«بەيبىتشىلىك, كەلىسىم جانە رۋحانيات مادەنيەتى» حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسياسى اياسىندا بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەنيەت فورۋمى پرەزيديۋمى مۇشەلەرى جۋرناليستەرگە ارناپ, بريفينگ وتكىزدى.
ءباسپاسوز ءماسليحاتىن اشقان بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەنيەت فورۋمىنىڭ تەڭ توراعاسى, «مادەنيەتكە بەيبىتشىلىك ارقىلى» حالىقارالىق اسسوتسياتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى تولەگەن مۇحامەدجانوۆ الدىمەن حالىقارالىق كونفەرەنتسيانىڭ ءمان-ماڭىزىنا توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا, بەيبىتشىلىك پەن ىزگىلىككە ۇندەيتىن بۇل جيىن 22 جىل قاتارىنان وتكىزىلىپ كەلەدى. 1992 جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن رۋحاني كەلىسىمنىڭ بۇكىلالەمدىك العاشقى كونگرەسى وتكىزىلىپ, 18 قازان قاقتىعىستار مەن جانجالدارعا توقتاۋ سالۋ, قايىرىمدىلىق اكتسيالارىن وتكىزۋ كۇنى بولىپ جاريالانعان.
– بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ادامزات ءۇشىن قانداي ماڭىزدى ەكەنى ايتپاساق تا تۇسىنىكتى. بۇگىنگى الماعايىپ زاماندا ارازداسىپ, ونىڭ سوڭى قانتوگىسكە ۇلاسىپ جاتقان تالاي ەلدى كوزىمىز كورىپ ءجۇر. تىنىشتىعى كەتىپ, بەرەكەسى بۇزىلعان ەلدەردىڭ تۇرعىندارى ءبىر بەيبىت كۇنگە زار بولىپ ءجۇر. سوندىقتان ءوزارا كەلىسىم مەن تۇراقتىلىعىمىزدى نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن وسىنداي جيىنداردىڭ ءرولى ۇلكەن. مۇندا حالىقارالىق كورنەكتى تۇلعالار قاتىسادى. ءبىز سولار ارقىلى قازاقستان ىنتىماق پەن بىرلىكتە ءومىر ءسۇرىپ, رۋحاني-ساياسي كەلىسىمدى قولدايتىنىن الەم جۇرتشىلىعىنا ايشىقتاي الامىز. بىلە بىلگەنگە بۇل – تۇراقتىلىقتى نىعايتۋداعى وزىندىك ورنى بار قۇندىلىق, – دەيدى تولەگەن مۇحامەدجانوۆ.
«مۇنداي شارالاردىڭ تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى – جۇرتشىلىقتى قايىرىمدىلىق جاساۋعا, ءبىر-بىرىنە مەيىرىمدى بولۋعا شاقىرۋ» دەيدى ول.
كونفەرەنتسياعا ارنايى كەلگەن بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەني فورۋمنىڭ تەڭ توراعاسى, ەتيكا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى, اۆستريالىق ۆيلگەلم اۋگۋستات مادەنيەت ارقىلى رۋحاني كەلىسىمگە قول جەتكىزۋدىڭ جاي-جاپسارىن ايتا كەلىپ, ءوزى باسشىلىق جاسايتىن «ەۋروپا – مادەنيەت ارقىلى بەيبىتشىلىككە» اتتى حالىقارالىق اسسوتسياتسياسىنىڭ تاريحىنا توقتالدى. بۇل ۇيىمنىڭ نەگىزى 1936 جىلى قالانعان ەكەن. بۇدان كەيىن يزرايلدەن ات ارىتقان مارتەبەلى قوناق ەرنەست كحان سويلەپ, ەلىمىزدەگى ساياسي جاعدايعا وڭ باعاسىن بەردى. سونداي-اق, ول مادەنيەت ارقىلى الەمدەگى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ماسەلەسىندە وزىندىك ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن تولەگەن مۇحامەدجانوۆقا العىسىن ءبىلدىردى. «يزرايل استاناسى يەرۋساليم دە بەيبىتشىلىكتى قولدايدى. قالا اتاۋىنىڭ ءوزى «بەيبىتشىلىك شاھارى» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. مەن تولەگەنگە دەگەن قۇرمەتىمدى بەيبىتشىلىك قۇسى ارقىلى بىلدىرگىم كەلەدى» دەگەن ەرنەست كحان ارىپتەسىنە كوگەرشىن قۇسى بەينەلەنگەن شاعىن ستاتۋەتكانى تارتۋ ەتتى.
بريفينگ بارىسىندا رۋحاني مادەني فورۋمنىڭ قاتىسۋشىلارى جۋرناليستەردىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەردى.
ءتۇس اۋا ەكى كۇنگە جوسپارلانعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەنيەت فورۋمى «بەيبىتشىلىك, كەلىسىم جانە رۋحانيات مادەنيەتى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيامەن جالعاستى.
«بەسىك زالىندا» ۇيىمداستىرىلعان جيىندا الەمنىڭ ءار تارابىنان كەلگەن ءمۇيىزى قاراعايداي قوعام بەلسەندىلەرى باس قوستى. ارگەنتينا, اۆستريا, گەرمانيا, گرۋزيا, ليۆان, يزرايل, ءۇندىستان, يران, يسپانيا, قىرعىزستان, رەسەي, اقش, ۋكراينا, فرانتسيا جانە شۆەيتساريا مەملەكەتتەرىنەن كەلىپ, ەلوردا تورىندە ەمەن-جارقىن اڭگىمە ايتقانداردىڭ باسىندا بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەني فورۋمنىڭ تەڭ توراعاسى, «مادەنيەتكە بەيبىتشىلىك ارقىلى» حالىقارالىق اسسوتسياتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى تولەگەن مۇحامەدجانوۆ بولدى.
اتاعى جەر جارعان عىلىم مەن مادەنيەت وكىلدەرى, قر پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتارى, قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەلەرى, استاناداعى شەتەلدىك ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى جانە ءدىنباسىلار قاتىسىپ وتىرعان كونفەرەنتسيادا ول:
«ءبىزدىڭ شاقىرتۋىمىزدى قابىل الىپ, الىس-جاقىن مەملەكەتتەردەن كەلگەن قوناقتارىمىزعا زور العىسىمىز بەن قۇرمەتىمىزدى بىلدىرەمىز. كونفەرەنتسيا ۇستىندە كوپتەگەن جىلدار بويى رۋحاني كەلىسىم جولىندا بەلسەندىلىك تانىتىپ, ءبىزدىڭ ۇستانىمىمىزدى ۇنەمى قولداپ وتىراتىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنا دا ەرەكشە ىقىلاسىمدى بىلدىرگىم كەلەدى» دەي كەلە, شەتتەن كەلگەن ءار قوناققا جەكە-جەكە توقتالىپ, ولاردىڭ بۇگىنگە دەيىن اتقارعان ەڭبەكتەرىنە ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
وسىدان كەيىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى حاتشىلىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ەرالى توعجانوۆ ءسوز الىپ, قوناقتارعا جىلى لەبىزىن ءبىلدىردى. سونداي-اق, رەسەي فەدەراتسياسى پرەزيدەنتى جانىنداعى جەكەباس قۇقىن زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى, رەسەيلىك جەكەباس قۇقىعى مەكتەبىنىڭ پرورەكتورى يۋري اگەشين, جاھاندىق قاۋىپسىزدىك ينستيتۋتىنىڭ پرەزيدەنتى دجوناتان گرانوفف, داعىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باسشىسى رامازان ابدۋلاتيپوۆ, بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەني فورۋمىنىڭ تەڭ توراعاسى, «ەۋروپا – مادەنيەت ارقىلى بەيبىتشىلىككە» حالىقارالىق اسسوتسياتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى, ەتيكا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ۆيلگەلم اۋگۋستات سەكىلدى ازاماتتار جيىنعا قاتىسۋشىلاردى حالىقارالىق اۋقىمداعى شيەلەنىستىڭ شەشىمىن تابۋعا شاقىرىپ, وزدەرىن تولعاندىرىپ جۇرگەن ماسەلەلەرگە ساراپتاما جاسادى. ولاردىڭ ءبارى 2015 جىل قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنا ارنالعانىن قۋانا قوشتاپ, بەيبىت ءومىر مەن كەلىسىمنىڭ جولىندا ەلىمىزدىڭ الەم الدىنداعى ابىرويى كۇن ساناپ ارتىپ كەلە جاتقانىن جارىسا ايتتى. سونىمەن قاتار, ولار حالىقارالىق تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ جولىندا عىلىم مەن مادەنيەت, سپورت پەن ءدىن قىزمەتكەرلەرىنىڭ اتقاراتىن ءار جۇمىسى ۇلكەن ماڭىزعا يە ەكەنىن ءوز اڭگىمەلەرىنە ارقاۋ ەتتى.
وتىرىسقا قاتىسقاندار كەلەسى كۇنى دە باس قوساتىن بولىپ تارقاستى. ياعني, ولار بۇگىن ەكىنشى بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەنيەت فورۋمىنا دايىندىق جونىندەگى حالىقارالىق ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ماجىلىسىندە باس قوسۋدا. سونداي-اق, رۋحاني كەلىسىم كۇنى اياسىندا «مەرەكەلىك سىي-سىياپات» اتتى شارا ۇيىمداستىرىلىپ, 500 سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرىنە تارتۋ-تارالعىلار ۇسىنىلۋ جوسپارلانىپ وتىر جانە بۇگىنگى كۇننىڭ باعدارلاماسىندا قايىرىمدىلىق تۇسكى اس پەن «استانا وپەرا» وپەرا جانە بالەت تەاترىندا كورسەتىلەتىن كونتسەرت بار.
بەدەلسوز
ۆيلگەلم اۋگۋستات,
بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەني فورۋمىنىڭ تەڭ توراعاسى, «ەۋروپا – مادەنيەت ارقىلى بەيبىتشىلىككە» حالىقارالىق اسسوتسياتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى:
– ۇيىمدى قۇرۋ ارقىلى سول كەزدەگى قيىندىقتارعا قاراماستان, ءبىراز مەملەكەتتىڭ ءوزارا ىمىراعا كەلۋىنە ىقپال ەتتىك. قازىر عالامشار الەم-تاپىرىق. جەر ءجۇزى الاساپىرانعا اينالعان سايىن ءار ازامات بەيبىت كۇننىڭ قادىرى قانشالىقتى ەكەنىن ءتۇسىندى. ءبىز تالاي ەلدەردىڭ بيىك مىنبەرلەرىندە بەيبىتشىلىك تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا, الدىمەن قازاقستانداعى تۇراقتىلىق پەن ىنتىماقتىقتى وزگەلەرگە ۇلگى ەتەمىز. جەر شارىنىڭ ءار تۇرعىنى بىرىگىپ, تەك بەيبىتشىلىك ءۇشىن كۇرەسۋ كەرەك. بەيبىتشىلىكتىڭ ءسينونيمى – جارقىن بولاشاق. ەندەشە, ءبارىمىز ۇرپاعىمىزعا كەمەل كەلەشەك سىيلاۋ ءۇشىن, ولار بەيبىت جاعدايدا ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن بىرىگە ءبىلۋىمىز كەرەك.
قىمبات نۇرعالي,
نۇريسلام قۇسپانعالي
