بۇگىندە باس قالا قاي سالادا دا سەرپىندى دامىپ كەلەدى. اسىرەسە, ەلوردانىڭ ونەركاسىپتىك دامۋ كورسەتكىشتەرى كوڭىل قۋانتادى.
ەۋرازيالىق كونتينەنت ورتالىعىنداعى ىڭعايلى گەوگرافيالىق ورنىن, سونداي-اق جوعارى ەكونوميكالىق ءوسۋ قارقىنىن ەسكەرە وتىرىپ, باس قالا ينۆەستورلار جانە باسەكەگە قابىلەتتى جاڭا وندىرىستەردى دامىتۋدا. ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورى بويىنشا ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العان جىلدار ىشىندە ونەركاسىپ ونىمدەرى, ينۆەستيتسيالار, تاۋار اينالىمى جانە باسقا ەكونوميكالىق, الەۋمەتتىك كورسەتكىشتەر كولەمىنىڭ ءوسۋى بويىنشا ۇردىستەر تۇراقتى.
شاھاردىڭ ونەركاسىپ ءوندىرىسى, نەگىزىنەن, قۇرىلىس زاتتارىن, ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن شىعارۋ مەن ماشينا جاساۋ ءىسى توڭىرەگىنە شوعىرلاندىرىلعان. نۇر-سۇلتان قالاسى قازاقستاندا قۇرىلىس مەتالل بۇيىمدارىن, پايدالانۋعا دايىن بەتون جانە بەتوننان جاسالعان قۇرىلىس زاتتارىن شىعارۋ جونىنەن الدىڭعى ورىندى يەلەنەدى. مۇنداعى ءىرى كاسىپورىندار قاتارىندا تسەلينوگراد ۆاگون جوندەۋ زاۋىتىن, «تسەسنا-استىق» كونتسەرنىن, «تۇلپار-تالگو» جشس جولاۋشىلار ۆاگونىن قۇراستىرۋ زاۋىتىن, «ەۆروكوپتەر كازاحستان ينجينيرينگ» جشس تىكۇشاق قۇراستىرۋ زاۋىتىن ايتۋعا بولادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى اگەنتتىگى ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا ەلوردانىڭ جالپى وڭىرلىك ءونىمىنىڭ كولەمى 2021 جىلعى قاڭتار-جەلتوقساندا 8 417,6 ملرد تەڭگە جانە سوڭعى بەس جىلدا 1,5 ەسەگە ءوستى. وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ ۇلەسى جالپى كولەمدە 7,7 %-عا قامتاماسىز ەتىلدى نەمەسە 650,5 ملرد تەڭگەگە تەڭ.
بۇگىندە ەلوردا قازاقستانداعى ءىرى بيزنەس ورتالىعىنىڭ بىرىنە اينالدى. كاسىپكەرلىك مادەنيەتى قارىشتاپ دامىپ كەلەدى, 62 مىڭنان استام شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك نىساندارى جۇمىس ىستەيدى. ەلوردا قۇرىلىس اۋقىمى جونىنەن ەلدە كوش باستاپ تۇر. استانا مارتەبەسىن العالى بەرى قالادا 10 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىندى. قۇرىلىسقا جۇزدەگەن وتاندىق جانە شەتەلدىك قۇرىلىس كومپانياسى قاتىستى. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك, جىل باسىندا نۇر-سۇلتان قالاسىندا 63 018 جۇمىس ىستەيتىن زاڭدى تۇلعا تىركەلگەن. سونىڭ ىشىندە 62 194 شاعىن, 473 ورتا جانە 351 ءىرى كاسىپورىن بار. جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىنداردىڭ 2 398-ءى, ياعني 2 355 شاعىن, 28 ورتا جانە 15 ءىرى كاسىپورىن وڭدەۋ ونەركاسىبىنە جاتادى, بۇل جالپى كاسىپورىن سانىنىڭ 3,8%-دى قۇرايدى.
ءوڭىردىڭ ونەركاسىپتىك ءوندىرىس كولەمى 2021 جىل قورىتىندىسى بويىنشا 1 543,9 ملرد تەڭگەگە تەڭ. سونىڭ ىشىندە 1 390,5 ملرد تەڭگە – وڭدەۋ ونەركاسىبى, جالپى ونەركاسىپتىك ءوندىرىس كولەمىندەگى ۇلەسى 90,1%, 2020 جىلى ول 91,3%-دى قۇراعان.
ەكسپورت كولەمى بويىنشا ەلوردا قازاقستاننىڭ باسقا وڭىرلەرى اراسىندا ەكىنشى ورىندا تۇر. ول جالپى كولەمنىڭ 10,2%-ىن قامتاماسىز ەتىپ وتىر. وڭدەۋ ونەركاسىبى ءونىمنىڭ ەكسپورتى كولەمى بويىنشا 9,5% ۇلەسپەن بەسىنشى ورىندى يەلەنىپ وتىر. سوڭعى جىلدارى وڭىرلىك ەكسپورت نومەنكلاتۋراسى تومەندەگى ونىمدەرمەن: ەلەكتروۆوزدار جانە جولاۋشى ۆاگوندارمەن تولىقتى.
يندۋستريالاندىرۋدىڭ باسىنان يندۋستريالاندىرۋ كارتاسى مەن كاسىپكەرلىكتى قولداۋ كارتالارى شەڭبەرىندە نۇر-سۇلتان قالاسىندا سوماسى 227,3 ملرد تەڭگە تۇراتىن 45 جوبا پايدالانۋعا بەرىلدى. وسىلايشا, 4,7 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلدى. ەنگىزىلگەن جوبالاردىڭ باسىم بولىگى, ناقتىراق ايتساق, 37 جوبا نەمەسە 82%-ى ەلوردانىڭ الماتى اۋدانىندا ورنالاسقان. سونىمەن قاتار وڭدەۋ ونەركاسىبى جوبالارىنىڭ اراسىندا قۇرىلىس يندۋسترياسى جانە ينۆەستيتسيا كولەمى بويىنشا ەنگىزىلگەن جوبالار سانى بويىنشا كوش باستاپ تۇر. ماسەلەن, قۇرىلىس يندۋسترياسى سالاسىندا 13 جوبا نەمەسە 32% جۇزەگە اسىرىلسا, ينۆەستيتسيا كولەمى بويىنشا 57,4 ملرد تەڭگەگە نەمەسە 51,1%-عا ورىندالعان.
2025 جىلعا دەيىن ەلوردادا 5 مىڭنان استام تۇراقتى جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇل رەتتە جالپى سوماسى 156,4 ملرد تەڭگەنىڭ 57 ينۆەستيتسيالىق جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. سونىمەن بىرگە بيىل سوماسى 38,4 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 10 جوبانى ىسكە جوسۋ كوزدەلگەن. ەلوردادا ەنگىزىلەتىن جوبالاردىڭ نەگىزگى سالالارى – قۇرىلىس يندۋسترياسى مەن ماشينا جاساۋ سالاسى. وسىلايشا, كاسىپورىندار KIA Bongo ءاۆتوموبيلى, رەسپيراتورلار, ليفتتەر جانە باسقا ءونىم ءوندىرىسىن جولعا قويۋدى جوسپارلاپ وتىر.
تاۋەلسىزدىك العان جىلدار ىشىندەگى ەلوردانىڭ تۇراقتى دامۋى قازاقستاننىڭ باس مەگاپوليسىنىڭ بولاشاعى بۇدان دا زور بولاتىندىعىن ايقىندادى. قورىتا ايتقاندا, ءوزىنىڭ 30 جىلدىق ءوسۋ ۇردىسىندە نۇر-سۇلتان ەكونوميكانىڭ دامۋ درايۆەرىنە اينالدى.
گۇلبارشىن وكەشقىزى
