بيىل ءبىزدىڭ ەل استانا كۇنىن اتاپ ءوتتى. ارقانىڭ توسىندەگى ەلوردانىڭ 20 جىلدىعى ەرەكشە ءسان-سالتاناتىمەن ەستە قالدى. كوكتەمدەگى قىزعالداقتاي جايقالعان باس شاھار قانداي قۇرمەتكە دە لايىق.
جيىرما جىلدىڭ ىشىندە ادام تانىماستاي قۇلپىرعان قالانىڭ سان ءتۇرلى تەڭەۋلەرى دە عاجاپ. باس قالاعا ايتىلعان تەڭەۋلەردىڭ اراسىنداعى كوڭىلگە قونىمدىسى – «استانا – ەۋرازيانىڭ ءىنجۋ-مارجانى». شىنىندا دا, ۇلى دالانىڭ باس شاھارى تابيعي مارجاندايىن جىلدان-جىلعا تۇرلەنىپ, نىعايىپ كەلە جاتىر.
پرەزيدەنتتىڭ استانانى ارقا دالاسىنا كوشىرۋى – ۋاقىت تالابىنا ساي جاسالعان ناقتى قادام, وڭ شەشىم. قازىر ەركە ەسىلدىڭ جاعاسىنداعى ەلوردا وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى اسقاق ابىرويمەن اتقارىپ وتىر. جيىرما جىل بۇرىن بۇل باستاماعا سەنىمسىزدىك تانىتىپ, كۇمان كەلتىرگەندەر دە بولدى. ويتكەنى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق داعدارىستى باسىنان وتكەرگەن ەلدىڭ استاناسىن اۋىستىرۋ وڭاي شارۋا ەمەس ەدى. استانا قاراپايىم اكىمشىلىك ورتالىقتان اسا المايدى دەپ بولجاعاندار دا بار.
الايدا استانانى اۋىستىرۋ بارلىق سەنىمسىزدىكتىڭ سەڭىن بۇزدى. بۇل الدىن الا ەسەپتەلگەن, جان-جاقتى تەكسەرىلگەن ستراتەگيالىق قادامنىڭ وڭ ناتيجەسى بولاتىن. مەملەكەت باسشىسى قوعامنىڭ قاجەتتىلىگىن ەسكەرە وتىرىپ, بارلىق كەدەرگىلەردىڭ شەشىمىن تابا ءبىلدى.
بۇگىنگى كۇنى استانانىڭ سالىنۋى ەل ەكونوميكاسىنىڭ جاندانۋىنا سەپ بولعانىن مويىندامايتىن ادام جوق. ارقاعا قونىس اۋدارۋ كوپتەگەن شىعىنعا باتۋمەن تەڭ دەگەن تۇجىرىم ايتقانداردىڭ دا از بولماعانى انىق. قازىر ساندار سويلەيتىن زامان. ماسەلەن, ەلوردانى دامىتۋعا جۇمسالعان ينۆەستيتسيا ءوزىن ەكى جارىم ەسەگە اقتادى. استانا رەسپۋبليكا بيۋدجەتىنىڭ دونورىنا, ىسكەرلەر الاڭىنا اينالدى. قازىر قالانىڭ وڭىرلىك جالپى ءونىمىنىڭ قۇرىلىمىنداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى 57%-دى قۇرادى. بۇل – ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىنەن كوش ىلگەرى كورسەتكىش.
ەڭ باستىسى, جاڭا استانا اۋقىمدى قۇرىلىس كەشەندەرىنەن باستاپ, ازىق-تۇلىك بەلدەۋىنە دەيىنگى بارلىق ايماقتىڭ جانە كوپتەگەن سالانىڭ ىلگەرىلەۋىنە تۇرتكى بولدى.
ەلوردانىڭ ەكونوميكالىق ورلەۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس. بۇل – ەلباسىنىڭ بىلىكتى ستراتەگ رەتىندەگى باعىتتارىنىڭ جەمىسى. ويتكەنى پرەزيدەنت ءۇشىن پراگماتيزم, قوعامنىڭ ءال-اۋقاتى, ازاماتتاردىڭ تۇرمىس دەڭگەيىن ارتتىرۋ – شەشىم قابىلداۋدا ءاردايىم باسىمدىققا يە بولىپ قالا بەرەتىن نەگىزگى كريتەريلەردىڭ ءبىرى.
الايدا استانانى كوشىرۋدە ەكونوميكالىق قانا ەمەس, وزگە دە قۇندىلىقتار ەسكەرىلگەنى بەلگىلى. بۇل باستاماعا تەرەڭ ۇڭىلگەن ادامنىڭ ءوز-وزىنە دەگەن سەنىمى ارتادى. ويتكەنى جاڭا قالا بارلىق سالانى قامتيتىن, ءومىردى ءتۇرلى قىرىنان تانۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن اۋقىمدى جوبا ىسپەتتى.
قازاق حاندىعى قۇرىلعان ۋاقىتتان بەرگى تاريحىمىزدا حالقىمىز جۇزەگە اسىرعان ەڭ ايشىقتى ءارى عالامات قۇرىلىستىڭ ءبىرى دە وسى استانا بولىپ وتىر. ارينە, كەڭەس كەزەڭىندە ۇلكەن شاھارلار سالىنىپ, قۋاتتى يندۋستريالىق نىساندار بوي كوتەردى. بىراق بۇل قۇرىلىستارعا بۇكىل كەڭەس وداعىنىڭ ماماندارى اتسالىسقان ەدى.
ءدال وسىنداي ىرگەلى باستامالاردى وزدىگىمىزدەن جۇزەگە اسىرۋعا كەلگەندە جۇرەكسىنۋ, ماڭىزدى شەشىم قابىلدار ساتتە «ورتالىققا» ەلەڭدەۋ سياقتى سەزىمدەردى دە ەڭسەردىك.
وسىنداي وتپەلى كەزەڭنىڭ كۇردەلى ساتىندە قولىمىزدان ءىس كەلەتىن ەل ەكەنىمىزدى دالەلدەپ شىعۋ اۋاداي قاجەت بولدى. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءوز تاعدىرىنا ءوزى جاۋاپ بەرە الاتىن مەملەكەت رەتىندە اياققا تۇرىپ كەتۋى دە وسىعان بايلانىستى بولاتىن.
استانانىڭ سالىنۋى ۇلتتىق-مەملەكەتتىك قۇرىلىستىڭ ماڭىزدى باعىتىنىڭ بىرىنە اينالدى. پرەزيدەنتىمىز وسىنداي سەنىمدى قادامى ارقىلى بۇكىل ەلدى العا باستادى.
استانا ارقىلى كۇللى الەمگە جانە وزىمىزگە ءبىر جۇدىرىقتاي جۇمىلساق, بيىك بەلەسكە جەتە الاتىنىمىزدى دالەلدەدىك. ءىرى لاندشافتاردى, تاريحتى وزگەرتە الاتىنىمىزدى كورسەتتىك.
ارقا دالاسىندا ساۋلەتىمەن كوز ءسۇيسىنتىپ ءوسىپ كەلە جاتقان مەگاپوليس ءبىزدىڭ تاريحي جادىمىزداعى بارلىق كەدەرگىلەردى جويىپ, قاساڭ ستەرەوتيپتەردىڭ سەڭىن بۇزدى. وسىلايشا حالقىمىزدىڭ وزىنە دەگەن سەنىمى نىعايدى, ارماندارى ۇلعايدى, كەمەل كەلەشەككە باستايتىن داڭعىلعا بەت بۇردى. قازىر ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىندەگى اعايىن استاناعا قونىس اۋدارىپ جاتىر. ويتكەنى كەلەشەكتىڭ التىن كوپىرى ءدال وسى قالادا دەگەن سەنىم جەرلەستەرىمىزدىڭ جۇرەگىن جاۋلادى.
ەلوردانىڭ سالىنۋىمەن بىرگە سانا جاڭعىردى. استانا رۋحاني تاۋەلسىزدىكتىڭ دە باستاۋى بولدى.
جاڭا ەلوردا وزىنە وڭ اسەر ەتكەنىن, ونىڭ دامۋىنا ءوزىنىڭ دە قاتىسى بارىن اركىم دە – قالا قۇرىلىسىنا تىكەلەي اتسالىسقاندار دا, باسقالار دا ومىرىندەگى وڭ وزگەرىستەر ارقىلى سەزىندى. سوندىقتان دا باس شاھاردىڭ تۋعان كۇنى قازاقستاندىق ءار وتباسى ءۇشىن قۋاتتى ەرىك-جىگەردىڭ, ۇلتتىق ماقتانىش پەن بولاشاققا دەگەن سەنىمنىڭ مەرەكەسىنە اينالدى.
* * *
ەلدىڭ بويتۇمارىنا اينالعان, كۇننەن-كۇنگە جارقىراپ, جايناپ كەلە جاتقان استانانىڭ ورتاسىندا جۇرگەن بىزدەر ءۇشىن, قالانىڭ جاڭا قازاقستاندىق مەملەكەتتىلىكتى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسىن تولىق ۇعىنۋ قيىنداۋ. الايدا ەلىمىزدىڭ جاڭا تاريحىنىڭ ەڭ ماڭىزدى كەزەڭىن تۇتاس قامتيتىن شەجىرەسىن كەلەشەك ۇرپاق جازاتىنىنا جانە ونىڭ ءبىرىنشى تاراۋى ادىلەتتى تۇردە «تۇڭعىش» دەپ اتالاتىنىنا سەنىمدىمىن.
(«Egemen Qazaqstan»,
7 قىركۇيەك, 2018 جىل)
