ەلوردامىز استانا قالاسىنىڭ تاريحىنداعى ەلەۋلى كۇننىڭ ءبىرى – 1997 جىلدىڭ 10 جەلتوقسانى. بۇگىن ەل استاناسى الماتىدان اقمولا قالاسىنا كوشىپ كەلگەنىنە 19 جىل تولدى. وسى كۇنى استاناعا ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك تۋى, ەلتاڭباسى, پرەزيدەنتتىڭ شتاندارتى اكەلىنگەن ەدى.
ءدال وسى كۇنى سول كەزدەگى پرەزيدەنت رەزيدەنتسياسى (قازىرگى استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى) الدىنداعى الاڭدا سالتاناتتى جيىن ءوتتى. ۇلان ساربازدارى الاڭعا تۋىمىزدى, ەلتاڭبامىزدى جانە پرەزيدەنت شتاندارتىن كوتەرىپ شىقتى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «بۇگىننەن باستاپ بۇل قالا قازاقستاننىڭ استاناسى بولادى» دەپ جاريالادى. ءبىر توپ ارداقتى اقساقالدار ەلباسىعا جاڭا استانانىڭ سيمۆولدىق كىلتىن تابىس ەتتى.
سودان بەرى ساۋلەتى مەن داۋلەتى قاتار وركەندەگەن استانا بارشا قازاقتىڭ باس قالاسىنا اينالدى. تورتكۇل دۇنيەگە بەيبىتشىلىك مەكەنى بولىپ تانىلدى.
استانا بەيبىتشىلىك قالاسى
بيىل ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك الىپ, ءوز تىزگىنىنە ءوزى يە بولعانىنا 25 جىل تولىپ وتىر. وسى شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىتتا ەلىمىز كوپتەگەن جەتىستىككە جەتىپ, الەم ەلدەرى اراسىندا ءوزىنىڭ ورنىن الدى.
استانا ءوزىنىڭ 19 جىلدىق تاريحىندا الەمنىڭ وزىق ەلدەرىنىڭ ساياساتكەرلەرىنىڭ باسىن قوساتىن ءىرى ساياسي ورتالىققا اينالدى. ايتالىق, 2010 جىلى ەلوردادا ەۋروپالىق قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ءسامميتى ءوتتى. وسى رەتتە قازاق ەلىنىڭ بۇرىنعى كەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەلدەر اراسىنان اتالعان ۇيىمعا ەڭ العاش رەت توراعالىق ەتكەن مەملەكەت ەكەنىن ايتىپ وتكەن ءجون. سونداي-اق, استانادا 2003 جىلدان بەرى الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى ۇيىمداستىرىلىپ, ءارتۇرلى ءدىننىڭ وكىلدەرى باس قوسىپ وتىرادى. اتالعان قۇرىلتايدا الەمدەگى كۇردەلى ءدىني ماسەلەلەر ورتاعا سالىنىپ, ءبىر ۇستەلگە وتىرمايتىن ءدىن وكىلدەرى پىكىر الماسىپ ءجۇر.
بەلگىلى ساياساتتانۋشى ەرلان سايروۆتىڭ ايتۋىنشا, استانا حالىقارالىق ساياسي ارەنادا ءوزىنىڭ ورنىن قالىپتاستىرىپ, حالىقارالىق قاۋىمداستىق ساناساتىن دارەجەگە جەتتى.
– الماتى قالاسى شەكارالىق ايماقتا ورنالاسقاندىقتان, ءبىرقاتار كەدەرگىلەر بولدى. ال الىستى ويلايتىن بولساق, حالىقتى ەلىمىزدىڭ ورتالىعىنا توپتاستىرۋ ءۇشىن استانانى كوشىرۋ كەرەك ەدى. سوندىقتان دا پرەزيدەنتتىڭ استانانى كوشىرۋدەگى ساياساتىنىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزى زور دەپ ەسەپتەيمىن. جالپى, استانا ەلىمىزدىڭ ىشىندەگى گەوساياسي جانە گەوەكونوميكالىق ماسەلەلەردى وڭىنان شەشتى. ەكىنشىدەن, استانا ءوزىنىڭ از عانا تاريحىندا الەم ەلدەرى اراسىندا مادەني عانا ەمەس, سونىمەن قاتار, ساياسي سالماققا يە بولدى. ماسەلەن, كەزىندە يۋنەسكو استانانى دۇنيە جۇزىندەگى «بەيبىتشىلىك قالاسى» دەپ تانىدى. سەبەبى ەلوردادا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى ۇيىمداستىرىلىپ تۇرادى. مۇنىڭ ءبارى اينالىپ كەلگەندە استانانىڭ حالىقارالىق ساياسي ارەنادا ءوزىنىڭ ورنىن ويىپ العانىن اڭعارتادى, – دەيدى ەرلان سايروۆ.
ءيا, راسىندا دا قازاق ەلىنىڭ استاناسىندا ساياسي ماڭىزى جوعارى ءارى كۇردەلى ماسەلەلەر تالقىلانىپ, ءوز شەشىمىن تاۋىپ كەلەدى.
استانا رۋحانيات ورداسى
بۇعان دەيىن جۇرتشىلىق اراسىندا «استانا – شەنەۋنىكتەردىڭ قالاسى. وندا رۋحاني-مادەني ءيىس جوق» دەپ سىناۋشىلار بولعان ەدى. سوڭعى جىلدارى كوپشىلىكتىڭ بۇل سىنىنان ايتارلىقتاي قورىتىندى شىعارىلىپ, ەلوردادا مادەني وشاقتار كوبەيە باستادى. ماسەلەن, استانادا ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانا, قازاقستان ورتالىق كونتسەرت زالى, «استانا وپەرا» مەملەكەتتىك وپەرا جانە بالەت تەاترى, قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسىنىڭ كىتاپحاناسى, قر ۇلتتىق مۇراجايى سىندى جانە تاعى دا باسقا كوپتەگەن مادەني وشاقتار پايدا بولدى. بۇگىندە اتالعان نىساندار استانانىڭ مادەني ورتالىققا اينالۋىنا بىردەن-ءبىر سەبەپكەر بولعانىن كوپشىلىك كورىپ, ءبىلىپ وتىر.
بەلگىلى اقىن ءارى جازۋشىلار وداعىنىڭ استانا قالالىق فيليالىنىڭ توراعاسى نەسىپبەك ايتۇلىنىڭ ايتۋىنشا, تاۋەلسىزدىك پەن استانا – ەگىز ۇعىم. سوندىقتان دا ول: «ەگەر تاۋەلسىزدىك الماعاندا استانانى ارقا توسىنە كوشىرىپ اكەلىپ, جاسامپاز ىستەردى كوزىمىزبەن كورە الماس ەدىك» دەگەن پىكىردە.
– استانا بۇگىندە رۋحاني ورتالىققا اينالا الدى دەپ نىق سەنىممەن ايتا الامىن. قازىرگى تاڭدا زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن ءارتۇرلى ونەر ادامدارى استانا قالاسىنا كوشىپ كەلىپ, قالانىڭ رۋحاني-مادەني دامۋىنا وزدەرىنىڭ ۇلەسىن قوسىپ جاتىر. الايدا الداعى ۋاقىتتا ەلوردانىڭ تولىققاندى مادەني ورتالىققا اينالۋى ءۇشىن ءبىراز شارۋالار جاسالۋى كەرەك. ماسەلەن, الماتىداعى جازۋشىلار وداعىن استاناعا كوشىرىپ اكەلسە, نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ەگەر الماتىداعى قارا شاڭىراق ەلورداعا كوشىپ كەلسە, شىن مانىسىندە استانا رۋحاني ورتالىققا اينالار ەدى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى الماتىداعى كوپتەگەن اقىن-جازۋشىلار, ونەر قايراتكەرلەرى استاناعا كوشىپ كەلىپ, ۇلتتىق رۋحانياتىمىزدى بيىك شىڭعا كوتەرىپ جاتىر, – دەيدى نەسىپبەك ايتۇلى.
شىنىمەن دە 19 جىل بۇرىنعى استانا مەن قازىرگى استانانىڭ مادەني الەۋەتىن سالىستىرساق, جەر مەن كوكتەي ايىرماشىلىق بايقايمىز. بۇعان ۇلت زيالىلارى مەن ونەر ادامدارىنىڭ ەلورداعا كوشىپ كەلىپ, ونىڭ رۋحاني-مادەني دامۋىنا ۇلەس قوستى. بۇل دەگەن استانانىڭ تەك قانا شەنەۋنىكتەردىڭ ەمەس, سونىمەن قاتار زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن ونەر ادامدارىنىڭ استاناسى بولعانىن ايعاقتايدى.
استانا سپورت برەندىنە اينالدى
استانا ساياسات پەن رۋحانياتتا عانا ەمەس, سونىمەن قاتار, سپورتتا دا ءوز ورنىن قالىپتاستىرىپ ۇلگەردى. ماسەلەن, جىل سايىن ەلوردادا كوپتەگەن حالىقارالىق سپورت شارالارى ۇيىمداستىرىلىپ, سونىڭ ارقاسىندا سپورتقا قىزىعۋشى جاستاردىڭ سانى ارتتى. ناقتىراق ايتساق, استانا مەن الماتى قالاسىندا تۇڭعىش رەت ءVىى قىسقى ازيا ويىندارى ءوتىپ, سونىڭ ناتيجەسىندە كوپتەگەن جاستار قىسقى سپورت تۇرلەرىمەن اينالىسۋعا دەن قويدى.
رەسپۋبليكالىق «سپورت» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى ءدۇرالى دۇيسەبايدىڭ ايتۋىنشا, استانا سپورت ورتالىعىنا اينالعان. مىسالى, سوڭعى جىلدارى سپورتقا بەت بۇرعان جاستار استاناعا كەلىپ, ءىرى حالىقارالىق جارىستارعا قاتىسۋعا مۇمكىندىك الدى.
– «استانا» پرەزيدەنتتىك كاسىپقوي سپورت كلۋبىنىڭ قۇرامىنداعى بارلىق كوماندا استانانىڭ سپورت سالاسىنداعى ءيميدجىن جاساپ جاتىر. ناقتىراق ايتسام, «استانا» ۆەلوكلۋبى, بوكسشىلاردان جاساقتالعان «استانا ارلاندارى», «استانا» فۋتبول كلۋبى, «استانا» باسكەتبول كلۋبى حالىقارالىق دارەجەدە ونەر كورسەتىپ ءجۇر. سونداي-اق, «استانا» فۋتبول كلۋبى ەۋروپا چەمپيوندار ليگاسىنىڭ توپتىق تۋرنيرىنە قاتىسقان ەلىمىزدەگى تۇڭعىش كوماندا بولىپ سانالادى. ءوزىنىڭ ءساتتى ويىندارىنىڭ ارقاسىندا اتالعان فۋتبول كلۋبى ەۋروپاداعى ەڭ ىقپالدى فۋتبول كوماندالارىنان قوسىلدى. ال «استانا ارلاندارىنىڭ» ەكى رەت چەمپيون اتانىپ, الاشتىڭ ابىرويىن اسىرعانىن سپورت سۇيەر قاۋىم جاقسى بىلسە كەرەك, – دەيدى ءدۇرالى دۇيسەباي.
تۇيىندەپ ايتقاندا, استانا ساياسات پەن رۋحانياتتا جانە دە سپورتتا ءوزىنىڭ ورنىن قالىپتاستىرىپ ۇلگەردى. مۇنىڭ ءبارى اينالىپ كەلگەندە تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسى دەپ ەسەپتەيمىز. تاۋەلسىزدىك بولماعاندا ءبىزدىڭ بۇگىنگىدەي دارەجەگە كوتەرىلىپ, حالىقارالىق ارەنادا اتوي سالۋىمىز ەكىتالاي ەدى. سوندىقتان دا قازاقستاندىقتار ءۇشىن استانا وتانىمىزدىڭ جۇرەگى, تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تىرەگى بولىپ تۇر.
سەرىك قۇدايبەرگەنۇلى
