جاقسى ۇرپاق تاربيەلەپ, ولاردىڭ ءبىرى – ۇيادا, ءبىرى قيادا مەرەيىڭدى ءوسىرىپ, قۋانتىپ جۇرگەنىن كورگەنگە نە جەتسىن؟!
بيىلعى جىلى «مەرەيلى وتباسى» بايقاۋىنا قاتىسىپ, باق سىناپ وتىرعان سوۆەتجان وەكەنوۆ اقساقالدىڭ بۇل تۇرعىدا ارمانى جوق.
ول جۇبايى ۆاليادا ەكەۋى ون بالا سۇيگەن. بۇل باقىتتى وزدەرى جاسىنان يماندىلىققا, ەڭبەكقورلىققا, ادالدىققا باۋلىعان اتا-انالارىنىڭ جولىن جالعاۋ دەپ تۇسىنەدى.
ءيا, اعامىزدىڭ اناسى ناعيما وەكەنوۆا دا كەزىندە ون بالا تاپقان. سول بالالارىن تاربيەلەپ, وسىرگەنى ءۇشىن 1959 جىلى «باتىر انا» اتاعىن دا العان ەدى.
ءبىز اڭگىمەلەسۋگە بارعاندا باۋىرجان مومىشۇلى اتىنداعى كوشەدەگى «قاھارمان» دەپ اتالاتىن ۇيدە تۇراتىن اقساقالدىڭ: «مەنىڭ اينالامنىڭ ءبارى باتىر, ءبارى ەر» دەپ, كۇلىپ وتىرعانى تەگىن ەمەس ەكەن.
اناسى «باتىر انا» اتانعان سوۆەتجان اعامىزدىڭ اكەسى نۇراتسالىق وەكەنەۆ تە مۇنداي ماراپاتتان كەندە بولماپتى. جىلقى ءوسىرۋ شارۋاشىلىعى بويىنشا ءوز ايماعىندا الدىنا جان سالماي, ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتكەن ول 1948 جىلى سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعىن يەلەنگەن ەدى… ال ءوزى ءتۇتىن تۇتەتىپ, وتباسىن قۇرعاننان كەيىن ون بالانى ومىرگە اكەلىپ, جارى ۆاليادا جۇرتبايقىزى دا «باتىر انا» اتاعىن الىپ وتىر.
اتا كاسىبىن جالعاستىرىپ, ءوزى تۋىپ-وسكەن شىعىستاعى مارقاكول اۋدانىندا سوۆەتجان اقساقال ۇزاق جىلدار بويى مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپتى. شارۋا قوجالىعىنا ات قويۋ قاجەت بولعاندا دا, تاعدىر تارتۋى بولىپ ۇنەمى ساناسىندا جاڭعىرىپ تۇرعان «ءۇش باتىر» ەسىمىن تاڭداپ الادى. ءبىر قىزىعى, بۇل اتاۋ شىعىس قازاقستان وبلىسى مارقاكول اۋدانىنداعى اتقارۋشى بيلىك قىزمەتكەرلەرىن تاڭ قالدىرادى. «ءتىپتى, اينالامداعى ورىس كورشىلەرىم كەلىپ, بۇل نە دەگەن اتاۋ, نە ءۇشىن شارۋا قوجالىعىڭدى «ءۇش باتىر» دەپ اتاپ جاتىرسىڭ؟» دەپ سۇرادى» دەيدى اقساقال اڭگىمە ۇستىندە. بىزگە تۇسىندىرگەندەي, سوۆەتجان نۇراتسالىقۇلى ولارعا دا ەرىنبەي تاپتىشتەپ, ءوزى سۇيەتىن ءسوزدىڭ ءمان-جايىن ءتۇسىندىرىپ بەرىپ وتىرعانعا ۇقسايدى.
«مەرەيلى وتباسى» بايقاۋىن ۇيىمداستىرىپ, وتباسى قۇندىلىعىن, ادامي باقىتتى ءبىرىنشى كەزەككە شىعارۋعا باستاما بىلدىرگەن ەلباسىنا سوۆەتحان اقساقال ءدان ريزا. ويتكەنى, «ادام, ءال-فارابي ايتقانداي, وتباسىندا باقىتتى بولعاندا عانا باقىتتى» دەيدى ول.
ال بايقاۋعا قاتىسۋ تۋرالى وي قالاي تۋعانىن سۇراعانىمىزدا اڭگىمەسىن بىلاي باياندادى:
– «مەرەيلى وتباسى» بايقاۋىنا قاتىسۋشىلاردان قۇجات قابىلداۋ باستالعانىن جاڭالىقتاردان كورىپ جۇرگەنمىن. ماعان بۇل شارا ۇنايتىن ەدى. ماعىناسى تەرەڭ, حالىقتىڭ ءوز يگىلىگى ءۇشىن قولعا الىنعان باستاما, ءجون ەكەن دەپ وتىراتىنمىن. ءوزىم وسى ءۇي اۋلاسىندا قۇرىلعان ارداگەرلەر ۇيىمى توراعاسىنىڭ ورىنباسارىمىن. ارا-تۇرا توڭىرەكتەگى اقساقالدارمەن باس قوسىپ, بىرگە شاحمات ويناپ, اڭگىمەلەسىپ, جاستارعا, قوعامعا قاتىستى كەيبىر ماسەلەلەردى تالقىعا سالىپ وتىرۋشى ەدىك. ءبىر كۇنى سونداي باسقوسۋلارىمىزدىڭ بىرىندە ۇيىمداعى زامانداستارىم ماعان «مەرەيلى وتباسىنا» قاتىسۋعا كەڭەس بەردى. «سەنىڭ اتاڭ دا سوعىس ارداگەرى بولعان, اناڭ دا «باتىر انا» اتاعىن العان. ءوزىڭ ون بالا تاربيەلەپ, ونەگەلى وتباسىنىڭ ۇيىتقىسى, ۇلكەن ءبىر اۋلەتتىڭ اتاسى بولىپ وتىرسىڭ. بارلىق تالاپقا ساي كەلەسىڭ عوي. بايقاۋعا قاتىسساڭ قايتەدى؟» دەدى…
وسىلايشا سوۆەتجان جانە ۆاليادا وەكەنەۆتەر قۇجاتتارىن جيناپ, باق سىناۋعا كىرىسىپ كەتەدى. «الايدا, مۇنداعى ماقساتىمىز مىندەتتى تۇردە جەڭىپ, بايگە الۋ ەمەس. قوعامعا, جاستارعا جاقسى ۇلگى كورسەتۋ. ءوز تاجىريبەمىزبەن ءبولىسىپ, قارياگەرشىلىك ءسوزىمىزدى جەتكىزۋ» دەيدى ولار.
ۇلگى دەمەكشى, سوۆەتجان اقساقال مەن ۆاليادا انامىزدى جاس كەزىندە قاراپايىم ەڭبەك تابىستىرعان. وقۋ ورىندارىن ءبىتىرىپ, جۇمىس بابىمەن جۇرگەندە كەيىپكەرىمىز وزىنەن بەس جاس كىشى, بىراق ىسىنە تياناقتى شىناشاقتاي عانا ءبىر قىزدى كورىپ, ىقىلاسى اۋعان ەدى. ءسويتىپ, 1966 جىلى شاڭىراق كوتەرىپ, ۇلكەن ومىرگە جول سالعان بولاتىن.
بۇگىن ولاردىڭ ءتۇتىن تۇتەتىپ, ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا ءومىردىڭ قيىندىعى مەن قۋانىشىن قاتار كورىپ كەلە جاتقانىنا جارتى عاسىرعا جۋىقتاپتى. تالاي جىلعى بەينەتىنىڭ زەينەتىن كورەر ۋاقىتتا, بالالارىنىڭ شاقىرتۋىمەن ەلورداعا كوشىپ كەلگەن ەكەن. استانالىق بولا باستاعانىنا دا ەكى جىلدان اسقان ۇقسايدى.
بالالارى بۇگىندە ءتۇرلى سالالار بويىنشا ءبىلىم الىپ, ءبىر-ءبىر كاسىپتىڭ تۇتقاسىن ۇستاعان. زاڭ, قاۋىپسىزدىك, مادەنيەت, سپورت سالاسىنىڭ قاي-قايسىسىن الساڭ دا, وەكەنەۆتەر اۋلەتىنەن شىعىپ, ماڭدايى جارقىراپ, ۇلكەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىپ جۇرگەن ءبىر جاندى بولسا دا كەزىكتىرەسىڭ.
ال سوۆەتجان اقساقال جۇبايى ۆاليادا ەكەۋى سول بالالارىنىڭ قۋانىشىن كورىپ, باقىتتى تىرلىك كەشىپ كەلەدى. بۇرىن ۋلاپ-شۋلاعان ون بالانى وسىرگەن ولاردىڭ بۇگىندە 27 نەمەرە مەن ءبىر شوبەرە ءسۇيىپ, كوكجيەگى كەڭەيە تۇسكەن.
ءنازيرا سايلاۋقىزى
