دۇنيە ەسىگىن اشقانىنا الپىس جىل تولىپ وتىرعان التىنبەك تۋرالى تولعانىس – ماعان ءارى وڭاي ءارى اۋىر. وڭاي بولاتىنى – 43 جىل بۇرىن تاعدىر ءبىزدى كازگۋ-دىڭ جۋرفاك-ىندە توعىستىردى, اراسىندا ول ءۇش جىلداي ماسكەۋدە, اتاقتى مگۋ-دە وقىپ قايتتى. وزگە ۋاقىتتىڭ بارىندە ءبىر-بىرىمىزدەن الىس كەتىپ, ۇزاق كوز جازعان ەمەسپىز. ءبارى دە الاقانداعىداي ايقىن.
اۋىر بولاتىنى – التىنبەكتىڭ اۋىزدىقپەن الىسقان ادۋىن اقبوز اتى مارەگە جەتە الماي ورتا جولدا وماقاسا قۇلادى. دالىرەك ايتقاندا, قۇلاتتى. انىعىنا بارساق, تاسادا تۇرىپ وق اتاتىن باتىراش پەن قوتىراشتار قولىنان مەرت بولدى جاسىن-تاعدىر. اشىندىراتىنى دا, وپىندىراتىنى دا, وكىندىرەتىنى دە – وسى.
وسىدان ون التى جىل بۇرىن اقپاندا وتكەن الماتىداعى قارالى جيىندا مەن التىنبەكتىڭ دوستارى اتىنان ءسوز الدىم. ونىڭ ۇلكەن جۇرەگىن, تەكتىلىگىن, قامقور كوڭىلىن, مارتتىگىن ەكى-ءۇش اۋىز سوزبەن ءتۇيىپ ايتۋ, ارينە, قيىن ەدى. التىنبەكتىڭ ادامي, كىسىلىك, ادامگەرشىلىك كەلبەتىن كورسەتۋگە تىرىستىم, ايتتىم دا, ايتۋعا ءتيىستى دە ەدىم, مەن ايتپاسام, كىم ايتادى؟ ءتىپتى سول جيىن ۇستىندە ءسوز العان ساياسات سەركەلەرى التىنبەكتىڭ سوڭعى ەكى-ءۇش جىلداعى ساياسي قىزمەتتە, بيلىككە وپپوزيتسيالىق كوزقاراستاعى پارتيا باسشىلىعىندا جۇرگەن ساتتەرىنە عانا باعا بەرۋمەن شەكتەلە بەرگەنى مەنىڭ ءىشىمدى تىرنالاپ, وكسىگىمدى ۇلعايتقانداي ەدى… ءتاي-ءتاي باسقان ەلدىڭ كەرەگەسىن بەرىك ەتۋگە, شاڭىراعىن بيىك ەتۋگە سارسەنبايۇلىنىڭ قانشالىق ۇلەس قوسقانىن وزگە بىلمەسە دە سولار انىق باعامدار ەدى عوي. سونى باسا ايتسا, التىنبەكتىڭ رۋحىنا عانا ەمەس, ەلدىگىمىزگە كورسەتكەن قۇرمەت بولار ەدى, ساياسي مادەنيەتىمىزدىڭ دەڭگەيىن تانىتار ەدى.
التىنبەك و باستان, سوناۋ ءبىز العاش تانىسىپ, بىلىسكەن, دوستاسقان بوزبالا شاعىندا-اق وزىندىك پىكىرىن دالەلدەي, قورعاي بىلەتىن, قاستەرلەي بىلەتىن ازامات ەدى. قاراسازدا قورا سالىپ جاتقان ساتتە ايدالاداعى كۋبا بوكسشىلارى ءۇشىن ەكەۋمىز كادىمگىدەي شەكىسىپ, ءبىر-بىرىمىزگە قول جۇمساپ, وسى شامشىلەر ازەر تاتۋلاستىرعان. ونىڭ وسى مىنەزى وزگەرگەن جوق, وزىمەن بىرگە كەتتى.
ءبىز – قازگۋ-گرادتا, 5-جاتاقحانادا بىرگە تۇرعان دوستارى, التىنبەك پەن دارحاننىڭ جاعدايىن ءبىلىپ ءارى الەمنىڭ جارتىسىنا جۋىعىن ۋىسىندا ۇستاعان قىزىل يمپەريا ورتالىعىنىڭ اۋجايىن بايقاۋ, اۋاسىمەن تىنىستاۋ, قىزىقتاۋ ءۇشىن ماسكەۋگە ءجيى باراتىنبىز. قوناق ءۇيدىڭ قۇنىن ستۋدەنتتىڭ قالتاسى قايدان كوتەرسىن, تۋىسقان ۆەتنام ەلىنىڭ وكىلىمىز دەپ مگۋ-ءدىڭ اسپيرانتتار مەن ستۋدەنتتەر ءۇيىنىڭ «قاتال قاراۋىلىنان» ەركىن ءوتۋشى ەدىك. سودان قايتادان ءبىر بولمەدە توعىسىپ, تۇنىمەن سىر اقتاراتىنبىز. اڭگىمە كوبىنە قازاقتىڭ تاريحى, قازاقتىڭ ەرتەڭگى بۇلىڭعىر تاعدىرى تۋرالى ءوربۋشى ەدى. مۇندايدا, ارينە, اڭگىمەگە تامىزىق تاستاپ, وتتى ازىلىمەن ءبىزدى قاۋزاپ, قوزعاپ وتىراتىن – التىنبەك. سول ءبىر تىمىرسىق كەزەڭدە كرەملدىڭ جانىندا مۇنداي تاقىرىپقا پىكىرتالاس وتكىزۋ دە قاۋىپتى ەدى. بىراق ءبىز جاسپىز عوي, ونىڭ بايىبىنا بارىپ جاتپادىق.
وتىزىندا-اق اتقا ءمىنىپ, مينيستر لاۋازىمىن يەلەگەن التىنبەكتىڭ كوزى جەتىپ, كوڭىلى قۇلاماعان جايدى قولپاشتاعانىن, وزىنەن لاۋازىمى جوعارىلار الدىندا باس شۇلعىپ, قۇزىرىنا قۇلدىق ۇرعانىن, «ءلاپپاي, تاقسىر» دەگەنىن ەستىگەن دە كورگەن دە ەمەسپىز. ءبىلىم مەن جىگەرىنە سۇيەنگەن التىنبەك كوبىنە توماعا-تۇيىق جۇرەتىن, اسىرەسە بيلىك دالىزدەرىندەگى قالتارىستار تۋرالى سىر شاشا بەرمەۋشى ەدى. زامانداستارىمەن, ءبىز سياقتى قۇرداستارىمەن سالىستىرا قاراعاندا ويى دا, بويى دا كەكسە كورىنەتىن
كەمەلدەنگەن ءسوتسياليزمنىڭ, ياكي توقىراۋ كەزەڭىنىڭ سوڭى مەن قايتا قۇرۋ قارساڭىندا ساياسي سىلكىنىستەردىڭ ورداسىنا اينالعان ماسكەۋدە, ستۋدەنتتىك كەزەڭدە وتكىزگەن 3-4 جىل مەرزىم التىنبەكتىڭ بولاشاق تاعدىرىنا وشپەس ءىز قالدىرعان ۋاقىت بولدى. جاڭاشا ويلاۋ جۇيەسى, تىيىم سالىنعان كىتاپتار, تاقىرىپتار, كينو جانە قويىلىمدار, جاڭا باسىلىمدار, جاڭا اعىمدار, جاڭا ادامدار, جاڭا ويشىلدار, جاڭاشا پايىم-كوزقاراس. اللا امىرىمەن, تاعدىر جازۋىمەن كوپ ۇزاماي-اق تاۋەلسىز ءوز ەلىندە ۇلكەن ساياساتقا بەلسەنە ارالاسقان التىنبەك ءۇشىن كەڭ شەڭبەردە, ۇلكەن اۋقىمدا, گەوساياسي ەرەكشەلىكتەردى ەسكەرە كەلىپ مەملەكەتتىك, ەلدىك, ۇلتتىق تۇرعىدا ويلاۋ, شەشىم قابىلداۋ, ارەكەت ەتۋگە العىشارت جاسادى دەپ تۇيەر ەدىم. قىزىل يمپەريانىڭ ورداسى, توتاليتارلىق جۇيە ورتالىعى دەپ كۇستالانعانىمىزبەن, سول كەزدەگى ماسكەۋ – ءبىلىم-عىلىم, مادەنيەت ورداسى, مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسى عاسىرلار بويى قالىپتاسىپ ۇلكەن ساياسات مەكتەبى بولاتىن. التىنبەك ماسكەۋ مەكتەبىنەن ۇلكەن ساباق, تاۋسىلماس ءتالىم الدى. ول سۇيىكتى جارى سالتاناتتى دا وسى ماسكەۋدە, مگۋ-دە جولىقتىردى. ءبىز قاراپايىمدىلىقتىڭ, قايسارلىقتىڭ ۇلگىسى دەپ تانيتىن سالتانات التىنبەكتىڭ ىقپالىن, ۇلكەن بەدەلىن پايدالانىپ, بيىك لاۋازىم, جوعارى اتاق قۋعان ەمەس. بار ىقىلاسى مەن ۋاقىتىن وتاعاسىنا, وتباسىنا, قوس پەرزەنتى – شولپان مەن بەكجاننىڭ ءبىلىمى مەن تاربيەسىنە ارنادى.
وتىزىندا-اق اتقا ءمىنىپ, مينيستر لاۋازىمىن يەلەگەن التىنبەكتىڭ كوزى جەتىپ, كوڭىلى قۇلاماعان جايدى قولپاشتاعانىن, وزىنەن لاۋازىمى جوعارىلار الدىندا باس شۇلعىپ, قۇزىرىنا قۇلدىق ۇرعانىن, «ءلاپپاي, تاقسىر» دەگەنىن ەستىگەن دە كورگەن دە ەمەسپىز. ءبىلىم مەن جىگەرىنە سۇيەنگەن التىنبەك كوبىنە توماعا-تۇيىق جۇرەتىن, اسىرەسە بيلىك دالىزدەرىندەگى قالتارىستار تۋرالى سىر شاشا بەرمەۋشى ەدى. زامانداستارىمەن, ءبىز سياقتى قۇرداستارىمەن سالىستىرا قاراعاندا ويى دا, بويى دا كەكسە كورىنەتىن. ۇكىمەت مۇشەلەرى ساپىرىلىسىپ, ءبىرى كەلىپ, ءبىرى كەتىپ جاتقان العاشقى قيىن-قىستاۋ الاساپىران ۋاقىتتا, وتپەلى كەزەڭنىڭ اۋىر وتكەلەگى تۇسىندا التىنبەك ەلىمىزدىڭ اقپارات سالاسىن ون جىلعا جۋىق باسقاردى. بۇل قىپ-قىزىل وتتىڭ ورتاسى ەدى, ارتىق-اۋىس ءبىر اۋىز پىكىر بىلدىرسەڭ, لاپ ەتە قالۋى عاجاپ ەمەس ەدى سول زاماندا. ءوزى ايتپاقشى كەۋدەسى اياققاپتاي بولعان ءباسپاسوز بەن قولىنان شوقپارىن تاستاعىسى كەلمەيتىن بيلىكتىڭ اراسىندا دانەكەر بولۋ وققا كەۋدە توسۋمەن پارا-پار ەدى. قازاقتار قىلىشىن شوشاڭداتىپ, ۇلتشىلدار الاۋعا جينالاتىن كەزەڭ ەدى سول زامان. سول ون جىلدا التىنبەك قىزىل يمپەريا ىدىراعان سوڭ قاڭقاسى عانا قالىپ, دەنەسىن سۇيرەتكەن اقپارات, ءباسپاسوز, باسپا, يدەولوگيا, رۋحانيات سالاسىن وتكەلەكتەن امان-ەسەن الىپ شىقتى, جان ءبىتىردى, جاڭا ساتىعا كوتەردى. مۇنى التىنبەكتىڭ تۇسىندا وسى سالادا ەڭبەك ەتكەن مىڭداعان وتانداسىمىز ايتا الادى. ون جىلعا جۋىق مينيسترلىك قىزمەتتە التىنبەك تاجىريبە, بەدەل, ابىروي جينادى, ىقپالى وراسان كۇشەيدى. جاسىراتىنى جوق, ءار ايماقتان جينالعان زامانداس, پىكىرلەس, ءبىلىمدى, العىر جىگىتتەردىڭ ۇلكەن لاۋازىم يەلەنۋىنە دە تىكەلەي سەبەپكەر بولدى. ورەسى بيىك ورەندەردەن تاڭداپ-تالعاپ, قانشاما ۇلتجاندى شاكىرت تاربيەلەدى, ولار ەلگە ابىرويمەن قىزمەت ەتىپ جاتىر. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تىزگىنىن قولعا الدى. ودان كەيىن ەلشى, سوسىن ساياسي قىزمەت.
جاستايىنان-اق بيىك لاۋازىم يەلەنىپ, ىقپالدى قىزمەتتەر اتقارسا دا ءبىز, دوستارى, – التىنبەكتىڭ اسىپ-تاسقان, ءىسىنىپ, كەپكەن, ىزعار شاشقان, «كىسىلىك» كورسەتكەن كەزىن كورگەن ەمەسپىز. ۇنەمى بىرسىدىرعى, بىرقالىپتى. راس, ول بىلە بەرمەس جاندارعا توماعا-تۇيىق, ءتۇسى سۋىق, قاتال كورىنەتىن. نازىك جۇرەكتى, قامقور كوڭىلدى پەرزەنت ەكەنىن جاقىن ءبىلىپ, شاپاعات-نۇرىنا شومىلعاندار عانا اڭعارۋشى ەدى. سوناۋ ستۋدەنت شاعىندا قوجاكەەۆ شەكپەنىنىڭ ەتەگىن ۇستاپ جۇرگەندە-اق التىنبەك ساتيرا سالاسىن كوپ زەرتتەدى, ءوزى دە وسى جانردا قالام تارتقان. ونىڭ قۇرداس-دوستارىمەن ءازىل-قالجىڭىنىڭ ءوزى ۇلكەن اڭگىمەگە ارقاۋ بولار ەدى.
قازاقتىڭ قالىڭ ورتاسىنان شىققان, اۋىلدا قازاق مەكتەبىن بىتىرگەن التىنبەك ءۇشىن ەڭ باستى ماسەلە – وتانشىلدىق, مەملەكەتشىلدىك ەدى. ۇزاق جىلدار ارتتا قالعان كولحوزداردى باسقارىپ, ورگە سۇيرەگەن سارسەنباي اكەسىنەن اسكەتتىك تاربيەنى بويىنا سىڭىرگەن التىنبەك وتانعا, مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاساۋ – تەكسىزدىك, اناسىن ساتقانمەن بىردەي دەپ باعالايتىن.
«وتان – وتباسىنان باستالادى» دەگەن ءبىر جاقسى ءسوز بار عوي. التىنبەكتىڭ جاسى كەلگەن اتا-اناسىن, اعا-اپا, باۋىرلارىن, سۇيگەن جارى مەن بالالارىن قادىرلەپ-قۇرمەتتەۋى, قاستەرلەۋى, ۇنەمى قامقور قولىن سوزىپ جۇرەتىنى بىزگە, زامانداس دوستارىنا اردايىم ۇلگى بولدى. ۇلكەن ءوسىپ-ونگەن اۋلەتتىڭ وكىلى بولعاسىن با, التىنبەك قاراپايىم ءارى كوپشىل ەدى. مۇمكىندىگى, جاعدايى كەلىپ تۇرسا دا, ول دەمالىسىندا شەتەلدىڭ قىمبات كۋرورتتارىنا تارتىپ كەتپەي, قاسىنا ونشاقتى دوسىن ەرتىپ, التاي باۋرايىنا, وقجەتپەس ەتەگىنە نەمەسە كىندىك قانى تامعان نارىنقولعا اتتانىپ, جىلقىشى, قويشى, اڭشىنىڭ قوسىندا قاراپايىم عانا وتكىزەتىن.
ءتىپتى سوڭعى كەزدەرى ءار جازدا نارىنقولداعى شوعانساي, شالكودەگە اتتانۋشى ەدىك. تۋعان جەردىڭ كەلبەتىنە, سۇلۋلىعىنا مەيىرى, ءشولى قانباي ءجۇردى مە ەكەن, كىم ءبىلسىن؟! باباسى رايىمبەكتى ءپىر تۇتىپ, ۇنەمى ارۋاعىنا سىيىنىپ, مازارىنا قۇران وقىتىپ جۇرەتىن. ءبىر جولى تۇندە رايىمبەكتىڭ كەسەنەسىندە قۇران وقىتىپ, ءۇش-ءتورت جىگىت قازاعا كوڭىل ايتۋ ءۇشىن شىمكەنتكە شۇعىل اتتاندىق. جولدا قارسى كەلگەن اۆتوبۋسقا سوعىسپاي, اۋپىرىممەن امان قالدىق. «بابانىڭ ارۋاعى قورعادى-اۋ» دەدى التىنبەك.
ارۋاقتى بابانىڭ كىندىگىنەن تاراعان تاۋدىڭ تەكتى ۇلى تاۋعا, قارلى شىڭعا, بيىكتىككە عاشىق ەدى, ەشكىمنىڭ الدىندا باسىن يگەن جوق, تومەندەگەن جوق, تاۋدىڭ ەتەگىندە جان تاپسىردى.
قازگۋ-دىڭ بەسىنشى جاتاقحاناسىنداعى 312-بولمەدە تەرەزەگە جاقىن قويىلعان جالعىز ۇستەلدى ەلدەن ەرتەرەك تۇرعان التىنبەك يەلەنىپ الاتىن. ۇستىندە اناسى تىگىپ بەرگەن قاسقىر جەلەت-نىمشا. كوك ءبورىنىڭ ارۋاعىنان با, ىشىمىزدەگى جاسى ەڭ كىشى بولسا دا ورىندى بوسات دەپ ايتا المايمىز. ەلدەن ەرتەرەك تۇرعان ۇل ەلدەن ەرتەرەك ەسەيدى, ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگىن نىعايتۋعا ەلدەن ەرتەرەك ەرەن ۇلەس قوستى جانە ەرتەرەك, تىم-تىم ەرتەرەك اتتاندى ارامىزدان…
قار كوبەسى سوگىلەر, تابيعات بۋسانىپ, ۇيقىسىنان ويانىپ گۇلدەنەر, جادىرار, ءبارى وزگەرەر…
«ال, جىگىتتەر, شالكودەگە اتتانايىق, جينالىڭدار» دەگەن حابار دا جەتەر. بىراق ءبىز ىلەسە المايمىز عوي. سوندا ءبىز وزىڭمەن كەڭسايدا قاتار جاتقان نۇرلان ماۋكەنۇلى دوسىمىزدىڭ كەزىندە ءوزىڭ شىعارىپ بەرگەن كىتابىن قولىمىزعا الىپ, پاراقتاعانىنان باسقا نە امال تابامىز:
ءتىرىنىڭ قامىن ءتىرى جەر,
تىرىلەر ءبىرىن ءبىرى جەر.
تىرلىكتە قاشقان قادىرىڭ
ولگەندە عانا بىلىنەر.
ءولىنىڭ قامىن ءتىرى جەر,
جوقتاۋىن سالىپ جۇگىنەر.
جوعالتىپ العان اسىلى
ايرىلعاندا بىلىنەر.
ءولىنىڭ قامىن ءتىرى جەر,
تىرىلەر ءبىرىن ءبىرى جەر.
ءبىر كۇنى ءبىز دە بارامىز,
سەن امان بولعاي, ءسىرى جەر
قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەگى اۋىر رەفورمالار كۇرت وزگەرتتى مە, ول ۋاقىتتا جۇرتشىلىقتىڭ 90 پايىزىنىڭ ءوزى ومىرلەرىنە كوڭىلى تولمايتىن. مۇنداي كوڭىل-كۇي اقپاراتتىق اينالىمعا الەۋمەتتىك سالاداعى اششى اقيقاتتى اشىپ ايتاتىن اقپارات قۇرالدارىن الىپ شىقتى. ەگەر سونداي اقپارات قۇرالدارىنا اكىمشىلىك ۇستەمدىكپەن قازىرگى «كازاحستانسكايا پراۆدا» مەن «ەگەمەن قازاقستانداعى» سياقتى الاۋلاتىپ-جالاۋلاتىپ, تەك جاقسى جاعىنان عانا جازۋدى كۇشتەپ تاڭساق, وقىرمان ونداي باسىلىمنان ناقتى ءومىردى شىنايى كورسەتە الماعانى ءۇشىن تەرىس اينالىپ كەتەر ەدى دە, ونداي باسىلىمدار سۇرانىستى وتەۋگە دارمەنسىز بولىپ, اقىرىندا جابىلىپ تىنار ەدى. سول سەبەپتەن, بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا الەۋمەتتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ, جوعىن جوقتاۋ مۇمكىندىگىن سانالى تۇردە بەردىك دەۋىمە بولادى.
***
وتپەلى كەزەڭدە ءباسپاسوز ءمينيسترى بولعاننان قيىن جۇمىس جوق. سەبەبى ول كەزدە ءباسپاسوز دە قولىنا جاڭا تۇسكەن بوستاندىقتىڭ بۋىنا ءپىسىپ ءجۇردى, بيلىك تە «ءباسپاسوز بىزدەن تومەن» دەگەن ويدان ارىلا الماي ءجۇردى. كەۋدەسى اياققاپتاي بولعان ءباسپاسوز بەن قولىنان شوقپارىن تاستاعىسى كەلمەيتىن بيلىكتى ءبىر-بىرىنە ۇيرەنىسىپ, تەڭ دارەجەدە سويلەسەتىندەي دارەجەگە جەتكىزۋ كەرەك بولدى. ول ايتۋعا عانا وڭاي.
***
قاراپايىم ادامداردىڭ جاداعاي تۇرمىسى مەن ماقسات-مۇددەسى مىنبەلەردە عانا ايتىلاتىن ادەمى سوزدەردىڭ, الدەبىر ارنالارداعى الەمىش كورىنىستەر مەن جارنامالاردىڭ تاساسىندا قالدى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ بۇل جاي حالىق پەن باي حالىقتىڭ اراسىنداعى, بيلىكتىڭ دەسە دە بولادى, قالىڭ ەل مەن بيلىك باسىنداعى ات توبەلىندەي توپتىڭ اراسىنا تەرەڭ جىك تۇسكەنىن بىلدىرەدى. قازىناداعى بار بايلىقتىڭ ءادىل بولىسكە تۇسپەي وتىرعانىن كورسەتەدى. سوندىقتان «تاۋەلسىزدىگىمىزگە تۇگەنباي جىل» دەپ كەۋدە سوعىپ اتويلاي بەرمەي, ءبىر ءسات حالىقتىڭ شىن مانىندەگى تۇرمىس-تىرشىلىگىن دە وي سارابىنان وتكىزەتىن ۋاقىت تا جەتتى.
***
تىعىرىقتان الىپ شىعار جول بىرەۋ-اق: ساياسي رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ. ونىڭ ۋاقىتى الدەقاشان جەتتى. ساياسي رەفورما – ابستراكتىلى ۇعىم ەمەس. قولدا بار قارجىنى, ياعني حالىقتىڭ ىرىس-داۋلەتىن ءادىل بولەتىن جۇيە جاساۋ كەرەك. پرەزيدەنت تە, ۇكىمەت تە پارلامەنتپەن وكىلەتتىكتەرىن ءبولىسۋى كەرەك. كەلگەن اقشا مەن كەتكەن اقشانىڭ ەسەبى حالىقتىڭ كوز الدىندا جاسالۋى ءتيىس.
***
مەملەكەتتىك قىزمەت, ەڭ الدىمەن, حالىققا قىزمەت ەتەتىن ورىن. سوندىقتان, «قىزمەت» دەپ اتالادى. وسىنى ۇمىتپاۋ كەرەك. ءوزىم ون ەكى جىل مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەپپىن. سول قىزمەتىم ءۇشىن ۇيالمايمىن دا. مەملەكەتتى اياعىنان تۇرعىزۋ جولىندا ازدى-كوپتى ەڭبەك سىڭىردىك. مەنى ەشكىم مەملەكەتتىك قىزمەتتەن قۋعان جوق. قوعامدىق, ساياسي قىزمەتكە اۋىسارىمدا پرەزيدەنت تە «قال» دەپ قولقا سالىپ, كوپ ادامنىڭ تۇسىنە دە كىرمەيتىن قىزمەت ۇسىندى. مەن العىسىمدى ايتىپ, ساياسي قىزمەتكە بەل بۋعانىمدى جەتكىزدىم. سەبەبى, وسى ساياسي جۇيەنىڭ ىشىندە, مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءجۇرىپ, قازىرگى قالىپتاسقان جۇيەنى وزگەرتۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىنە كوزىم جەتتى. سوندىقتان, ساياسي قوزعالىستىڭ ءبىر باسشىسى رەتىندە وسى ءتۇيىندى شەشۋگە ارالاسۋعا بەل بايلادىم. بۇل بيلىكتەگى ءبىردى-ەكىلى ادامعا رەنىشتەن تۋعان نارسە ەمەس, ويلانىپ-تولعانىپ جاسالعان كۇردەلى, ساياسي شەشىم.
التىنبەك سارسەنبايۇلى,
«تاۋەلسىز ەلدە تاۋمەندى تۇلعالار
بولماۋى كەرەك» كىتابىنان
(الماتى, 2004 جىل)
