قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, ەرەكشە داۋىستى ءانشى سۇندەت بايعوجين – ونەردىڭ ءوز ادامى. بۇگىنگى تاڭدا «استانا وپەرا» تەاترىنىڭ جەتەكشى ءسوليسى اتانىپ جۇرگەن ساحنا ساڭلاعىمەن ونەر جايلى اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
ونەردى ەسسىز سۇيگەن ابزال
– «وپەراعا دايىنمىن» دەگەن سەنىم قاشان پايدا بولدى؟
– بالا كەزىمنەن انگە اۋەس ەدىم. وسە كەلە ۇلكەن ساحناعا شىعىپ, وپەرادان كورىنەتىنىمدى سەزىپ ءجۇردىم. بۇل ونەر سالماقتىلىقتى تالاپ ەتەتىندىكتەن, ءالى كۇنگە دەيىن شەبەرلىگىمدى شىڭداۋعا بار كۇشىمدى سالىپ كەلەمىن. وپەرا ءارتىسى «100 پايىز دايىنمىن» دەپ ەشقاشان ايتا المايدى. سەبەبى, əر شىعارما جاندى داۋىستا شىرقالاتىندىقتان, كۇندەلىكتى دايىندىقتى تالاپ ەتەدى.
– قالاي ويلايسىز, قازاقستاندا مادەني داعدارىس بار ما؟
– قازاقستاندا مادەني داعدارىس, مەنىڭشە, جوق. ەلىمىزدە əرتىستەرگە بار جاعداي جاسالعان. قالعانى ادامنىڭ وزىنە, تالپىنىسىنا بايلانىستى.
– ال, سىزدىڭشە, كورەرمەننىڭ وپەرانى قابىلداۋ دەڭگەيى قانداي؟
– استاناداعى مادەني ورتا كۇننەن-كۇنگە كەڭەيۋدە. از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە تەاترىمىز ءۇشىنشى ماۋسىمىن ۇسىندى. قاشان كورسەڭ دە, زال لىق تولى. بىرەۋ سۇيىكتى ءانشىسىن كورۋگە اسىعادى, ەندى بىرەۋلەر əسەم عيماراتتىڭ ءىشى-سىرتىندا سۋرەتكە ءتۇسۋ ءۇشىن كەلەدى دەگەن سوزدەردى ەستيمىن. دەگەنمەن, حالىق تەاترعا ناعىز ونەردى باعالاعاننان بارادى دەپ سەنەمىن. جاندى داۋىسقا دەگەن ىستىق ىقىلاستى ەرەكشە بايقايمىن. ءبىزدى ءاردايىم شابىتتاندىرىپ, العا جەتەلەپ جۇرگەن دە وسى – كورەرمەندەردىڭ كوڭىل-قوشەمەتى.
– كلاسسيكالىق مۋزىكانىڭ الەۋەتىن كوتەرەتىن نە جانە كىمدەر؟
– ءانشىنىڭ ءوزى, əرينە. وپەرا – بۇكىلالەمدىك ونەر, سوندىقتان, داۋىس حالىقارالىق ستاندارتقا ساي كەلۋى ءتيىس. ول ءۇشىن ۇنەمى ىزدەنىستە بولعان ءجون. ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋ ءۇشىن شەتەلگە بارىپ, تاجىريبە جيناپ, ءاردايىم العا ۇمتىلاتىن قىز-جىگىتتەر دە ەلىمىزدەگى كلاسسيكالىق مۋزىكانىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسارىنا كۇمəنىم جوق. جالپى, ونەردى ەسەپپەن ەمەس, ەسسىز سۇيە بىلگەن ونەرپاز عانا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتەرى انىق.
– قازاق وپەراسىن بۇكىلالەمدىك دەڭگەيدە مويىنداۋ ءۇشىن نە ىستەۋ قاجەت؟ وعان قاشان جەتەمىز؟
– قازاق وپەراسىن تۋا بىتكەن بولمىسى تازا قازاقتان ارتىق كىم ورىنداسىن؟! Əيتسە دە, حالقىمىزدىڭ ءتول وپەراسىن بۇكىل əلەمگە تانىتۋعا مۇمكىندىگىمىز بار. مəسەلەن, تەاترلارىمىزدىڭ شەت مەملەكەتتەرگە گاسترولدىك ساپارلارىن جيىرەك ۇيىمداستىرۋ ارقىلى شەتەلدىك كورەرمەندەردىڭ كوڭىلىنەن ورىن الۋعا بولادى. وندا تەك اريالاردى عانا ورىنداپ قويماي, سونىمەن قاتار, ۇلكەن قويىلىمداردى كورسەتىپ, دəرىپتەگەن دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن.
– ال تەاترعا كەلۋشىلەردىڭ درەسس-كود ۇستانۋى قانشالىقتى ماڭىزدى؟
– Əر ورتاعا ساي كيىنە ءبىلۋدىڭ ءوزى – بيىك تالعامنىڭ بەلگىسى. ونەر وشاعىنا باعىت العان ادام ءوزىن جايلى سەزىنۋى ءۇشىن دە سəيكەسىنشە كيىنگەنى ءجون.
– ساحناعا شىعار الدىندا نە ىستەيسىز؟
– سويلەمەۋگە تىرىسامىن. كونتسەرت الدىندا رويال ويناپ, تاماعىمدى ءجىبىتىپ, داۋسىمدى وياتامىن.
«ەكىنشى سەركەباەۆ» – ەڭ ۇلكەن مارتەبە!
– رەپەرتۋارىڭىزدى قانداي كەيىپكەرلەرمەن تولىقتىرۋ ويدا بار؟
– «ترۋبادۋر» وپەراسىنداعى دي لۋنا پارتياسىن ورىنداعىم كەلەدى. دون جۋاننىڭ پارتياسىن دا جاتتاپ قويدىم. ال, قازاق وپەراسىنان كەلەسى ماۋسىمدا بەكەجاننىڭ ءرولىن سومداۋ ويدا بار.
– ءسىزدى «ەكىنشى ەرمەك سەركەباەۆ» دەپ ايتىپ جاتادى. بۇل باعانى قالاي قابىلدايسىز؟
– ءبىر باعدارلامادا بيبىگۇل اپاي ايتقان بولاتىن وسى پىكىردى. مۇنداي تەڭەۋ – مەن ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە. قايتالانباس دارا تۇلعالاردىڭ كوزىن كورىپ, باتاسىن العانىما قۋانامىن. وزىمە وسى كىسىلەردىڭ جولىن بەرسىن دەپ تىلەيمىن.
– كومەكشىڭىز بار ما؟
– مەنىڭ شىعارماشىلىعىما قاتىستى بارلىق جۇمىستاردى رەتتەپ وتىراتىن جەكە كومەكشىم بار.
– مۋلتيمەديانىڭ دامۋى تەاترعا كەلۋشىلەردىڭ قاتارىن سيرەتكەن جوق پا؟ قازىر بارلىعىن تەلەديدار نەمەسە ينتەرنەت ارقىلى كورە سالۋعا بولادى.
– تەاترعا كەلۋ-كەلمەۋ əركىمنىڭ ءوز ەركىندە, əرينە. دەگەنمەن, تازا داۋىستى ەشبىر ميكروفون, ەشقانداي تەحنيكا جەتكىزە المايدى. كوزبەن كورىپ, قۇلاقپەن تىڭداپ, جۇرەكپەن سەزىنگەنگە نە جەتسىن؟! وسىنى تۇسىنگەندەردىڭ قاتارى كوبەيىپ كەلەدى.
تىماقتى تىم جاقسى كورەمىن
– بىرنەشە كەلى تارتىپ تۇراتىن اۋىر كوستيۋم, پاريكتەر… شارشاتپاي ما؟
– ساحنالىق كيىمدەردىڭ ىشىندە ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق باس كيىمىمىز – تىماقتى ەرەكشە جاقسى كورەم. قازاقي بولمىسىمىزدى اشاتىن əدەمى دۇنيە. جالپى, تىماق بولسىن, شاپان بولسىن, اۋىر كيىمدەر دەنەگە سالماق تۇسىرگەندە, داۋىسقا دا əسەرى بولادى. كəدىمگىدەي تەر توگەمىز. سول ارقىلى ونەرىمىزدى ءوز-وزىمىزگە تاعى ءبىر مəرتە دəلەلدەيمىز.
– وپەرالىق ءانشى نەدەن تۇرادى دەپ ويلايسىز؟
– ەڭ ءبىرىنشى, ادامگەرشىلىك قاسيەت ماڭىزدى. ۇجىمدىق جۇمىس بولعاندىقتان, حوردان باستاپ تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەرگە دەيىن ىزەتتىلىك ءبىلدىرىپ تۇرۋ كەرەك. ساحناعا شىققاندا, بۇكىل دايىندىعىن كورسەتۋ ءۇشىن بارىن سالۋى ءتيىس.
– كەيىپكەردىڭ بولمىسىن, تابيعاتىن, ويىن ءدال بەرۋ ءۇشىن نە ماڭىزدىراق؟ اكتەرلىك شەبەرلىك پە, الدە داۋىس پا؟
– ءبىز سەزىمدى داۋىسپەن بىلدىرەمىز. جىلاساق تا, كۇلسەك تە… ءبىزدىڭ قارۋىمىز – داۋىس. وبرازعا بارىنشا كىرىپ ايتساق, كەيىپكەردىڭ بولمىسىن اشا تۇسەمىز. سوندىقتان, داۋىس پەن اكتەرلىك شەبەرلىك قاتار ۇندەستىك تابۋى شارت.
– استانا ومىرىڭىزگە قانداي وزگەرىستەر الىپ كەلدى؟
– مەكتەپتى بىتىرگەلى بەرى ءومىرىم وسى استانادا جالعاسۋدا. دەمەك, وزگەرىس كوپ. جوعارى ءبىلىم الدىم, قىزمەتكە ورنالاستىم, ەلوردا تورىندە ورنالاسقان «استانا وپەرا» تەاترىندا ونەرىمىزدى ورلەتۋگە اتسالىسىپ جۇرگەن جايىمىز بار. باستىسى, ەلىمىزدىڭ يگىلىگىنە ەڭبەك ەتىپ, ابىرويىن اسىرۋعا بارىمىزدى سالىپ جاتىرمىز.
– اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت!
سۇحباتتاسقان:
گۇلدانا تالعاتقىزى
