بيزنەستى دوڭگەلەتىپ, ىسكەرلىك پەن بىلىكتىلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ جۇرگەن استانالىق ايەلدەردىڭ قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. سولاردىڭ ءبىرى – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جانىنداعى «Nomad Woman» اتتى تۇڭعىش ايەلدەر ات سپورتى كلۋبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى التىناي تاڭىربەرگەنوۆا. ول ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى ايەلدەردىڭ باسىن قوسىپ, جاڭا باعىت – اگروتۋريزمدى دامىتۋعا اتسالىسۋدا. ەلوردالىق كاسىپكەرلەر ەتنوتۋريزم سالاسىنا كوبىرەك كوشۋدە, ويتكەنى حالىقتىڭ سالت-داستۇرلەرى مەن تۇرمىس-تىرشىلىگىن تانىپ-بىلگىسى كەلەتىندەردىڭ سۇرانىسى ارتىپ كەلەدى.
– ەلوردادا اتقا ءمىنۋ ءۇردىسى كەڭ ەتەك الۋدا. قازىر استانادا 15-كە جۋىق ات سپورتى كلۋبى بار. ەتنواۋىلدا «Jorga Astana» ات سپورتى كلۋبىن ۇيىمداستىردىق. اتپەن سەيىلدەۋدىڭ بۇل ءتۇرى قولايلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى, ارنايى جەلىسى جايلى, ەردە وتىرعاندا سوعىپ تاستامايتىن جىلقىلاردى تاڭدادىق. ولاردى كۇتىپ-باپتايتىن جاس جىگىتتەرگە جانە سۇزبە, ايران, باسقا دا ۇلتتىق ونىمدەردى جاسايتىن قىز-كەلىنشەكتەرگە شارۋاشىلىقتا جۇمىس ورىندارىن اشتىق. ولار «انا Time» الەۋمەتتىك باعدارلاماسى بويىنشا وقىتىلدى. جوبا اياسىندا ءبىز ۇلتتىق مادەنيەتتى قولدايمىز, حالىقتى اتقا وتىرۋعا شاقىرامىز جانە ءداستۇرلى تاعامدار دايىندايمىز. قالالىق پەرزەنتحانالاردىڭ بىرىندە ەتنوۇلتتىق پالاتالار اشتىق, ونداعى ويىمىز دۇنيە ەسىگىن اشقان ءسابي مەن جاقىندارىنا جايلى جاعداي جاساۋدى قالادىق, – دەيدى التىناي.
التىنايدىڭ ءوزى دە اتقۇمار. اتپەن سەيىلدەۋ تەك سپورتتىڭ ءتۇرى عانا ەمەس, مىنەز-قۇلقىڭدى دا شىڭداۋعا كومەكتەسەدى دەيدى.ءتورت اياعىن تەڭ باسقان سۋ شايقالماس جورعانى وعان سىيعا بەرگەن, جىلقىلارىنىڭ اراسىنداعى سۇيكىمدىسى دە سول.
– بالا كەزىمىزدە اكەم ءبىزدى اقتوبە وبلىسى مۇعالجار اۋدانىنداعى اۋىلعا ۇنەمى اپاراتىن. وندا اتا-اجەلەرىمىزگە مال باعۋعا كومەكتەسىپ, ەر-توقىمسىز, جايداق ءمىنۋدى ۇيرەندىك. ولاردان ماعان ماڭىزدى اۋىلداعى ءومىر داعدىلارى مەن قاراپايىم ادامي قۇندىلىقتار مۇرا بولدى. جىلقى – مەنى ەموتسيونالدى جاعىنان تەجەپ, اشۋىمدى بىلدىرمەي, بايسالدىلىققا ۇيرەتەتىن عاجايىپ جاراتىلىس. ول ءبىزدى جاعدايلاردىڭ قۇربانى بولماي, كۇشتى جانە بىرقالىپتى بولۋعا ۇيرەتەدى. كىشى قىزىم دا جىلقىعا قۇمار. ول ات سپورتىنىڭ كونكۋر دەپ اتالاتىن كەدەرگىدەن سەكىرۋ سپورتى تۇرىمەن اينالىسادى, – دەيدى سۇحبات بەرۋشى.
التىناي قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جانىنداعى انالار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى رەتىندە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنداعى ايەلدەرگە ارنالعان «Nomad Woman» اتتى العاشقى ات سپورتى كلۋبىن اشىپ, ولاردىڭ ات سپورتىمەن بەلسەندى اينالىسۋىنا ىقپال ەتىپ, ويعا العان باستاماسىن جۇزەگە اسىرا باستادى. مۇندا ول اينالاسىندا جۇرگەن پىكىرلەستەرى تاراپىنان پسيحولوگيالىق قولداۋ تابا الدى, جاڭا كاسىپ – الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتى مەڭگەرۋ – بونۋس بولدى. مىنە, وسىلايشا تۇرمىستاعى زورلىق-زومبىلىققا ۇشىراعان ايەلدەردىڭ تۇعىرىن تابۋعا كومەكتەسەتىن «انا Time» جوباسى دۇنيەگە كەلدى.
– دەمەۋشىلەردىڭ قولداۋى بىزگە كوپ كومەكتەستى. پسيحولوگ گۇلزات اسانوۆا جوباعا دەيىنگى جانە كەيىنگى ايەلدەردىڭ پسيحولوگيالىق جاعدايىنا تالداۋ جۇرگىزدى. ناتيجە ايەلدەر ءال-اۋقاتىنىڭ جاقسارىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. ولاردىڭ كوپشىلىگى ساق پاتشايىمى توميريس سياقتى وزدەرىن كۇشتى جانە سەنىمدى سەزىنەدى, – دەيدى ول.
ەتنواۋىل مەن ات سپورتى كلۋبىن قۇرۋمەن قاتار, جۇبايى التىنايمەن بىرگە قازاقستان ءۇشىن بىرەگەي جوبا – كيىز ءۇي تىگىلگەن ەتنواۋىلدىڭ قازىعىن قاعاتىن بولادى. جوسپاردا 20-عا جۋىق كيىز ءۇي تىگۋ بار, وندا ادامدار اشىق اۋادا دەمالىپ, اتپەن سەرۋەندەي الادى.
– جولداسىم نۇرلان – ءۇشتوبە كيىز ءۇي جاساۋ تەحنولوگياسىن قولداناتىن جالعىز كيىز ءۇي ءوندىرۋشىسى, قولىندا قازاق ۇيلەرىن قالپىنا كەلتىرۋدىڭ بىرەگەي ماتريتساسى مەن تەحنولوگياسى بار. رۋحاني الەۋەت پەن ۇلتتىق سانانى ارتتىرۋ دەگەنىمىز – تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە, حالىق مۇراسىن باعالاۋعا, جاناشىرلىققا, ەلگە دەگەن ماقتانىشقا تاربيەلەۋ. ال مۇنى ءوز حالقىنىڭ مادەنيەتىنە, سالت-داستۇرىنە, تۇرمىس-تىرشىلىگىنە قانىققاندا عانا سەزىنەسىڭ. قازىرگى جاعدايدا مۇنداي مۇمكىندىكتى تەك ەتنواۋىل عانا بەرە الادى, – دەپ اتاپ ءوتتى التىناي.
ايتپاقشى, التىناي – «بايتاق جەر» ەتنو جانە گاستروتۋريزم سالاسىنداعى يننوۆاتسيالىق اكسەلەراتور جەڭىمپازدارىنىڭ ءبىرى.
– ەتنوگراف رەتىندە شەتەلدەن اكەلىنەتىن كيىز ۇيلەردى ءوزىمىزدىڭ كيىز ۇيلەرگە بەيىمدەۋدەن جاقسىلىق كورىپ تۇرعان جوقپىن. قىركۇيەكتە ەلوردادا V حالىقارالىق كوشپەندىلەر ويىندارى وتەدى. قازىر سول اۋقىمدى شارانىڭ تۇجىرىمداماسى ازىرلەنۋدە, قازاقى مانەرمەن كيىز ءۇي تىگۋدىڭ وزەكتىلىگى ودان ءارى ارتا تۇسەتىنى انىق, – دەپ ءبولىستى كاسىپكەر.
وسىنشاما تىرلىكتىڭ اراسىندا جۇرسە دە, التىناي كىتاپ جازۋدى قولعا الدى. كىتاپ ءوزى جانە وزىندەي زامانداس ايەلدەر تۋرالى, ولاردىڭ ىشكى ۇيلەسىمى مەن دارالىقتى ساقتاۋ جايىندا جازىلعان ەرەكشە اڭگىمەلەر جيناعى.
قانداي دا ءبىر سەبەپتەرمەن ەسەيگەن كەزدە ورىندالماعان بالالىق شاقتاعى ارمانداردى ەستە ساقتاۋ قانشالىقتى ماڭىزدى. ولاردى جۇزەگە اسىرامىز دەپ ءجۇرىپ تاعدىرىمىزدىڭ تاعى ءبىر تاراۋىن باستايمىز. اتسەيىس التىنايدىڭ ءومىرى – سوعان دالەل.
الينا يمامباەۆا
