«Qoş! Barǧan soŋ bır habar berersıŋ?! El kör, jer şal! Qonysqa jai meken tapqan soŋ köşıp baramyz. Tügel köşemız», – desken bärı. Arada auyp ai, jyljyp jyldar ötken. Kereidıŋ elı keŋes qūryp, bır kezde ot jaǧyp, tütın tütetken sary dalaǧa, eŋse tıktegen elı – Qazaqstanǧa qarai qonys audaramyz dep şeşken. Bıraq, tal-taraǧyna deiın buynyp-tüiınıp, erteŋ qoparyla köşemız dep otyrǧanda keiuana: «Men qalam», – degen. – Şalymnyŋ qasyna kömıp ketıŋder!». Onyŋ ekı söilemeitının el bıledı. Būdan keiın eşkım tyrp etpeptı. Äkem jarty ǧūmyryn şu jalmasyp tuǧan aǧa-bauyrynan jyraqta ötkızuınıŋ tarihy – osy. Es bılıp, etek japqaly öz äjemdı körmeuımnıŋ syry da – sol.
Terezemnen Altai taulary jöŋkılıp jatty. Menıŋ de oi aspanymda saǧynyş būlttary zymyraǧan kölıkten oza köşıp, bız mıngen köŋke alyp-ūşqan köŋılge ılese almai kele jatqan. Temır tūlpar bır taudan bır tauǧa asqan saiyn men de bır oidan soŋ ekınşı oidy eŋsere berdım. Asyǧyp kelem, beitanys tuystarym men älı köz körmegen äjeme asyǧam. «Diplomymdy aldym, apa!», – dep qoŋyrau şalǧan jazdyŋ künı äjemnıŋ: «Bır kelıp maŋdaiyŋnan iısketıp ket, botam?!», – degen sözı qaita-qaita qūlaǧyma keledı. Tabiǧattyŋ tylsym zaŋyn-ai! Körmegen, bılmegen adamdy qalai saǧynyp kelem?!
Äkemnıŋ aituynşa, äjem äkesı qaitys bolǧanda da közınen jas şyqpaǧan dını qatty adam eken. «Jetım qozy – tasbauyr». Taǧdyr tauqymetın talai tartqan qart ana qatygez ömırge qabaǧyn aşpasa kerek. Qalai degenmen, bala üşın tas emşegın jıbıtıp, tar qūrsaǧyn keŋıtken äjem ǧoi. Ekınşıden, perzenttık paryzym edı – būl sapar.
Aqyraptyŋ alǧaşqy taŋynda Altaidyŋ būlaq būrymdy aq bas taularyn artqa tastap, Bai-Ölkege būiyrǧynyn aŋsaǧan botadai jüregım bozdai jettım. Kün säskege ılıngende qasiettı qara şaŋyraǧymyz qalqiyp köz ūşynan körındı. Üidıŋ aldyna jetkenımızde aq boz üiden süiretılıp qalaqtai ǧana äjem şyqty. Közı qol jetım jerdı ǧana köredı eken. Qart ana ūmsyna berıp, qūşaǧyna aldy menı. Ana aiqasqan qūşaqty ajyrata bere: «Täube! Jetkızgenıŋe şükır, Jasaǧan!», – dedı kübırlep. Jylaǧan joq, bıraq.
Qaraşaǧa deiın jambastai jatyp, küzdıŋ kübı-kübı sary qymyzymen saryq bastyq. Qyzara börtıp otyryp ony-mūny, ötken-ketkendı söz ettık. Äjem kezınde sauatsyz adamdarǧa sabaq berıptı. Älı künge Abaidyŋ öleŋderın jatqa bıledı eken. Äŋgımenıŋ tiegın aǧytyp, mauqymyzdy basqanşa şüiırkelestık. Atamdy aitty. El basqarǧan er bolǧandyǧyn, märttıgın maqtanyşpen jetkızdı. Äkemnıŋ bala kezındegı qylyqtaryn, tentektıkterın äŋgımeledı. Bır ai boiy sözımız tausylmady-au. Bıraz köne maqaldar, qūlaq estımegen aqyndardyŋ öleŋderın türtıp aldym. Keterımde qolyma jemtırı şyqqan eskı şejırenı ūstatty. «Äkeŋe de bermep edım keterınde», – dedı. Sonymen ne kerek, «tuǧan ai – turalǧan et», menıŋ de ketetın kezım asyǧyp jettı. Qaitarymda: «Apa, bataŋyzdy berıŋız?», – dep alaqan jaidym. Apam bappen batasyn berdı. «Allaǧa amanat ettım senderdı», – dedı. Men dätke quat ızdep, kemseŋdei jönelmestıŋ qamymen boldym.
Barlyq tuǧan-tuys erteŋıne menı şyǧaryp saldy. Keterımde «endı qaitıp körem ba, joq pa» degen oimen äjemdı qaita-qaita qūşaqtaǧanym esımde. Avtobus ornynan qozǧala bergende terezege üŋıle qarasam äjem sora-sora jylap tūr eken… Keiın bıldım, keiuana menı emızıptı ǧoi kezınde. Sol üşın de soqyr közınen jas sorǧalaǧan şyǧar, kım bılsın?!
Erbol JANAT,
e.zhanat@astana-akshamy.kz
