İnchhonda ötken Aziia oiyndarynda 28 altyn, 23 kümıs jäne 33 qola medal ielengen Qazaqstan jalpy jülde sany boiynşa osyǧan deiıngı Aziada oiyndaryndaǧy öz rekordyn jaŋartty. Būǧan deiıngı eŋ üzdık jetıstık 1994 jyly Hirosimada tırkelgen bolatyn. Onda qazaqstandyq sportşylar 27 altyn, 25 kümıs pen 27 qola jülde enşılegen edı.
TRİUMFATORLAR
İnchhonda Daniiar Eleusınov (69 kg) Aziia oiyndarynda qatarynan ekı märte chempion bolǧan alǧaşqy qazaqstandyq boksşy atandy.
– Qazır älemde «69 kilogramm – Qazaqstannyŋ salmaǧy» degen pıkır qalyptasqan. Qazaqstan osy salmaq därejesınde qatarynan üş Aziadada altyndy jeŋıp aldy. 2006 jyly Dohada Baqyt Särsekbaev, 2010 jyly – Serık Säpiev, biyl Daniiar Eleusınov chempion boldy. Üş olimpiadada (2004, 2008, 2012) osy salmaqta Qazaqstan boksşylary jeŋımpaz atandy, – deidı almatylyq boks bapkerı Sapar Almūhamedov.
Jeŋıl atletikadan Olga Rypakova (üş qarǧyp sekıru) Doha, Guanjou, İnchhondaǧy Aziia oiyndarynyŋ üşeuınde de altyn alyp otyr. Grek-rim küresınen Nūrmahan Tınäliev te (120 kg) ekı bırdei Aziia oiyndarynyŋ chempiony atandy.
44 jastaǧy nysana közdeuşı Olga Dovgun alǧaş ret Aziia oiyndaryna 1998 jyly qatysqan. Sodan berı ol qatarynan bes Aziadaǧa baryp, barlyǧynda medal alǧan. Dovgun özı qatysqan bes Aziadada ekı altyn, ekı kümıs, tört qola ielense, onyŋ bır altyny men bır qolasy – İnchhonnan.
Qazaqstan boks qūramasy da öz tarihynda alǧaş ret Aziia oiyndarynda alty altyn aldy.
JÜLDEGERLER
Özge chempionattarda top jarsa da, Aziia oiyndarynda altynǧa qol jetkıze almai jürgen qazaqstandyq sportşylar bar. Mäselen, bokstan älem chempionatyn ūtqan Bırjan Jaqypov qatarynan ekı Aziia oiyndarynda kümıstı qanaǧat tūtty. Ol ekı joly da jarys ötken eldıŋ boksşylarynan ūtyldy.
Auyr atletikadan ekı dürkın älem chempiony, London olimpiadasynyŋ jeŋımpazy Zülfiia Chinşanlo 2010 jyly Guanjouda alǧan kümısın İnchhonda da moinyna ıldı. 2001-2013 jyldary regbiden Aziia chempionatynda aldyna qara salmaǧan, 2010 jyly Guanjoudaǧy Aziia oiyndaryn ūtqan Qazaqstan äielder qūramasy biyl İnchhonda Qytai qūramasynan ūtylyp, qola medal enşıledı.
– Regbiden äielder qūramasy Aziiada sözsız köşbasşy bolǧan. Memleket olarǧa altyn aludy mındettegen. Bıraq, oryndai almady. Odan keiın qazaqstandyq janküierler su dobynan äielder qūramasynan da altyn küttı. Olar qolamen şekteldı. Kanoe men baidarka qaiyqpen jarysta jaqsy nätije körsetkenımızben, akademiialyq eskek esude altyn būiyrmady. Taekvondodan bır altyn aludy jüktegen. Ol da oryndalmady. Tennisten äielder qūramasynan da altyn küttık, olar qolamen şekteldı. Al erkın küresten Qazaqstan 1994 jylǧy Aziia oiyndarynan berı altynǧa qol jetkıze almai kele jatyr, – deidı sport jurnalisı Rauan Oqas.
MULTİMEDALİSTER
Aziia oiyndarynda Qazaqstannyŋ bıraz sportşysy bırneşe medal jeŋıp alyp, «Aziadanyŋ multimedalisterınıŋ» qataryna endı. Jüzuden Dmitrii Balandin 50, 100, 200 metrge brass ädısımen jüzu jarystarynda üş altyn qanjyǧasyna bailady. Al jeŋıl atlet Olga Safronova Aziia oiyndarynyŋ altyn (200 metrge jügıru), kümıs (estafeta), qola (100 metrge jügıru) medaldaryn ielendı. Kanoe esu jarysynda Natalia Sergeeva, Evgenii Alekseev, Aleksei Dergunovtar bır altyn, bır kümısten jeŋıp aldy.
Dziudodan Eldos Smetov jekelei synda Aziia chempiony atansa, komandalyq jarysta kümıske qol jetkızdı. Sondai-aq, Maksim Rakov (dziudo) pen Ekaterina Rudenko (jüzu) ekı kümıs, apaly-sıŋlı Ekaterina jäne Aleksandra Nemichter (sinhrondy jüzu) jäne Baqtiiar İbraev (nysana közdeu) ekı qola ielendı.
AZİIа REKORDTARY
İnchhonda Qazaqstan sportşylary Aziia oiyndarynyŋ ǧana emes, qūrlyqtyq jäne älem rekordtaryn jaŋartty. Mäselen, auyr atletikadan Zülfiia Chinşanlo serpe köterude 132 kelını baǧyndyryp, älem rekordyn jaŋartty. Al, jüzuden Dmitrii Balandin özı altyn alǧan üş qaşyqtyqta da (50, 100, 200 metrge brass ädısımen jüzu) Aziia oiyndarynyŋ rekordyna özgerıs engızdı. Sonymen qatar, stend atuda Qazaqstan äielder qūramasy komandalyq jarysta 203 ūpai jinap, Qytai qūramasyna tiesılı (201 ūpai) rekordtyŋ mūrtyn būzdy. Jalpy esep boiynşa, İnchhonda barlyǧy älem rekordy 14 ret jaŋarsa, Aziia rekordy 28 märte būzyldy.
KEREK DEREK
MEDAL DAUY JÄNE TARİHİ JETISTIKTER
Äielder boksynan ündıstandyq Sarita Devi jartylai finalda jarysty ūiymdastyruşy el Oŋtüstık Koreia sportşysy Ji Na Paktan ūtylyp qaldy. Bıraq ol marapattau kezınde medaldy moinyna ıluden bas tartyp, jüldesın Ji Na Pakke ūstatu arqyly töreşılerdıŋ şeşımıne qarsylyq bıldırdı. Keiın būl qarsylyqqa AİBA (halyqaralyq boks federasiiasy) aralasyp, Sarita Devidıŋ jüldesı Ündıstan boks federasiiasyna tapsyryldy.
2010 jylǧy Aziia oiyndarynda jüldesız qalǧan ekı el – Türkımenstan men Täjıkstan İnchhonda jaqsy nätije körsettı. Alǧaşqylary bır kümıs enşılese, täjıkter bır altyn, bır kümıs, üş qolaǧa qol jetkızdı. Al Guanjouda bır altyn, ekı kümıs jäne ekı qola alǧan Qyrǧyzstan qūramasy İnchhonda bar bolǧany ekı kümıs pen tört qola medaldı qanaǧat tūtsa, Özbekstan 9 altynmen ondyqqa kıre almai, Guanjoudaǧy jetıstıgın (11 altyn) qaitalai almady.
1994 jyldan berı Qazaqstan Aziia oiyndarynda barlyǧy 140 altyn, 141 kümıs jäne 200 qola (barlyǧy 481 medal) ielengen. Al Butan, Maldiv araldary jäne Şyǧys Timor älı künge Aziia oiyndarynyŋ tarihynda bırde-bır medal alyp körmegen.
Kelesı XVIII jazǧy Aziia oiyndary 2018 jyly İndoneziia astanasy Djakartada ötedı.
DOPİNG DAUY
Aziia oiyndarynda alty sportşy doping dauyna ūryndy. Qytailyq jeŋıl atlet Chjan Vensiu (balǧa laqtyru) Aziadanyŋ chempiony atanǧanymen, keiın qanynan doping tabylǧandyqtan, öz ornyn kümıs alǧan otandasy Vang Chengke beruge mäjbür boldy. U-şu şeberı malaiziialyq Tai Chei Huennıŋ de qanynan doping tabylyp, altynnan qaǧyldy.
Sondai-aq, Aziia oiyndary kezınde Kurşed Beknazarov (Täjıkstan, futbol), Nouradin äl-Kurdi (Siriia, karate), Iý Sophanu (Kambodja, soft tennis), Mohammed Jassim (İrak, auyr atletika) esımdı sportşylar dopingpen ūstaldy.
Ruslan MEDELBEK, arnaiy «Astana aqşamy» üşın
