Taiauda täuelsız Qazaqstannyŋ tūŋǧyş Prezidentı – Ūlt Köşbasşysy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ «Euraziia jüregınde» atty kıtabyn taǧy bır qaitara zor qyzyǧuşylyqpen oqyp şyqtym. Oqi otyra, «Saryarqa sauyryndaǧy, erke Esıl bauyryndaǧy» säuletı kelısken qazaqtyŋ kındık qalasy Astanany ornyqtyru jolynda qanşama küş-jıgerdıŋ, qajymas qairattyŋ, tolassyz eŋbektıŋ qajet bolǧandyǧyn erekşe tüisındım.
İä, bügınderı atqarylyp jatqan jūmystar da az emes. Bıraq, kündelıktı osynau şarualarǧa boiymyzdyŋ üirenıp ketkendıgı sonşalyqty, bız olarǧa onşalyqty män berıp jatpaimyz, olardy baǧalauǧa nemese sebep-saldaryn ızdeuge äste tyryspaimyz.
Rasynda, osydan 20 jyl būryn egemen elımızdıŋ ömırınde bır qaraǧanda tosyn körıngenımen, şyn mänınde, eŋ ūtymdy nūsqany saralap, san oilanǧan, toqsan tolǧanǧan salmaqty da saliqaly saiasi şeşım qabyldandy. Söitıp, 1994 jylǧy şıldede el astanasyn äsem Alataudyŋ bauraiynan soltüstıkke, myŋ şaqyrymdyq qiiaŋda jatqan dalalyq Aqmolaǧa köşıruge şeşım şyǧaryldy. Öitkenı, Aqmola Qazaqstannyŋ geografiialyq ortalyǧy deuge bolatyn, el ekonomikasynyŋ örleuınde jetekşı de öskeleŋ nüktelerı bolyp otyrǧan maŋyzdy şaruaşylyq öŋırlerge öte jaqyn ornalasqan. Qala ırı kölıktık toraptardyŋ qiylysynda tūr. Mūnyŋ syrtynda, qala Qazaqstan üşın köptegen şetelge şyǧudyŋ meilınşe töte joly – transeuraziia arnalaryna taiau qonystanǧan. Bärınen būryn Aqmola qalasynyŋ ekologiialyq ahualy qalypty ärı būl jaǧdai keleşekte de dūrys saqtalyp qalatyndyǧy eskerıldı.
Myna bır mäselenı de nazarda ūstaǧan jön. HH ǧasyrdyŋ aiaǧynda öz tarihymyzda tūŋǧyş ret eldıŋ ūlttyq müddelerın basşylyqqa ala otyryp, täuelsız Qazaqstannyŋ astanasynyŋ qai jerde ornalasuy turaly şeşımdı qabyldauymyzdyŋ zor saiasi jäne imandylyq mänı boldy ärı bola da beredı. Aitalyq, bızdıŋ taŋdauymyzda qauıpsızdık mäselesı maŋyzdy oryn aldy. Būl tūrǧyda täuelsız memlekettıŋ astanasy syrtqy şekaralardan alystau jerde, mümkındıgınşe eldıŋ ortasyna taman tūruy tiıstıgı qaperge alyndy. Mūnyŋ negızsız emestıgın keibır öŋırlerdegı keiıngı oqiǧalar körsetıp otyr. Sondai-aq, būl şeşım elde tūraqtylyq pen ūltaralyq kelısımdı nyǧaitu tūrǧysynan dausyz artyqşylyqtar äkelgen qadam boldy. Astanany öz halqynyŋ qūramy jönınen köp ūltty öŋırge köşıru Qazaqstanda tūratyn barlyq etnikalyq top arasynda dostyq pen yntymaqtastyqty saqtau men eseleuge de yqpaly molynan tidı. Sonymen qatar, astanany auystyru Qazaqstan ekonomikasyn odan ärı damytu tūrǧysynan da tiımdı edı. Eŋ bastysy, astanany köşıru arqyly Qazaqstan tärızdı jaŋa täuelsız memlekettıŋ mümkındıgı zor, maqsaty aiqyn, bolaşaǧy jarqyn ekendıgı düniejüzı elderıne paş etıldı.
Bügıngı Astana – Qazaqstannyŋ jaŋaruynyŋ nyşany, onyŋ köp ūltty halqynyŋ jasampaz küş-quatynyŋ kuäsı. Būl – sonşalyqty jeŋıl timegen zamannyŋ özınde jaŋa astana tūrǧyzuǧa bel şeşıp kırısken halyqtyŋ özınıŋ küş-jıgerıne degen senımınıŋ belgısı. Būl – azattyq alǧan ūlttyŋ özınıŋ güldengen bolaşaǧyna, ūrpaǧynyŋ keleşegıne ülken ümıttıŋ körınısı. Sondyqtan da 1998 jylǧy 6 şıldede «Astana» atty resmi atauǧa ie bolǧan elımızdıŋ bas qalasy Otanymyzdyŋ naǧyz jüregıne ainalyp, būl kün Ūlttyq jäne memlekettık merekeler qataryna jatqyzylyp, soŋǧy jyldary respublika jūrtşylyǧy zor yqylaspen Astana künın toilap keledı.
Atqaqtai soqqan jürek tärızdı jaŋa Astana da Qazaqstannyŋ barlyq öŋırıne när berumen qatar, ūlttyq ruh pen sanany köterude. Kün sanap Astananyŋ ajaryn aşyp, körkeite tüsken zäulım de säulettı jaŋa qūrylystary jäne abattandyrylyp jatqan alaŋdary men gülzarlary, saiabaqtary şeteldık azamattardy, qala qonaqtaryn qairan qaldyryp, olardyŋ qyzyǧuşylyǧyn tuǧyzuda. Sonyŋ bır kuäsı ıspettı, elordany köruge keletın qonaqtar sany jyl saiyn 10 paiyzǧa köbeiıp otyr. Tek, 2012 jyly qazaqtyŋ bas qalasyn jarty million turist tamaşalap ketıptı. Būl – memleketke qosymşa tüsıp jatqan paida degen söz. Osy rette, İspaniianyŋ Barselona qalasynda özım kuä bolǧan myna bır jäittı aita ketkım kelıp otyr. Jüz jyldan astam būryn İspaniiada Gaudi degen säuletşı ömır sürgen. Sol säuletşını memleket elep-eskerıp, tiıstı aqşasyn berıp, qalauynşa üi salǧyzdy. Onyŋ salyp jatqan üiıne kerek degennıŋ bärın de tauyp berdı. Gaudi ükımettıŋ aqşasyna özınıŋ oiyndaǧy üiın saldy. Al, qazır qarasaŋyz, Barselona qalasyna jyl saiyn «Gaudidıŋ üiın köremız» dep 40 million turist keledı. Onyŋ üiın körsetu üşın memleket jan basynan 17 evrodan aqy alady. Sonda Gaudidıŋ bır ǧasyr būrynǧy tuyndysy qazır jyl saiyn 70 million evroǧa juyq paida äkelıp otyr. Elbasy N.Nazarbaevtyŋ Astana ǧimarattarynyŋ eşkımge ūqsamaityn jäne qaitalanbaityn nūsqada boluyn talap etetındıgın estıgende, oiyma osy bır mysal orala beredı.
Sonymen, bügıngı Astana qandai qala? Esıldıŋ oŋ jaǧalauynan qarsy betke qarasaŋyz Astananyŋ zäulım ǧimarattar boi kötergen öskeleŋ qūrylysyn köresız. Köz aldymyzǧa suretşınıŋ kün saiyn tynymsyz salǧan, keşke qarai äldebır ştrihtar qosyp, ärlei tüsken kartinasy keledı. Mıne, qalaǧa kıre berıstegı biıktıgı 20 metr «Mäŋgılık El» qaqpasy bızdıŋ ūlttyq ruhymyzdy asqaqtatyp tūr. Endı bır sät japyraǧyn jaiyp tas şynardai jarqyraǧan «Bäiterek» nazaryŋyzǧa ılınedı. Ol kün nūrymen şaǧylysyp, töŋıregıne jaryq säule şaşqan alyp şardy – ömır men meiırım simvolyn älemge paş etıp keledı. Alyp dıŋınıŋ töbesı bıztūmsyqtalyp bıtıp, özınıŋ osy pışınımen ǧalamnyŋ şeksız keŋıstıgıne ūmtylǧan zymyran keşenın eske salatyn «Hanşatyr», älemdegı ataqty opera teatrlarynan kem tüspeitın 1250 oryndyq «Astana Opera», üş million litr «dala tösındegı mūhit tamşysynan» ekı myŋǧa juyq teŋız mekendeuşılerın tamaşalauǧa mümkındık beretın «Duman» oiyn-sauyq otauy, Qazaqstannyŋ qartasyn beineleitın «Atameken» etno-memorialdyq keşenı, şartarapqa jaŋalyq taratatyn «Qazmediaortalyǧy», eldıktıŋ simvoly retınde tanylǧan «Qazaq Elı» alaŋy, «Täuelsızdık saraiy», «Beibıtşılık jäne kelısım saraiy» – elordanyŋ eŋ köz tartar jerlerı.
Prezident Aqordasynyŋ töbesınde ūlttyq jalauymyz jelbıregen kiız üi sipatty zor kümbez barşany ärdaiym beibıtşılık süigıştık pen dästürlı auyzbırşılıkten ainymauǧa şaqyryp, qyzbalyqtyŋ jäne tüsınbestıktıŋ dauyldarynan, öşpendılık sūrapyldarynan saqtandyryp tūr. Nätijesınde, Astana IýNESKO halyqaralyq ūiymynyŋ şeşımımen «Beibıtşılık qalasy» märtebesıne ie bolyp, älemnıŋ tanymal saiasatkerlerı, ırgelı sarapşylary, körnektı qairatkerlerı, ırı memleket basşylary, qarymdy qarjygerlerı men biznes ökılderı jiı bas qosatyn orynǧa ainaldy. Mäselen, mūnda 11 jyl qatarynan ötkızılmei kelgen Europadaǧy qauıpsızdık jäne yntymaqtastyq ūiymynyŋ Astana sammitı öte joǧary därejede ūiymdastyryldy. Astana jylda Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ qoldauymen halyqaralyq ekonomikalyq forum ötkızıp, bükılälemdık qarjylyq daǧdarystan şyǧuǧa özınıŋ oŋ ülesın qosyp keledı. Būl qatarǧa jyl saiynǧy Euraziialyq media-forumdy jatqyzuǧa bolady. 2014 jylǧy 29 mamyrda Astanada Qazaqstan, Resei jäne Belarus memleketter aralarynda Euraziialyq ekonomikalyq odaq qūru jönınde tarihi şeşımge qol qoiyldy.
«Bıreuge qarap pıkır et, bıreuge qarap şükır et» deidı halqymyz. Pıkır etsek te, şükır etsek te oryndy. Irılı-ūsaqty kemşılıkterden de ada emespız. Bıraq, bıraz dünie oisyrap jatqan tūsta, bızde bärı Qūdaiǧa şükır. Elbasy sözımen aitsaq: «Ata-babalarymyzdyŋ ǧasyrlar boiǧy armanyn oryndadyq. Sol üşın bız zor baqyttymyz».
Kenjebolat Joldybai, saiasattanuşy
