ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق-دراما تەاترىندا استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن كورنەكتى قالامگەر, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلىنىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي «جانى سۇلۋ جازۋشى» اتتى ەسكە الۋ كەشى ءوتتى.
كەشتى مادەنيەت جانە سپورت ۆيتسە-مينيسترى نۇرعيسا داۋەشوۆ جانە استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرلان بەكمىرزاەۆ اشتى.
قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلى ءوزىنىڭ سانالى عۇمىرىندا قازاق حالقىنىڭ, الاش بالاسىنىڭ اعارتۋ جولىندا, تاريحىمىزعا قىزمەت ەتكەنىن, تاريحىمىزعا قىزمەت ەتە وتىرىپ, بولاشاق ۇرپاققا ۇلكەن وي سالىپ كەتكەنىن اتاپ وتكەن ءمينيستردىڭ ورىنباسارى قالامگەر «تار كەزەڭ» رومانىندا قازاق حالقىنىڭ بۇكىل بولمىسىن, بويىنداعى كۇش-جىگەرىن پاش ەتكەنىن ايتتى.
ەرلان بەكمىرزاەۆ استانا اكىمى التاي كولگىنوۆتىڭ سالەمىن جەتكىزدى.
– قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى, قازاقتىڭ بەلگىلى ءسوز زەرگەرى, حالقىنا رۋحى بيىك, سۇيەكتى شىعارمالار سىيلاپ, ءوزى دە وقىرمان جۇرەگىنەن ماڭگى ورىن العان قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلىنىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان ەسكە الۋ كەشىنە قوش كەلدىڭىزدەر! مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ءابىش كەكىلباەۆ: «قازاق نوۆەللاسىنىڭ ۇلكەن قايراتكەرى» اتاعان قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلى – ادەبيەتتە ويماقتاي ويمەن ۇلكەن تاقىرىپتاردى قوزعايتىن قارىمدى قالامگەر رەتىندە تانىلعان جازۋشى. قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلىنىڭ قاجىرلى قالامگەرلىگى, بيىك ادامي ساۋاتى مەن پاراساتى, كوركەم ادەبيەتكە ءتان ءسوز قۇدىرەتىن وتە جوعارى مەڭگەرگەنى كەيىنگى ءىزباسارلارىنا ۇلگى بولاتىنىنا سەنىمىمىز مول. تۇلعانىڭ تۋىندىلارى, شىنايى وبرازدارعا تولى شىعارمالارى باردا قالامگەردىڭ ەسىمى ەشقاشان ۇمىتىلمايدى, – دەلىنگەن قالا اكىمىنىڭ حاتىندا.
كورنەكتى اقىن, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى, قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعاسى ۇلىقبەك ەسداۋلەت قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلى ءوزىنىڭ تۇستاستارى تولەن ابدىك, دۋلات يسابەكوۆ, قويشىعارا سالعاراۇلى, انەس ساراي سياقتى قازاق ادەبيەتىنىڭ ۇلكەن ءبىر بەلەسى, ۇلكەن ءبىر شىڭىنا اينالعانىن اتاپ ءوتتى.
– قاجىعالي اعامىزدىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ ەكى قىرى بار. ءبىرى – اڭگىمەلەرى. وندا وتە تەرەڭ ويلار بار. ەكىنشىسى – «تار كەزەڭ» رومانى. بۇل – شىعارماشىلىعىنىڭ, تالانتىنىڭ تولىسقان, كەمەلدەنگەن كەزىندە جازىلعان رومان. وتارشىلدىق تاريحىمىز, وتارلانعان تاريحىمىز تولىق جازىلىپ بولعان جوق. ءبىز نەگە وسى ۋاقىتقا دەيىن جالتاقپىز؟ نەگە قيت ەتسە اندا-مۇندا قاراعىشتاي بەرەمىز؟ نەگە نۇسقاۋ كۇتەمىز؟ سونىڭ ءبارى وتارشىلدىقتىڭ قانىمىزعا ءسىڭىپ كەتكەن زاردابىنان. ونىڭ ءتۇپ تامىرى قاي جاقتا؟ وتارشىلدىققا قارسى كىم كۇرەستى؟ ءبىز ۇندەمەي, باعىنا بەرگەن حالىق ەمەسپىز عوي! قازاق ءوزىنىڭ ەر حالىق ەكەنىن, باتىر حالىق ەكەنىن, قايراتكەر حالىق ەكەنىن كورسەتىپ باققان. سونىڭ بىرەۋى – سىرىم داتۇلى. قاجىعالي اعامىز ول تۋرالى ولمەيتىن رومان بەرىپ كەتتى, سىرىم داتۇلىن ءوزىنىڭ بيىگىنە شىعارىپ كەتتى. سول ارقىلى ءوزى دە سونداي بيىككە شىقتى.
قاجىعالي اعامىز, ۇمىتپاسام, 1994-1995 جىلدارى ءوزىنىڭ اۋىلىنا مەشىت سالعىزدى. ول كەزدە مەشىتتى ەكىنىڭ ءبىرى سالا المايدى عوي. سوندا سول كىسىگە قاتتى ريزا بولعان ەدىم. ول ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىمەن عانا ىزگىلىكتى, ادامگەرشىلىكتى, يماندىلىقتى, باسقا دا جاقسى قاسيەتتەردى وقىرمانىنا تاراتىپ قانا قويعان جوق, الگىندەي ۇلكەن قادام دا جاسادى, – دەگەن ۇلىقبەك ەسداۋلەت جازۋشىعا كەزىندە ارناعان «اقىندار تاعدىرى» اتتى ولەڭىن وقىپ بەردى. سول كۇنى استاناداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا اعىلشىن تىلىنە اۋدارىلعان «تار كەزەڭ» رومانىنىڭ تانىستىرىلىمى وتكەنىن ايتىپ, «بۇل رومان ەندى الەمنىڭ يگىلىگىنە اينالىپ جاتىر, دۇنيە جۇزىنە تارالىپ جاتىر» دەدى. جازۋشىلار وداعى اتىنان جازۋشىنىڭ جارى سۇلۋحان فاتيحقىزىنا سىي-سىياپات كورسەتتى.
«تار كەزەڭ» رومانىنىڭ اعىلشىن تىلىنە اۋدارىلۋىنا قازاق پەن-كلۋبى مۇرىندىق بولدى. وسى كلۋب پرەزيدەنتى بيگەلدى عابدۋللين مەن شىعارمانى تارجىمالاعان اۋدارماشى سايمون حوللينگسۋورت ءسوز سويلەدى.
سايمون حوللينگسۋورت قازاق قالامگەرلەرىنىڭ شىعارمالارىن اعىلشىن تىلىنە اۋدارۋ ارقىلى اعىلشىن جۇرتىنا جاڭا, ولارعا مۇلدە بەيمالىم الەمدى اشىپ جاتقانىن ايتتى. ءوزى تارجىمالاعان شىعارمالاردى عاجاپ تۋىندىلارعا بالايتىنىن جەتكىزدى. قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلىنىڭ رومانى دا جاۋھار تۋىندى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
كورنەكتى جازۋشى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى تولەن ابدىك قاجىعالي مۇحانبەتقاليۇلى شىعارمالارىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن ادامي بولمىسىنا توقتالدى.
بەلگىلى قالامگەر, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى, ءماجىلىس دەپۋتاتى ساۋىتبەك ابدراحمانوۆ جازۋشى تۋرالى ەستەن كەتپەس, وزىنە ىستىق ەستەلىكتەرىن جاڭعىرتتى.
قالامگەردىڭ جەرلەستەرى اتىنان ءسوز سويلەگەن اقتوبە وبلىستىق مادەنيەت, ارحيۆتەر جانە قۇجاتتاما باسقارماسىنىڭ باسشىسى التىناي يۋنيسوۆا وڭىردە جازۋشىنىڭ 80 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي قولعا الىنىپ, ىسكە اسىرىلعان شارالارعا توقتالدى. ق.جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى سابىرجان مولداروۆ ىقىلاسىن جەتكىزدى.
كەش بارىسىندا ە.راحماديەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونيانىڭ انشىلەرى جاقسىگەلدى ماياساروۆ پەن زينات قاسىموۆا, «قورقىت» ەتنوانسامبلى, مەدەت سالىقوۆ پەن كلارا تولەنباەۆا, ارىستانبەك التىنبەك ونەر كورسەتتى. ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق-دراما تەاترى ارتىستەرى تەاترلاندىرىلعان قويىلىم قويدى.
