استانالىق جول پوليتسياسى بالالاردىڭ قاتىسۋىمەن ورىن الاتىن اپاتتى جاعدايلاردى ازايتۋ ماقساتىندا, بىرقاتار ۇيىمداسقان ءىس–شارالارىن وتكىزدى. جول پوليتسەيلەرى وقۋ مەكەمەلەرىنىڭ ماڭىنداعى باعدارشامداردىڭ, جول تاڭبالارى مەن بەلگىلەرىنىڭ بىرلىگىنە تەكسەرىس جۇرگىزدى. سونىڭ ناتيجەسىندە قالادا جاڭادان 9 باعدارشام ورناتىلدى, 23 جەرگە «بالالار» جول بەلگىسى, 61 جەردە «جاساندى كوپىرشىكتەرى» جانە 21 جەردە «ابايلاڭىز, بالالار!» اتتى اقپاراتتىق قالقان ورناتىلدى.
– جىل سايىن, اسىرەسە جاڭا وقۋ جىلىنىڭ العاشقى ايلارىندا «بالالار قاۋىپسىزدىگى» شارالارىن كۇشەيتەمىز. ويتكەنى, وقۋشىلار جازعى دەمالىستان كەيىن ءوز مەكتەبىنە بارىپ-كەلەتىن ۇيرەنشىكتى جولدارىنا بويى ۇيرەنىپ, داعدىلانعانعا دەيىن ءبىراز ۋاقىت وتەدى. ءاربىر وقۋ ورنىندا بەكىتىلگەن ينسپەكتورلارىمىز اشىق ساباقتار وتكىزىپ, اتا-انالارمەن جۇمىس جۇرگىزەدى. قالاداعى ءبىلىم بەرۋ ورىندارىندا ارنايى جول بەلگىلەرى ورناتىلعان. مۇنىڭ ءبارى جول قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ قىراعىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن قاجەت. ارنايى بەلگىلەر ارقىلى جۇرگىزۋشى كولىكتىڭ جىلدامدىعىن باسەڭدەتىپ, كەز- كەلگەن وقىس جاعدايدىڭ الدىن الۋلارى ءۇشىن قاجەت,- دەدى استانا قالاسى ءىىد جپب جول جانە تەحنيكالىق باقىلاۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى نۇرلان ۋۆاەۆ.
كولىك جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا, رەسپۋبليكا داڭعىلى مەن سەيفۋللين كوشەسى قيىلىسىندا ورنالاسقان № 3 مەكتەپ-گيمنازيانىڭ قاسىنا قالام ۇلگىسىندە جاسالعان «مەكتەپ» اقپاراتتىق قالقانى ورناتىلدى. مۇنداي اشىق ءتۇستى ەرەكشە ۇلگى ەۋروپا ەلدەرىندە كەزدەسەدى. «كارانداش» مەتالدىق قۇرىلىمنان دايىندالىپ, ول جول بەلگىلەرى مەن جول كورسەتكىشتەرىن دايىندايتىن 3م فيرماسىنىڭ جارىققا شاعىلىساتىن فلۋورەستسەنتسيا قابىعى جاپسىرىلعان. وسىنىڭ ەسەبىنەن «قالام» كۇندىز-ءتۇنى جارىق بولىپ تۇرادى. جاڭا ۇلگى جۇرگىنشىلەر تاراپىنان وڭ قابىلدانسا مۇنداي بەلگىلەر جاياۋ ادامداردىڭ لەگى اناعۇرلىم قارقىندى جەرلەرگە ورناتىلاتىن بولادى.
انىقتاپ بىلگەنىمىزدەي, 2012 جىلدىڭ جەتى ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا جكو كەزىندە قايتىس بولعان بالالاردىڭ سانى 33 پايىزعا تومەندەگەنى بايقالىپتى.
بىراق, كولىك جۇرگىزۋشىلەرى جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن قاتاڭ ساقتامايىنشا, ەشقانداي جول جاڭالىقتارى مەن جول پوليتسەيلەرى بالالارىمىزدىڭ تولىق قاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك بەرە المايتىنى بەلگىلى.
ۇيدەن اتتاپ شىققاننان-اق ماڭدايى ماشينەگە تىرەلەتىن سەبەپتى, بۇگىنگى كۇننىڭ بالالارى ماشينەدەن مۇلدەم قورىقپايدى. وڭدى-سولدى اعىلىپ جاتقان كولىك قوزعالىسىنا دا بويلارى ۇيرەنگەن. بىراق, بۇل بەيقامدىق ولاردى جول قوزعالىسىنىڭ قاتەرىنەن ساقتامايدى. ەڭ باستىسى, جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن قاتاڭ ساقتاۋعا ەرتە باستان داعدىلانۋى كەرەك.
ونى كىم ۇيرەتەدى؟ ارينە, الدىمەن اكە-شەشەسى, اتاسى مەن اجەسى. ءجاي ايتىپ قويماي, ەرەسەكتەردىڭ جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن قالاي ساقتايتىنىن ءوز ونەگەسىمەن كورسەتكەندەرى ءجون. سوندا عانا مەكتەپتەردە وتكىزىلەتىن وسى تاقىرىپتاعى اشىق ساباقتار بالانىڭ كوكەيىنە تەز قونادى.
ال, بالانى تارتىپكە ۇيرەتۋدىڭ ەش قيىندىعى جوق. ءسابيىڭىزدى ەرتىپ, بالا باقشاعا نەمەسە مەكتەپكە بەت العاندا الدىمەن باعدارشامنىڭ قىزمەتىن ءتۇسىندىرىڭىز. جاسىل جارىق جانعاندا بالانى قولىنان مىقتاپ ۇستاپ, نىق باسىپ ءوتىڭىز. جولدى كەسىپ وتكەندە بالامەن, نە قول تەلەفونىڭىزبەن سويلەسۋگە نەمەسە جۇگىرىپ وتۋگە دە بولمايدى. مۇنىڭ ءبارى قىراعىلىقتى كەمىتەدى. باعدارشامنىڭ قىزىل جارىعى جانعاندا جولدى كەسىپ وتۋگە بولمايتىنىن ءبارى بىلسە دە, سارى جارىعىندا سابىر ساقتاۋدى ەستەن شىعارىپ جىبەرەدى. مىندەتتى تۇردە جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان جەراستى جولىن پايدالانىڭىز. ەگەر ءوزىڭىز باس بولىپ, كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن بۇزساڭىز, (جاسىراتىنى جوق, كوپ جاعدايدا سولاي بولىپ جاتادى) بالادان نە سۇراۋعا بولادى…
اۆتوبۋستان الدىمەن ءوزىڭىز ءتۇسىڭىز. سىزدەن بۇرىن تۇسكەن بالا تاعاتسىزدانىپ, جولعا شىعىپ كەتۋى مۇمكىن. قانشالىقتى اسىعىپ تۇرساڭىز دا, ايالداماعا توقتاعان قوعامدىق كولىكتى كورىپ, تۇرا جۇگىرۋگە بولمايدى. وندايدا كولىككە ۇلگەرۋدى عانا ويلاپ, بارلىق قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى قاپەرىڭىزدەن شىعىپ كەتەدى. ەگەر بالاڭىز دا بۇل ادەتكە ۇيرەنىپ السا, وتپەن ويناعانمەن تەڭ. سول سەبەپتى, مەكتەپكە ۋاقىتىنان ەرتە شىعىپ, كەشكىسىن كوپ كەشىكپەگەنى دۇرىس. قاراڭعى تۇسكەندە, جاڭبىرلى نە قارلى كۇندە جۇرگىزۋشىلەردىڭ دە, جولاۋشىلاردىڭ دا قىراعىلىعى باسەڭدەيدى.
مۇمكىندىگىنشە, جۇرگىنشىلەر سوقپاعىمەن جۇرۋگە تىرىسىپ, ۇلكەن كوشەدە ءجۇرۋ قاجەتتىگى بولعاندا اعىلىپ جاتقان قوزعالىستى ناقتى باعالاي ءبىلۋ كەرەك. ۇلكەن كوشەنى كەسىپ ءوتۋ, ودان قالدى ايالدامادا اۆتوبۋستان تۇسە سالا, كولىكتىڭ الدى-ارتىن وراپ, كوشەنىڭ كەلەسى بەتىنە قاراي اسىعۋ – كوپتىڭ قانىنا سىڭگەن قاتەلىك. ال, باستى قاتەرگە تىگەتىن مۇنداي ادەتتىڭ قايىرى از. جاسوسپىرىمدەردىڭ ايالدامادا الىسىپ ويناماي, اقىرىن تۇرىپ كولىكتى كۇتكەنى ءجون.
تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ بالالار الاڭىن اينالا كولىكتەر تۇراقتايتىنى بەلگىلى. ءبىرى كەتسە ورنىنا ەكىنشىسى كەلىپ جاتادى. سونداي ساتتە الاڭدا اسىر سالعان بالالاردىڭ دوبى كولىكتىڭ استىنا قاراي دومالاپ كەتىپ جاتادى. ويىن بالاسى دا سالىپ ۇرىپ, دوپتىڭ سوڭىنان جۇگىرەدى. مۇنداي جاعدايدا دوپ قانا جارىلىپ قالسا جاقسى. ەگەر بالا ءوزىنىڭ ءومىرى دومالانعان دوپتان ارتىق ەكەنىن, اتا-اناسى باسقا دوپ الىپ بەرەتىنىن بىلسە, قاتەرگە باسىن تىكپەسى انىق.
ايگۇل ۋايسوۆا
بىلگەنىمىز ءجون!
بالالاردىڭ جول ۇستىندە قايعىلى وقيعالارعا ۇشىراۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى – جول قوزعالىسىنىڭ قاراپايىم ەرەجەلەرىن ساقتاماۋ بولىپ تابىلادى. ءوز قاۋىپسىزدىگىڭ ءۇشىن مىنا ەرەجەلەردى مىقتاپ ەستە ساقتا!
ءجۇرىپ بارا جاتقان اۆتوبۋس نە مارشرۋتتىق تاكسيدە بارلىق كەزدە تۇتقادان ۇستاپ تۇر.
روليك, ۆەلوسيپەد جانە سكەيتبورد تەپكەندە مۇقيات جانە اباي بول.
جولدىڭ ارعى بەتىنە تەك باعدارشام تۇرعان نەمەسە جاياۋ جۇرگىنشى وتەتىن جەردەن ءوت.
تەك قانا باعدارشامنىڭ جاسىل ءتۇسى جانعاندا عانا جولدان ءوت.
ءجۇرىپ بارا جاتقان كولىك الدىنان كەسىپ وتپە.
جولدىڭ كولىك جۇرەتىن بولىگىندە ويناما.
ەگەر جاياۋ جۇرگىنشى جۇرەتىن جول جوق بولسا, وندا كولىك قوزعالىسىنا قاراما-قارسى جولدىڭ وڭ جاعاسىمەن ءجۇر.
