Qoǧam

Arqanyŋ ardaqty azamaty

Elordadaǧy körıktı köşelerdıŋ bırı qazaqtyŋ tanymal jazuşysy, jurnalist Äsken Näbievtıŋ esımımen atalady. Ol būryn Almaty audanyndaǧy A-23 köşesı bolatyn. Bügınde İvan Panfilov jäne Bäidıbek Qaraşaūly köşelerınıŋ qiylysynda ornalasqan köşenıŋ jalpy ūzyndyǧy 948 metrdı qūraidy.

Arqa topyraǧynda tuyp-ösıp, ömırşeŋ tuyndylarymen ruhani qorymyzdy baiytqan belgılı qalamgerdıŋ ǧibratty ǧūmyry men ädebi mūralaryn bıreu bılse, bıreu bıle bermeidı. Sondyqtan, maidanger jazuşynyŋ ömır tarihyna az-kem toqtalǧandy jön kördık.

Sonau 1923 jyldyŋ jeltoqsan aiynda Aqmola oblysynyŋ Aqköl audanyndaǧy Qyna auylynda düniege kelgen Äsekeŋ Stepniak qalasyndaǧy orta mekteptı oidaǧydai tämamdaǧan jyly soǧys bastalyp, tuǧan elın jaudan azat etu üşın özı qūralyptas jastarmen bırge maidanǧa attanady. Stalingrad şaiqasyna qatysyp, auyr jaraqattansa da, jas jauynger jeŋıstı jaqyndatuǧa orasan zor üles qosty.

Äskerden qaitqannan keiın mektepte mūǧalım, Makinsk audandyq partiia komitetınde nūsqauşy bolyp ıstei jürıp, 1947 jyly Arqa öŋırı baspasözınıŋ qaraşaŋyraǧyna ainalǧan oblystyq «Arqa ajary» gazetıne qyzmetke ornalasady. Oblystyq jäne ölkelık gazet redaksiialarynda ädebi qyzmetker, menşıktı tılşı jäne bölım meŋgeruşısı, Qazaqstan Jazuşylar odaǧynyŋ Selinograd oblystyq bölımşesınıŋ ädebi keŋesşısı qyzmetın atqara jürıp, artyna öşpes önege, ömırşeŋ tuyndylar qaldyrdy.

Äsken Näbievtıŋ qalamynan 30-ǧa juyq kıtap düniege keldı. Olardyŋ arasynda «Perzent», «Gülzi», «Şolpan», «Auyr aptalar», «Beitanys boijetken», «Qanat qaqqanda», «Bel-belester» jäne basqa körkem tuyndylary öz oqyrmanyn tauyp, qazaq ädebietınıŋ altyn qoryna qosyldy.

Maidanger-qalamger şyǧarmalarynda soǧys taqyrybymen qatar, tyldaǧy qarapaiym adamdardyŋ janqiiarlyq eŋbegı keŋ oryn aldy. Äsekeŋnıŋ äŋgımelerı men hikaiattarynda ömırdıŋ aşy şyndyǧy keremet suretteledı.

Jazuşynyŋ «Gülzi» povesıne el tırşılıgı qylyştyŋ jüzıne qoiylǧan sūrapyl soǧys jyldaryndaǧy şalǧaidaǧy şaǧyn auyldyŋ taǧdyry, Gülzi atty örımdei qyzdyŋ ömırı özek bolǧan. Qalamger şeberlıgınıŋ arqasynda syndarly kezeŋde somdalǧan Gülzi obrazy adamdy erıksız baurap, näzık jannyŋ atpal azamattar köterer auyrtpalyqty arqalaǧan erlıgıne täntı etedı.

Özınıŋ ūzaq ta maǧynaly ǧūmyrynyŋ alpystan astam jylyn bügıngı Astana qalasynda ötkızgen maidanger jazuşy tuǧan qalasynyŋ mädenietı men ädebietınıŋ, jas ūrpaqty adamgerşılık ruhta tärbieleu jūmysynyŋ jandanuyna ölşeusız üles qosty. Közı tırısınde jetpıs jylǧa tarta bırge otasyp, taǧdyr-talaiynyŋ aşysyn da, tūşysyn da qatar köre jürıp, on bır bala tärbielep ösırıp, ūlyn ūiaǧa, qyzyn qiia­ǧa qondyrǧan Äsken aǧamyz ben Farida anamyzdyŋ ǧūmyry, jürıp ötken joly – ūrpaqqa ülgı-önege.

Arqanyŋ ardaqty azamaty, qazaqtyŋ tanymal jazuşysy Äsken Näbievtıŋ tuǧanyna biyl 100 jyl. Osyǧan orai, özınıŋ tuǧan qalasy – Astanada biyl jazuşynyŋ ömırı men şyǧarmaşylyǧyna arnalǧan eske alu keşterı jäne fotokörmeler ūiym­dastyryluda. Jyl soŋyna deiın qalamgerdıŋ mereitoiy aiasynda ǧylymi-täjıribelık konferensiialar, res­publikalyq üzdık şyǧarmalar jäne körkemsuret baiqaulary jäne t.b. ıs-şaralar ötedı dep josparlanyp otyr.

Astananyŋ Almaty audanynda Äsekeŋnıŋ atynda körıktı köşe bar. Ärine, ömırşeŋ tuyndylar iesıne qandai qūrmet körsetılse de artyq emes.

Taǧyda

Gülbarşyn Ökeşqyzy

«Astana aqşamy» gazetınıŋ tılşısı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button