Köpke tanymal jurnalist, publisist, Esıl öŋırınıŋ daŋqty adamdary turaly köptegen derektı kıtaptardyŋ avtory Gennadii Pavlovich Teres közı tırı bolsa biylǧy jyldyŋ 31 nauryzynda 80 jasqa tolatyn edı.
Ardaqty azamat Aqmola oblysynyŋ Şortandy audanynda düniege kelgen. Sovet armiiasy qatarynan oralǧan soŋ tuǧan auylynyŋ orta mektebınde tarih, geografiia pänderınen sabaq berdı. Odan soŋ aldymen Tyŋ ölkelık komsomol komitetınde nūsqauşy qyzmetın atqaryp, keiınnen hatşylyqqa taǧaiyndaldy.
Gennadii Pavlovichtıŋ jurnalistikaǧa tolyq bet būruy Almatydaǧy Joǧarǧy partiia mektebınıŋ jurnalistika bölımın bıtırıp şyǧuymen bastalǧan. Derjavin audandyq «Selinnaia zemlia» gazetınıŋ redaktory, Selinograd oblystyq radiosynyŋ bas redaktory qyzmetterın atqardy. Būl jyldary talai-talai qyzyqty materialdar daiyndady. Olarda Gennadii Terestıŋ aiqyn da belsendı ömırlık pozisiiasy, prinsiptılıgı, bolyp jatqan oqiǧalarǧa jeke közqarasy aiqyn tanylyp otyrdy. Arqa öŋırınıŋ maqtan etıp ardaq tūtatyn adamdary, olardyŋ el igılıgın arttyru jolyndaǧy qajyrly eŋbegı men taǧdyry turaly köpke jetkıze jazdy. Sosialistık Eŋbek Erlerı Nūrǧabyl Malǧajdarov, Mihail Dovjik, Saǧila Esenjolova syndy eŋbek adamdaryn, auyl şaruaşylyǧyndaǧy jaŋalyqtardy qalamyna arqau ettı. Ataqty mehanizator Jansūltan Demeev jaiyndaǧy maqalasynda ol bylai dep jazady: «Soǧys kezınde egın alqabyndaǧy jer jyrtatyn erlerdıŋ ornyn 14-15 jastaǧy balalar auystyrdy. Üş türendı soqa süiregen traktor rychagynan özderı körınbeidı. Osylaişa eŋbekke erte aralasqan Jansūltannyŋ 44 jasyndaǧy mehanizatorlyq eŋbek ötılı 29 jyl eken. Būl jyldary ol bastyrǧan astyq 250 myŋ sentner bolypty, ol degen 9 temırjol eşelonyna teŋ. Öz ömırındegı otyzynşy egın oru nauqanyna daiyndyq üstındegı Demeevtıŋ kombainynyŋ bunkerınde aq jūldyzşalardyŋ suretı salynǧan. Ärbır jūldyzşa – myŋ sentner astyq orǧany üşın berılgen».
Sifrmen örılgen osy bır şaǧyn suretteme köz aldyŋyzǧa aŋyz adamnyŋ beinesın äkeledı. Äkelıp qana qoimaidy, portretın salyp beredı. Gennadii Teres adamdar jüregınen jol tabatyn tyŋ dünieler jasady. Sondai-aq, äleumettık-ekonomikalyq daǧdarys beleŋ alǧan zamandaǧy ömırlık maŋyzy zor özektı taqyryptardy kötere bıldı.
Sosialistık Eŋbek Erı, mol astyq aludyŋ naǧyz şeberı Kenjebek Alpyspaev, Jaqsy audany «Rentabelnyi» sovhozynyŋ direktory Äubäkır Jylqybaev, Vladimir Ditiuk siiaqty saiypqyrandar jaiyndaǧy maqalalarynda jeke adamnyŋ obrazy arqyly egın şaruaşylyǧynyŋ qyr-syryn da aşatyn tūstary mol.
Qūrylǧanyna segız jyl bolǧan «Rentabelnyida» 4 direktor auysyp ülgergen. Astyq önımınıŋ tüsımı tömen, sovhoz qazynasy bos, qaryz köp, mal azyǧy joq, tehnika jetkılıksız. Al, Äubäkır Jylqybaevtyŋ däl osy sovhozǧa direktor bolyp kelgende özındık maqsaty boldy. Ol – qalyptasqan jaǧdaidy tüpkılıktı özgertıp, problemany basqa qyrynan tanu edı. Alaida, direktor şaruaşylyqtaǧy jūmysşylar, brigadirler men orta zvenodaǧy mamandardyŋ öz ısterıne beijai, nemqūraidy, tıptı, selqos qaraityndaryna köz jetkızdı. Istıŋ tetıgı de osynda eken. Ocherktıŋ aty da zatyna sai, «Serdse, otdannoe liudiam» degen ataumen jaryq körgen.
Mıne, būl – Gennadii Pavlovich Teres turaly kezınde zamandastarynyŋ: «ol bügın bar, erteŋ joq keudemsoqtardy emes, naǧyz eŋbek adamdary turaly jazdy» degen sözderı ras ekendıgınıŋ bır dälelı. Qalamger radio salasynda da jemıstı eŋbek atqarǧanyn qalamdastary ǧana emes, būrynǧy Selinograd tūrǧyndary da jaqsy bıledı.
Ūly Otan soǧysynda ambrazurany keudesımen jauyp erekşe erlık körsetken Sovet Odaǧynyŋ batyry Aleksandr Matrosovpen bır polkta şaiqasqan Atbasar audanynyŋ «Krasnaia zaria» kolhozynyŋ mehanizatory İ.M.Nosov turaly «Odnopolchanin Matrosova» atty radioocherkı tyŋdarmandarynyŋ köŋılınen şyqqan bolatyn. Sondai-aq, «V doljnosti boisa», «Zemlia na vseh odna…» materialdarynyŋ soŋy pıkır talastarǧa ūlasatyn.
Gennadii Terestıŋ «Tam gde jivut flamingo» derektı filmı älı de özektılıgın joǧaltqan joq. Jaǧasyn qamys jailaǧan Teŋız-Qorǧaljyn kölderınen ūşyp-qonǧan sirek qūstardy taspaǧa tüsıru ädısterın meŋgergen. Qazaqtar qoqiqaz dep ataityn flamingonyŋ otany sanalatyn būl öŋırdegı kölderdı meken etetın 220-ǧa juyq qūstardyŋ bırazyn jıtı baqylap, olar turaly ädemı kartinalardy beruge tyrysqan. İtelgı, şaǧala, bırqazan sekıldı qūstardyŋ Qorǧaljyn qoryǧyndaǧy ūşyp kelgenınen bastap balapandaryn qanattandyryp qaita ūşyp ketkenderı jaily suretteledı. Äsırese, qoqiqazdyŋ tym saq ta ürkek qūs ekenı turaly siujet bar. Äldeqalai qūsty şoşytyp alsa, ol ūiasyna oralmauy mümkın. Şırıgen jūmyrtqalar – bütın bır ūrpaq önbei qaldy degen söz.
Sūlulyǧy jaǧynan qoqiqazǧa ǧana jol beretın bırqazannyŋ tırşılıgınen bıraz qyzyqty jaittardy körsetedı. Adamdardyŋ bırqazandardy balyq aulauǧa paidalanuǧa beiımdegen tūstary öte ūtymdy şyqqan. Bırqazan doǧal tūmsyǧymen sudy qarpyp süzgende alqymynda bırneşe balyq qalady. Al moiynǧa kigızılgen saqina bırqazannyŋ balyqty jūtuyna jol bermeidı. Bır qyzyǧy bırqazandar adamdarǧa tez üirenedı eken.
Körermenıne osyndai körkem suretter ūsynǧan Gennadii Pavlovich Teres –qūstar älemın kameramen beineleuge atsalysqan bıregei jurnalist. Onyŋ basqa da taqyryptarǧa jazylǧan, älı jaryq körmegen şyǧarmalaryn zertteimın deuşıler bolsa, Astana qalasy Memlekettık mūraǧatynda G.P. Terestıŋ jeke qory bar ekendıgın habarlaimyz.
Şara Battalǧazieva
