ادام ومىرىندە ەكى ماڭىزدى تاڭداۋدان شاتاسپاۋى كەرەك. ءبىرىنشىسى – ومىرلىك جارىن تاڭداۋ, ال ەكىنشىسى – ماماندىق تاڭداۋ. ماماندىق تاڭداۋ – 16-17 جاسقا كەلگەندە الدىڭنان شىعاتىن ەڭ وزەكتى ماسەلە. سەنىڭ بۇل تاڭداۋىڭ الداعى ومىرىڭە, بىلىمىڭە جانە تۇلعا رەتىندە دامۋىڭا ۇلكەن اسەرىن تيگىزەدى.
كەيبىر بالالار كىشكەنتاي كەزىنەن باستاپ بەلگىلى ءبىر سالاعا بەيىم بولادى نەمەسە قىزىعادى. بىرەۋ اتا-اناسىنىڭ نە اعا-اپكەسىنىڭ جولىن قۋسا, ءۇشىنشى بىرەۋ ءوز جولىن تاڭدايدى. بىراق وكىنىشكە قاراي, ءوزىنىڭ بولاشاقتا كىم بولاتىنىن ەلەستەتە المايتىن دا بالالار بار. 11-سىنىپقا كەلگەندە «ءارى قاراي نە ىستەيمىن؟ قايدا بارامىن؟» دەپ تىعىرىققا تىرەلىپ, ماماندىق تاڭداۋ قيىندىق تۋعىزاتىن تۇلەكتەر دە از ەمەس. سونىمەن, نەگە جاسوسپىرىمدەر ماماندىق تاڭداي المايدى؟
ەڭ ءبىرىنشى سەبەپ – بالانىڭ ەشتەڭەگە قىزىقپاۋى. قازىرگى بالالار «مەنىڭ قىزىعۋشىلىقتارىم جوق» دەپ ويلامايدى. ويتكەنى كومپيۋتەر مەن سمارتفونى قولىندا, دوستارى جانىندا. شىن مانىندە, باسقا نە كەرەك؟ ال وسە كەلە, مەكتەپ بىتىرگەننەن كەيىن الدىندا ۇلكەن تاڭداۋ تۇرعانىن بىلگەن كەزدە نە ىستەرىن بىلمەيدى. سەبەبى ەشقانداي عىلىمعا يكەمى جوق. كوپ ۋاقىتىن تەلەفوندا وتكىزەتىن بالا نە ويلايدى دەسەڭىز, ول «مەن پروگرامميست بولا الامىن» دەگەن ويعا كەلەدى. دەگەنمەن سمارتفونداعى جۇيە مەن ۇلكەن تسيفرلىق جۇيەلەردى قۇراستىرۋ سالىستىرۋعا كەلمەيدى. سوڭعى جىلدارى IT سالاسىن تاڭداپ جاتقان جاستار وتە كوپ. بۇل جاھاندانۋ ۇدەرىسى اكەلگەن گادجەتتەردىڭ اسەرى دەپ ويلايمىن.
ەكىنشى سەبەپ – ءوزىنىڭ بويىنداعى جاقسى داعدىلارىن بىلمەۋ. نەگىزى, زەرتتەۋلەرگە سەنسەك, ادامداردىڭ كوبى سانالى تۇردە ءوزىنىڭ قاي سالاعا يكەمى بار ەكەنىن ەسەيە كەلە تۇسىنەدى. ال كەيبىرەۋلەرى بويىنداعى دارىنىن جاستايىنان بايقاۋى مۇمكىن. كوپ جاعدايدا ادامعا ءوزىن تانىپ-ءبىلۋ ءۇشىن ءبىراز ۋاقىت كەتەدى. ءجيى كەزدەسەتىن تاعى ءبىر جاعداي بار, بوزبالا نەمەسە بويجەتكەن بويىنان ءبىر ونەر بايقاسا دا, وعان ءمان بەرمەيدى. اينالاداعى ادامداردىڭ بارلىعى ولاي ىستەي الادى, ونىمەن ەشكىمدى تاڭعالدىرا المايمىن دەپ ويلايدى. بۇل – قاتە تۇسىنىك. ومىردە ءار ادامنىڭ تالانتى مەن قابىلەتىنە بايلانىستى «1 پايىز تالانت, 99 پايىز ەڭبەك» دەگەن ءسوز ءجيى ايتىلادى. ياعني ادامنىڭ بويىندا قانداي دەڭگەيدەگى ونەر, تالانت بولسىن, ونى شىڭداۋ كەرەك.
ءۇشىنشى سەبەپ – شەشىم قابىلداۋدان قورقۋ. بارلىعىمىز بالا كەزىمىزدەن اتا-انامىزدىڭ قامقورلىعىنا ۇيرەنىپ قالامىز. بالا ءۇشىن ماڭىزدى شەشىمنىڭ بارلىعىن اتا-اناسى قابىلدايتىن كەزدەر كوپ. ومىرىمىزدەگى ۇلكەن تاڭداۋ بولعاننان كەيىن, بۇل تاڭداۋدىڭ سالماعى جانىمىزعا باتۋى دا مۇمكىن. «ماماندىقتان شاتاسۋعا بولمايدى» دەگەن سوزدەر دە قورقىنىش ۇيالاتاتىن شىعار, بالكىم. كوبى «قاتەلەسسەم, ەكىنشى مۇمكىندىك بولمايدى» دەپ ويلايدى. ءوزىڭنىڭ ومىرلىك جولىڭدى, سۇيىكتى ماماندىعىڭدى تاڭداۋ, ماقسات-مۇراتىڭدى تانۋ ەشقاشان كەش ەمەس. ءتىپتى ەرەسەكتەردىڭ ءوزى جۇمىس تاڭداعان كەزدە, شەشىم قابىلداي الماي قورقۋى مۇمكىن.
جوعارىدا ايتىلعان ءۇش ماڭىزدى سەبەپپەن تانىسىپ شىقتىق. وسىعان قاتىستى ءوز ويىممەن بولىسكىم كەلىپ وتىر. ەڭ الدىمەن قاتەلەسۋدەن قورىقپاۋ قاجەت. ءومىر مەكتەبىندە كوپتەگەن قيىندىق كەزدەسەدى, شەشىمى قيىن ماسەلەلەرگە تاپ بولىپ نەمەسە قيىن تاڭداۋدىڭ ۇستىندە تۇرۋىڭ مۇمكىن. ال بۇلاردىڭ ءبارى – تاجىريبە. بويىڭداعى تالانتىڭدى ۇشتاپ, قابىلەتىڭدى انىقتاپ, سول باعىتتا جۇمىس جاسا. قولىڭدى بىردەن سىلتەي سالما. ەكىنشىدەن, ءوزىڭ تاڭداعان ماماندىعىڭا قاتىستى قىزىقتى كىتاپتار وقى جانە پودكاستتار تىڭدا. مەكتەپ باعدارلاماسى قىزىقتىرماسا دا, نەگىزگى ءبىلىمدى الىپ شىققان سوڭ, ءوز بەتىڭمەن ىزدەن جانە ساۋاتتى بولۋعا ۇمتىل. مىسالى, ءوزىم ءار سالادا جەتىستىكتەرگە جەتكەن مىقتى مامانداردىڭ وزىق تاجىريبەسىن سمارتفوننان كورگەندى ۇناتامىن. وزىمە قىزىقتى ماماندىققا قاتىستى اقپاراتتاردى ىزدەيمىن. ياعني ادام ءبىر دەڭگەيدە قالىپ قويماي, ۇنەمى ىزدەنىس, دامۋ ۇستىندە بولۋى كەرەك. كوزىڭ اشىق, كوكىرەگىڭ وياۋ بولسىن. تۇلعا رەتىندە دامۋدى توقتاتپا جانە ۇلى اباي ايتقانداي:
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە,
كەتىگىن تاپ تا, بار قالان!
اقەركە ءزارۋباي,
استانا قالاسىنداعى №60 مەكتەپ-ليتسەيدىڭ 11-سىنىپ وقۋشىسى
