«استانا وپەرا» تەاترىندا ءۇش كۇن قاتارىنان قويىلعان ايگىلى كومپوزيتور دج.ۆەرديدىڭ «تراۆياتا» وپەراسىنىڭ پرەمەراسى كوپكە دەيىن ەستە قالارى انىق. ويتكەنى, حەننينگ بروكحاۋز ساحنالاعان وپەرادا قولدانىلعان وراسان زور اينا بار كورىنىستى سان قىرىنان اشىپ, قويىلىمعا جاڭاشا سەرپىن بەردى. بۇل كورەرمەندەردى تاڭعالدىرىپ قانا قويماي, وپەرانى ادەتتە كورىپ جۇرگەن مەلودراماداي ەمەس, اۆتوردىڭ ويلاستىرعانىنداي ەتىپ قابىلداۋعا جەتەلەدى. تاماشالاعاندار جاندى باۋرايتىن «تراۆياتانىڭ», كوزدىڭ جاۋىن الار ساحنا اسەمدىگىنىڭ كۋاسى بولدى. ال, مۇنىڭ ءبارى – تىڭعىلىقتى دايىندىقتىڭ ناتيجەسى. ساحنا سىرتىنداعى سول ىزدەنىستى از-كەم باياندايىق…
– ءبىز ستانسادا ۇزاق تۇردىق. اۆتوبۋسقا مىنگەندە, ول: «باستىسى – دەكوراتسيالاردىڭ مۋزىكامەن ۇيلەسۋى. اۋەن ۇدەگەن كەزدە كەڭىستىك قوزعالىپ, ۇلعاياتىنداي, ال مۋزىكا تىيىلعاندا جوعالاتىنداي ەتىپ كەڭىستىكتى ويناتۋ قاجەت. اينانى جاساپ بەرەمىن» دەدى, – رەجيسسەر حەننينگ بروكحاۋز اسا كورنەكتى ستسەنوگراف يوزەف سۆوبودانىڭ ءسوزىن وسىلايشا ەسكە الدى.
رەجيسسەردىڭ ايتۋىنشا, قويىلىم يدەياسى مۋزىكانى تىڭداي وتىرىپ, مۇقيات ساراپتاعاننان كەيىن عانا تۋعان. ديۋمانىڭ رومانىنداعىداي الدىمەن ۆيولەتتانىڭ ءولىمىن بەينەلەۋ كەرەك دەپ شەشىلدى. ياعني, وقيعا وتكەن كۇندەر ەستەلىگى ارقىلى ءوربىپ وتىرادى.
سۋرەتشى-سانگەر دجانكارلو كوليس «تراۆياتا» بۋرجۋازيالىق قوعام ونەگەسىنىڭ جاساندى ەكەنىن اشا وتىرىپ شىنايى ءومىردى بايانداسا دا, قۇددى ءبىر ەرتەگىدەي ليريكالىق وپەرا بولىپ قالا بەرمەك دەپ ەسەپتەيدى. كوليس اتاقتى سۋرەتشى دجوۆانني ءبولدينيدىڭ سەزىمگە تولى تالعامپاز سۋرەتتەرىنەن اسەرلەنىپ, ءوز كوستيۋمدەرىنىڭ جوباسى ءدال سول مەزەتتە ويعا كەلگەنىن جاسىرمادى. «تراۆياتانىڭ» باسقا قويىلىمدارىندا حور ارتىستەرى ۇقساس كەلسە, مۇندا ءار ءانشى ۆيولەتتا مەن الفرەد مىنەزىنەن سىر شەرتەدى» دەيدى ول.
دجانكارلو كوليس جارىقتا ادەمى كورىنە تۇسەتىن وتە جەڭىل ءارى بارىنشا جىلتىر ماتالاردى پايدالاندى. اقشا بۇلتتاي ۇلپىلدەك كەلەتىن كويلەكتەردىڭ ارقاسىندا تۇلا بويدىڭ سۇلۋلىعى ايقىندالا تۇسەدى. ەرلەر كيىمىنە كەلسەك, كۇندەلىكتى كيەتىن كيىمنىڭ سان ءتۇرى ۇسىنىلاتىن بولسا دا, «فلورا ۇيىندەگى ساۋىق كەشى» كورىنىسىندە كلاسسيكالىق قاعيداعا ساي فراك كيىلەتىنى ويلاستىرىلعان.
دج.كوليستىڭ ەڭ سۇيىكتى كوستيۋمى ۆيولەتتانىڭ كويلەگى ەكەن. كويلەكتىڭ اق ماتاسىنان قولىن الماي: «مەن وعان ۇنەمى جاڭا بەينە ويلاستىرامىن. بۇل جولى ۆيولەتتا جانىنىڭ تازالىعىنا باسا نازار اۋدارامىز. كويلەگى جاندى باۋرايتىنداي اپپاق بولادى. ايتسە دە, توي كويلەگى بولماعاندىقتان, وقيعا جەلىسىنە ساي مەن وعان قارا شىلتەردەن ەندىرمە تىكتىم. ەكىنشى اكتتا ۆيولەتتا قايتادان جەزوكشەلىك جولعا تۇسكەندە, بۇل كويلەككە اقشىل كوك رەڭ كەرەعار پىكىر تۋدىراتىن بولادى» دەپ ءتۇسىندىردى سۋرەتشى. وپەرانى تاماشالاعان بولساڭىز, جۇقالاعان ءار بەلگى ءاۋ باستاعى قىزمەتىن ويداعىداي اتقارعانىن مويىندايسىز.
كوستيۋمدەردەن بولەك, وپەرادا قولدانىلاتىن رەكۆيزيتتەر دە ماڭىزدى. قۋىرشاقتارعا بىردەن ايەلدەردىڭ نازارىن اۋدارسا, كارتا مەن كۋپيۋرالار ەرلەر قاۋىمىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىردى. الايدا, بارىنەن بۇرىن قانتتان جاسالعان ستاقاندار كورگەندەردى سەلت ەتكىزدى. قۇشتارلىققا بوي ۇرعان كەيىپكەرلەر ولاردى الاقانىندا ۋاتادى. بۇل – تەاترلىق-تەحنيكالىق قۋلىقتىڭ ءبىر ءتۇرى, ەسەسىنە قولعا زاقىم كەلمەيدى. كەيىن بوكالدىڭ سىنىقتارىن قايتا قۇيىپ, قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى. ولار ۇزاققا جارايدى ەكەن.
سپەكتاكلگە قاتىسۋ ءۇشىن يتاليادان ۇشىپ كەلگەن سيمون پياتستسولا – جورج جەرمون رولىنە اسقان بايسالدىلىقپەن قارايدى. اتالعان كەيىپكەردى ول 130 رەت سومدادى, الايدا, ساحناعا شىققان سايىن كەيىپكەر بويىنان جاڭالىق ىزدەيدى. «پسيحولوگيالىق تۇرعىدان العاندا ونى ورىنداۋ قاشاندا قيىن – جەرمون اكە عانا ەمەس, ول اراسىندا نۇسقاۋ بەرەتىن كوماندير» دەدى ءانشى رەپەتيتسيا باستالماي تۇرىپ. سونداي-اق ول: «جورجدىڭ پارتياسىن ورىنداۋىم قازاقستاندىق كورەرمەننىڭ جۇرەگىنەن ورىن الادى دەپ ۇمىتتەنەمىن» دەگەن بولاتىن. ايتقانداي-اق, تىڭداۋشىلار زور قوشەمەتىن ءبىلدىرىپ جاتتى.
ۆيولەتتانىڭ پارتياسىن ورىندايتىن ەكاتەرينا باكانوۆا (رەسەي) بولسا: «كەيىپكەرىمە ەرەكشە كوڭىل بولەمىن. كەزىندە جەزوكشەلەر گرەكيانىڭ گەتەرالارى, جاپوندىق گەيشالار سياقتى ءوز زامانىنىڭ وقىعان ايەلدەرى سانالعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. بۇل ايەلدەر شەت ءتىلىن مەڭگەرگەن, وزگە ەلدىڭ مادەنيەتىن بىلەتىن, ادەبيەتتى جەتە وقىعاندار بولاتىن. ەركەك اتاۋلى – مەيلى باي, مەيلى جارلى بولسىن وسىنداي سەرىگى بولعانىن قالاعان. كەيىپكەرىمە ءتان ەموتسيالار مەنىڭ دە جانىما جاقىن. اتالعان قويىلىم كورەرمەنگە ۇنايدى دەپ ويلايمىن, ءبىرتۋما, بوياۋى قانىق, درامالىق تۇرعىدان تەرەڭ شىققان سپەكتاكل بۇگىندە الەمنىڭ ۇزدىك ساحنالارىن ارالاپ ۇلگەردى. مەن بۇعان دەيىن دە ح.بروكحاۋزبەن جۇمىس ىستەدىم. ول ءوزىنىڭ ستيلىنە, كوزقاراسىنا بەرىك. ءار قويىلىمىندا وزىندىك قولتاڭباسى كورىنەدى» دەگەن پىكىرىن بىلدىرگەن ەدى.
ايتپاقشى, سالماعى توننادان اساتىن اينانىڭ باستى قۇپياسى قويىلىم سوڭىندا عانا ءمالىم بولدى – اينا زالعا قاراي بۇرىلىپ, كورەرمەندەر وزدەرىن كورۋ ارقىلى وپەرانىڭ كۋاگەرى عانا ەمەس, ونىڭ قاتىسۋشىلارى بولعانىن ايقىن سەزىندى.
سالتانات اسكەربەكقىزى
