ەلدىڭ بارلىق ازاماتىنا بەلگىلى بولعانداي, 2017-2021 جىلدارى قر ۇكىمەتى رەسپۋبليكا بانكى سەكتورىنا وراسان زور قارجىلىق كومەك كورسەتتى. ول كومەكتىڭ اتى «ساۋىقتىرۋ» دەپ اتالدى. ەستەرىڭىزگە سالايىن: تريلليون تەڭگەمەن ولشەنەتىن بۇل «ساۋىقتىرۋ» كومەگى بولاشاق ۇرپاققا دەپ بەلگىلەنگەن ۇلتتىق قوردىڭ ەسەبىنەن بەرىلدى.
ءبىز بانكتەردى «ساۋىقتىرۋعا» حالىقتىڭ ورتاق قازىنا قارجىسىن جۇمسادىق. حالىق ەسەبىنەن ماي-شەلپەككە باتقان بانكتەر: «جۋسان بانكپەن» بىرىككەن اتف بانك پەن «تسەسنابانك», «حالىق بانك», «ەۋرازيالىق بانك», «تسەنتركرەديت» بانكى, «نۇربانك» جانە «ربك بانكى» («ربك» بىزگە تۇسىنىكتى – ونىڭ 100 پايىز اكتسياسى «بايتەرەك» ارقىلى ۇكىمەتتىڭ يەلىگىندە).
دەگەنمەن 2017 جىلدان بەرى تاعى دا بانكتەردىڭ ءبىرىن ەكىنشىسىنە قوسۋعا ارنالعان كوپتەگەن ترانزاكتسيا جاسالىپ, ناتيجەسىندە ءبىر ىقپالدى توپ بىرنەشە بانكتى تولىعىمەن «جۇتىپ قويدى». مۇنىڭ اقىرى «جۋسان بانككە» بايلانىستى الەمدىك شىرعالاڭمەن اياقتالدى. دالىرەك ايتقاندا, بۇل جانجال ءالى بىتكەن جوق, ەل ازاماتتارى مەن ءماجىلىس دەپۋتاتتارى بولاشاقتا بۇل قۇيتىرقىنىڭ انىق-قانىعىن انىقتاۋى ءتيىس.
دەپۋتات مىرزالاردىڭ ەسىنە سالايىن: ەگەر جۋرناليستەردىڭ حالىقارالىق زەرتتەۋ كونسورتسيۋمى (ICIJ) بولماعاندا, ءبىز قازاق بانكىن شەتەلدىكتەر يەلەنىپ كەتكەنىن بىلمەس تە ەدىك. شەتەلدىك قوجايىننىڭ ەشقايسىسى اقشا شىعارىپ, «جۋسان بانكتى» ساتىپ العان جوق. ءتىپتى «جۋسان» «جۇتىپ قويعان» قازاقستاندىق بانكتەردى «ساۋىقتىرۋعا» بۇل قوجايىندار كوك تيىن شىعارمادى.
ەندى, مىنە, مەنىڭ سايلاۋشىلارىم ۇلتتىق قوردىڭ ەسەبىنەن تويىنعان بانكتەر ءوز اكتسيونەرلەرىنە نەگە ديۆيدەندتەر تولەيدى دەگەن سۇراق قويۋدا. ەسىڭىزدە بولسا, وتكەن شاقىرىلىمداعى ءماجىلىس دەپۋتاتى نۇروۆ مىرزانىڭ بەلسەندىلىگى مەن تاباندىلىعىنىڭ ارقاسىندا 2021 جىلى «جۋسان بانك» ديۆيدەند تولەۋدى توقتاتۋعا ءماجبۇر بولعان ەدى.
بۇل جاعدايدى تاپتىشتەپ ايتىپ وتىرعان سەبەبىم – ۇلتتىق قوردان ميللياردتاعان دوللار كومەك العان بانكتەر حالىقتىڭ قارىزىن قايتارماي تۇرىپ, نەگە ديۆيدەند تولەيدى؟ ماسەلەن, الداعى ماۋسىم ايىندا «حالىق بانكى» ءوز اكتسيونەرلەرىنە ديۆيدەند رەتىندە جارتى ميلليارد دوللارعا جۋىق اقشا تولەمەك.
سىزگە تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن وسى ورايدا رەسمي تاراعان اقپاراتتى ورىس تىلىندە ايتىپ بەرەيىن: «نارودنىي بانك كازاحستانا» موجەت ناپراۆيت نا ۆىپلاتۋ ديۆيدەندوۆ زا 2022 گود دو 50% چيستوي پريبىلي زا ەتوت پەريود, سلەدۋەت يز ماتەريالوۆ ك گودوۆومۋ وبششەمۋ سوبرانيۋ اكتسيونەروۆ, كوتوروە پرويدەت 25 مايا 2023 گودا. رازمەر ۆىپلات سوستاۆيت 25,38 تەنگە زا ودنۋ بۋماگۋ (وكولو 277 ملرد تەنگە يز چيستوي پريبىلي 554 ملرد تەنگە), – ۆ دۆا رازا بولشە, چەم ديۆيدەندى زا 2021 گود (138,64 ملرد تەنگە).
ۇلتتىق قوردىڭ الدىنداعى قارىزىن قايتارماعان «حالىق بانكىنىڭ» بۇل 554 ميلليارد تەڭگە «تازا پايداسى» قايدان جانە قالاي پايدا بولدى؟ «حالىق بانك» جانە حالىقتىڭ ەسەبىنەن كومەك العان باسقا بانكتەر ۇلتتىق قوردىڭ الدىنداعى قارىزىن حالىققا قايتارماي تۇرىپ, ديۆيدەند تولەۋ پراكتيكاسىن قالاي تۇسىنەمىز؟ وتكەن التى جىلدا جانە قاي جىلدارى قاي بانك, ونىڭ ىشىندە «حالىق بانكى» بار, ۇلتتىق قوردىڭ قانشا قارىزىن قايتاردى؟
ەرمۇرات باپي,
ءماجىلىس دەپۋتاتى
