بەيسەنبى كۇنى استانادا «ءبىلىم بەرۋدىڭ يننوۆاتسيالىق ستراتەگياسى – مەملەكەتتىڭ, قوعامنىڭ جانە جەكە تۇلعانىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ فاكتورى» تاقىرىبىندا ءبىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءداستۇرلى تامىز كەڭەسى ءوتتى. وندا استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ بايانداما جاساپ, ناعىز ۇستازدىڭ بويىندا قانداي قاسيەتتەر بولۋ كەرەكتىگىن, بۇگىنگى زامان تالابى ولارعا قانداي مىندەتتەر جۇكتەپ وتىرعانىن ەگجەي-تەگجەيلى بايانداپ بەردى. سونداي-اق, ەلوردالىق ءبىلىم سالاسىنىڭ بىلتىرعى جۇمىستارى قورىتىندىلانىپ, الداعى باعىت-باعدارى ايقىندالدى. جيىنعا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسلان ءسارىنجىپوۆ تە قاتىسىپ, ءسوز سويلەدى.
جەتىستىكتەر مەن جەڭىستەر
كەڭەس باستالار الدىندا جۇرتشىلىققا استانا قالاسى ءبىلىم سالاسىنىڭ جەتىستىكتەرىن باياندايتىن بەينەفيلم كورسەتىلدى. بۇدان كەيىن قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى ەلميرا سۋحانبەرديەۆا بايانداما جاسادى. ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىلىق تىزگىنىن قولعا العالى العاشقى تامىز كەڭەسىن وتكىزىپ, جيىندى جۇرگىزگەن ەلميرا امانگەلدىقىزىنىڭ بايانداماسى دا مازمۇندى بولدى. وندا ەلورداداعى ءبىلىم جۇيەسىنە قاتىستى بارلىق ماسەلە قامتىلدى دەۋگە بولادى. ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ جەتىستىكتەرىنەن باستاپ, ءتۇيتكىلدى پروبلەمالارى, كەم-كەتىكتەرى, الداعى ماقسات-مىندەتتەرى كەڭىنەن ءسوز بولدى. قولدانىستاعى جۇيەنى وزگەرتەتىن ورىندى ۇسىنىستار دا ايتىلدى.
– بيىلعى وقۋ جىلىنىڭ تاقىرىبى – ءبىلىم بەرۋدىڭ يننوۆاتسيالىق ستراتەگياسى بولماق. يننوۆاتسيا دەگەنىمىز – ساپالى ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ. يننوۆاتسيانىڭ جارقىن مىسالى – استانانىڭ ءوزى, – دەپ ءسوزىن باستاعان ەلميرا امانگەلدىقىزى الدىمەن الداعى وقۋ جىلىندا بولاتىن جاقسى جاڭالىقتاردى جاريا ەتتى.
اتاپ ايتقاندا, بيىلعى 1 قىركۇيەكتە 8 بالاباقشا مەن 4 جاڭا مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلمەك.
«جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى – 2020» اياسىنداعى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا وسى جىلى 17 ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ اۋماعى اباتتاندىرىلىپ, ولارعا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. وسى شارۋالار كەزىندە 700-دەن اسا جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى.
سونداي-اق, وتكەن وقۋ جىلىندا الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىلاردىڭ بالالالارى تۇگەل ىستىق تاعاممەن قامتاماسىز ەتىلىپتى.
ال, 2013-2014 وقۋ جىلىنداعى قولجەتكىزگەن تابىستارعا توقتالعان باسقارما باسشىسى بيىل ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋگە قاتىسۋشىلاردىڭ سانى 81-دەن 87 پايىزعا وسكەنىن جەتكىزدى. وسى ورايدا 94 استانالىق تۇلەك «التىن بەلگىسىن» قورعاپ شىعىپتى.
– سوڭعى جىلدارى ەلوردالىق وقۋشىلار ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدەن جوعارى ناتيجەگە قول جەتكىزىپ ءجۇرگەنىن وزدەرىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر. جىل وتكەن سايىن 100 جانە ودان كوپ بالل جيناعان تۇلەكتەردىڭ سانى ءوسىپ كەلەدى. ايتالىق, 2013 جىلى ولاردىڭ سانى – 629 بولسا, بيىل 1081-گە جەتتى. بۇل ءبىلىم ساپاسىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانىن كورسەتسە كەرەك, – دەدى ەلميرا سۋحانبەرديەۆا.
استانا قالاسى وقۋشىلارىنىڭ كومانداسى سەگىز جىل قاتارىنان عىلىمي جوبالاردى قورعاۋ بويىنشا رەسپۋبليكالىق وليمپيادالار مەن جارىستاردا ءبىرىنشى ورىن الىپ, «ۇزدىك كوماندا» اتانىپ كەلەدى.
ون التى جىلدىڭ ىشىندە استانادا مەملەكەتتىك مەكتەپتەر 35 بىرلىككە ارتقان. 1998 جىلى ەلوردادا 37 مەكتەپ بولسا, 2014 جىلى ولاردىڭ سانى 72-گە جەتىپتى. وسى جىلدار ارالىعىندا 28 جاڭا مەكتەپ, 100-دەن اسا بالاباقشا سالىنىپ, پايدالانۋعا بەرىلگەن, 5 جەكە مەنشىك مەكتەپ, 25 مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىق, 6 مەكتەپكە دەيىنگى قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى, 23 تەحنيكالىق جانە كاسىبي ءبىلىم بەرۋ نىسانى ىسكە قوسىلعان.
بۇگىنگى تاڭدا قالانىڭ ءبىلىم كەڭىستىگىندە 173 ءتۇرلى مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمە, 84 جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەبى, سونىڭ ىشىندە 12 جەكەمەنشىك مەكتەپ جۇمىس ىستەيدى.
ال ەلوردالىق ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا 11856 پەداگوگ ەڭبەك ەتەدى. سونىڭ 5873-ءى مەكتەپتەردە جۇمىس ىستەيدى.
ەلوردادا وقۋ ورىندارىن جاڭادان ءبىتىرىپ جاتقان جاستاردى جۇمىسقا قابىلداۋ ماسەلەسى دە جاقسى جولعا قويىلعان. 2013-2014 وقۋ جىلىندا 714 مامان جاڭادان جۇمىسقا قابىلدانسا, سونىڭ 178-ءى جاس مۇعالىمدەر ەكەن. ال بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ كۋرسىنان 1353 پەداگوگ وتسە, 37 ءبىلىم ۇيىمىنىڭ جەتەكشىسى مەنەدجمەنت بويىنشا قايتا دايارلاۋدان ءوتىپتى.
از-كەم انىقتاما
«جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى – 2020» اياسىنداعى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا وسى جىلى 17 ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ اۋماعى اباتتاندىرىلىپ, ولارعا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. وسى شارۋالار كەزىندە 700-دەن اسا جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى.
يننوۆاتسيا – ساپالى ءبىلىمنىڭ وزەگى
بۇگىندە ەلوردامىزدا ءبىلىم بەرۋ ءىسى يننوۆاتسيالىق باعىتتا جۇزەگە اسىپ جاتقانىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. ءبىلىم باسقارماسى باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, قازىردىڭ وزىندە ەلوردانىڭ 10 مەكتەبىندە «بولاشاق مەكتەبى» جوباسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر ەكەن. قالالىق دەڭگەيدەگى 53 الاڭدا «ارنايى الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋدىڭ ينتەگراتسيالىق مودەلىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ بەس قادامى» جوباسى قولعا الىنعان. بۇدان وزگە, 41 ءبىلىم مەكەمەسىندە ەلەكتروندىق وقىتۋدى ۇيلەستىرەتىن «ە-learning» جوباسى ەنگىزىلىپتى. تاعى 4 كولللەدجدە «ءبىلىم مەن بيزنەس بىرىكسە – ەل يگىلىگى» اتتى دۋالدىق وقىتۋ جۇيەسى جولعا قويىلىپتى.
استانا ءبىلىم سالاسىنىڭ يننوۆاتسيالىق دامۋىنىڭ كورىنىسى رەتىندە اتا-انالار مەن مۇعالىمدەرگە جانە وقۋشىلارعا ارنالعان اقپاراتتىق-جالپى ءبىلىم پورتالىن اتاپ وتۋگە بولادى. جىل سايىن وسى سايتتار اراسىندا كونكۋرستار ۇيىمداستىرىلىپ, ولاردىڭ ەڭ ۇزدىگى انىقتالاتىن كورىنەدى.
ەلوردانىڭ ءبىلىم جۇيەسىن وركەندەتۋ بارىسىندا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ وي-ورەسىن دامىتۋ, دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ, ولارعا ساپالى ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسى دە قالىس قالعان ەمەس. بۇگىندە قالانىڭ 47 مەكتەبىندە 200 مۇگەدەك وقۋشى ەشكىمنەن كەم قالماي ءبىلىم الىپ ءجۇر. توعىز مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە تۇزەتۋ كابينەتتەرى مەن ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرەتىن بولىمدەر بار. بيىل №23 بالاباقشا بازاسىندا تۇڭعىش رەت زاعيپ بالالارعا ارنالعان ارنايى توپ اشىلعان. ەندى بيىلعى 2014-2015 وقۋ جىلىندا ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرەتىن 4 مەكتەپ اشۋ كوزدەلىپ وتىر.
ارينە, استانا قالاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە جەتىستىكتەرىمەن قاتار, كەم-كەتىكتەرى دە جوق ەمەس. سونىڭ ىشىندەگى وزەكتى ماسەلەلەرگە توقتالعان ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە جۇمىس ىستەيتىن 5873 مۇعالىمنىڭ تەك 29 پايىزىندا عانا جوعارعى سانات بار ەكەندىگىن, 21 پايىزى ءالى ساناتقا ىلىگە قويماعاندىعىن اتاپ كورسەتتى. ال, جىل سايىن بارلىق ءبىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ 12 پايىزى عانا بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرەدى. «وسى جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ, ءبىز استانادا قالالىق ادىستەمەلىك رەسۋرستىق ورتالىق قۇرۋدى ۇسىنامىز. بۇل ورتالىق پەداگوگتاردىڭ يننوۆاتسيالىق الەۋەتىن دامىتۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەمەك. ەڭ باستىسى, ءار مۇعالىم ءوز ءپانى بويىنشا ءبىلىمىن جەتىلدىرە تۇسەتىن بولادى. مۇنداي ورتالىقتى اشۋدىڭ قاجەتتىلىگىن دالەلدەيتىن دەرەكتەر دە قولىمىزدا بار. ول – بىلتىرعى وقۋ جىلىندا جۇرگىزىلگەن ءاۋديتتىڭ ناتيجەسى», – دەيدى ەلميرا سۋحانبەرديەۆا.
سونداي-اق, باسقارما باسشىسى مۇعالىمدەردى قايتا دايارلاۋ مەن اتتەستاتسيادان وتكىزۋ جۇيەسىن وزگەرتۋدى دە ۇسىندى. بۇگىنگى تالاپ بويىنشا, پەداگوگتاردى قايتا دايارلاۋدان وتكىزۋ 4 جىلدا ءبىر رەت, ال ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرەتىن اتتەستاتسيا 5 جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلەتىنى بەلگىلى. ەلميرا امانگەلدىقىزىنىڭ ويىنشا, مۇنداي قالىپتاسقان جۇيەنىڭ تيىمدىلىگى از. مىسالى, فينليانديادا مۇعالىمدەردى قايتا دايارلاۋ جارتى جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلسە, سونىڭ ىشىندە ناقتى ءبىر ءپاننىڭ مۇعالىمدەرى دايارلىقتان تۇراقتى ءوتىپ تۇرادى. بۇل ءادىستى ەلوردادا قولعا السا, ارتىقتىعى جوق.
– ەگەر مۇعالىمنىڭ ديپلومى مەن ەڭبەك ءوتىلى بولسا بولدى, وعان جوعارى بىلىكتى مامان دەپ قاراۋ – قاتە پىكىر. الايدا, بارلىق كىنا – وقىتۋشىلاردا ەمەس. بۇل – جالپى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ دە پروبلەماسى. سوندىقتان بەلگىلى ءبىر ءپان وقىتۋشىلارىن قايتا دايارلاۋ بارىسىندا تىڭ وزگەرىس قاجەت. مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىك دەڭگەيىنە تالاپ جوعارى بولۋى ءتيىس. سول سەبەپتى ۇستازدار اتتەستاتسياسىنا كوزقاراستى وزگەرتۋدى ۇسىنامىن, – دەدى باسقارما باسشىسى.
جيىندا ءبىلىم سالاسىندا كادرلاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى دە ءسوز بولدى. قازىردىڭ وزىندە ەلوردا مەكتەپتەرىندەگى باستاۋىش سىنىپتارعا 200-گە جۋىق مۇعالىم جەتىسپەيدى ەكەن. بۇعان قوسا, 50 ماتەماتيكا مۇعالىمى تاپشى. ەلميرا امانگەلدىقىزىنىڭ ايتۋىنشا, بۇگىندە 700 پەداگوگ زەينەتكەرلىك جاسىنا تاياپ وتىر. ولار 2016 جىلعا دەيىن مەكتەپتەن كەتۋى مۇمكىن. سوندا ماماندار تاپشىلىعى 10 پايىزدان اساتىن بولادى. بۇل – دابىل قاعارلىق جاعداي. ونى قازىردەن باستاپ, شەشپەسەك بولمايدى. ول ءۇشىن جاستاردى مەكتەپكە تارتۋ كەرەك جانە كادردى الىستان ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. قولدا باردى وقىتىپ, تاربيەلەي ءبىلۋ – ايتارلىقتاي ناتيجەگە الىپ كەلمەك.
– ەلوردانىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى – ەلىمىزدىڭ باستى نازارىندا. سوندىقتان ءبىز وزگەگە ونەگە رەتىندە ءبىلىم بەرۋدىڭ يننوۆاتسيالىق دامۋىنىڭ وزىق ۇلگىسىن ەنگىزە ءبىلۋىمىز قاجەت. پەداگوگتاردىڭ تاجىريبەسى مەن كاسىپتىك شەبەرلىگى – جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدى تابىستى جۇرگىزۋدىڭ كەپىلى, – دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى باسقارما باسشىسى.
بۇدان كەيىن ۇستازدار قاۋىمى لەبىز ءبىلدىرىپ, وي-پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى.
جيىندا ءسوز العان ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسلان ءسارىنجىپوۆ ءبىلىم سالاسىنداعى رەسپۋبليكا بويىنشا جەتىستىكتەرىگە توقتالا كەلە, ەڭ باستىسى رەتىندە ەلىمىزدەگى كىشكەنتاي تۇرعىنداردىڭ بالاباقشامەن قامتىلۋى بيىل 73-74 پايىزعا جەتكەنىن اتاپ ءوتتى. وسىلايشا, بۇگىندە 709 مىڭ بالا 9 مىڭنان اسا مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەگە بارىپ ءجۇر. ەندىگى مىندەت – 2020 جىلعا دەيىن ەلىمىزدەگى بارلىق بالدىرعاندى بالاباقشامەن قامتاماسىز ەتۋ.
استاناداعى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى تۋرالى جىلى پىكىرىن بىلدىرگەن مينيستر سونىڭ باستى كورىنىسى – ۇبت ناتيجەلەرى ەكەندىگىن ايتتى.
جيىننىڭ سوڭىندا اسلان ءسارىنجىپوۆ ەلوردالىق بىرقاتار ۇستازدى ارنايى ءبىلىم ناگرادالارىمەن ماراپاتتادى.
قىمبات توقتامۇرات
