота бойынша жұмыс орындарын құруға міндетті дейді. Елордаға келетін болсақ, егер ұйымда 50-ден 100 адамға дейінгі қызметкерлер саны болса, онда жұмыс орындарының 2%-ы, 101-ден 250 -3%-ға дейін, 250-ден жоғары және одан жоғары 4% болуы керек. Сондай-ақ жұмыс беруші Жұмыспен қамту орталығына бос жұмыс орындары туралы ақпарат беруі керек.
Біз апта сайын жұмыс берушілермен тек осы та­қы­рыпта – мүмкіндігі шектеулі адамдарды жұмысқа орналас­тыру бойынша кездесулер өткіземіз. Бірден бас тартуға себеп іздейтіндер бар. Бірақ бірден жауап беретіндер де баршылық. Менің ойымша, жағдай жақсы жаққа өзгеруде.

Еңбек жөніндегі стандарттар

– Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрі­нің бұйрығымен 2016 жыл­дан бастап жұмыс ор­нын ұйымдас­тырудың арнайы стандарттары қа­был­данды. Жұмыс беру­шілер оларды ескере ме?
– Кез келген ғимаратта мүгедектер үшін қолже­тімділік стандарттары бар. Пандус, лифт, тактильді тақтайшаның болуы міндетті. Кез келген ғимарат иесі осы жағдайларды қам­­тамасыз етуі керек. Сондай-ақ «Мүгедектерге арналған арнайы жұмыс» бағдарламасы бар. Егер жұмыс беруші мүгедектігі бар адамды жалдағысы келсе, ол өзіне арнайы жұмыс орнын ұйымдастыра алады. Арнайы коляскаға реттейтін эргономикалық үстелді, осы қызметкерге ғана жарамды жабдықты, Брайль пернетақтасы бар компьютерді және осы шрифтпен басып шығаруға арналған принтерді сатып алады. Мүгедектер арбасына қанша орын болу керектігін анықтайтын стандарттар да бар.
Жұмыс беруші қажетті жабдықты сатып алғанын растайтын құжаттарды көрсетеді және біз оған жұмсалған ақшаны қайтарамыз. Мүгедектігі бар адам бұл ұйымда бір жыл жұмыс істейтін болады. Егер ол кетсе, біз басқа кандидатураны ұсынамыз.
– Олар ұзақ жұмыс істей ме?
– Бұл әртүрлі жолмен болады. Өмір болған соң көп нәрсе өзгеріп отырады.
– Жұмыспен қамту орталығының қызметкерлері әлеуметтік кәсіпкерлермен бірге ме?
– Қазір әлеуметтік кәсіпкерлікті дамытудың жаңа толқыны тұр. Мен оларды көп деп айта алмаймын, бірақ бар. Бұл әлеуметтік шеберхананың негізін қалаушы Эмин Аскеров пен Ардақ Отарбаев, олар арбаларды жөндейтін қызмет көрсету орнын ашқан. Көру қабілеті нашар адамдар зағип жандарға арналған кітапханада жұмыс істейді. Біз әлеуметтік кәсіпкерлермен ынтымақтасамыз, өтініш берушілерді жібереміз.