Barat DŪZAQBAEV, Astana qalasy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ basşysy: TŪRǦYNDARDYŊ QAUIPSIZDIGI ALDYMEN ÖZDERINE BAILANYSTY

Elordada köktemgı su tasqynyna qarsy nendei şaralar qolǧa alyndy? Qandai da bır tötenşe jaǧdailarǧa tiıstı mekeme qanşalyqty daiyn? Būrnaǧy künı Astana qalasy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ basşysy, örtke qarsy qyzmet polkovnigı Barat Dūzaqbaevpen ötken tıkelei tıldesude osy mäseleler keŋınen qamtyldy.

Tasqynǧa – tosqyn

Janar Eleusızova:

– Qys boiy jauǧan qalyŋ qar kün jylyna erıp, ainalany su basu qaupın tuǧyzatyny belgılı. Köktemgı su tasqynyna qarsy qandai şaralar jasalyp jatqanyn bılgım keledı…

– Biyl qar ädettegıden qalyŋ tüstı. Soǧan qaramastan qar der kezınde tazalanyp otyrdy. Aitalyq, byltyrǧy 27 qazannan biylǧy 8 säuırge deiın qaladan 3 mln 427 myŋ 977 tekşe metr qar şyǧaryldy. Kommunaldyq qyzmet ökılderı ekı auysymmen kündız-tünı jūmys ıstei jürıp,  molynan jauǧan qardy der kezınde kürep tastady. Mūnyŋ özı – köktemgı su tasqynynyŋ aldyn aludyŋ bır joly. Qalalyq äkımdıktıŋ basşylyǧymen elorda aumaǧynda köktemgı tasqyn sumen küresuge daiyndyq jönınde keşendı ıs-şaralar jospary jasalyp, bekıtıldı. Josparda belgılengen är şaruanyŋ atqaryluy qataŋ qadaǧalauda. Su tasqynynyŋ aldyn aludy ūiymdastyru boiynşa jūmys komissiiasy da qūrylǧan. Osy komissiianyŋ apta saiynǧy otyrystarynda audan äkımderınıŋ orynbasarlary men ärtürlı ūiym, mekeme basşylary atqarylǧan jūmystar men tüitkıldı mäseleler turaly esep berıp otyrady. Jiynda köterılgen problemalar boiynşa hattama toltyrylyp, mäselenı şeşu jauapty ūiymǧa jükteledı. Al kelesı jiynda älgı mekeme su basu qaupın seiıltuge bailanysty şarualardy qanşalyqty atqarǧany jönınde mındettı türde esep beredı.

Erkejan Küntuǧanqyzy:

– Köktemgı qar suy äbıgerge tüsırgende, keide qaida habarlasarymyzdy bılmei dal bolyp jatamyz. Mümkındık bolsa,  tötenşe jaǧdaida qandai telefondarǧa habarlasu kerektıgın aityp jıberseŋız?

– Tūrǧyndarǧa neǧūrlym jyldam kömek körsetu üşın qazır är audanda su tasqynyna qarsy ıs-şaralar jönınde arnaiy komissiia qūrylǧan. Ärkım özı tūryp jatqan audannyŋ komissiiasyna habarlasuyna bolady. Almaty audany boiynşa su tasqynynyŋ aldyn aluǧa bailanysty şarualarmen ainalysatyn komissiianyŋ dispetcherlık qyzmetınıŋ   telefony: 48-43-37, Esıl audany – 48 43 26, Saryarqa audany – 48-43-92. Sondai-aq, «112» jedel qyzmetıne de telefon şaluǧa bolady.

Su basu qaupı qardy uaqtyly tazalamaudan tuyndaidy

Qanat Daiyrov:

– Men Ürker tūrǧyn alabynda tūramyn. Byltyr osy aumaqty su alyp ketıp, bıraz äurege saldy. Biyl da sol jaǧdai qaitalana ma dep qorqyp otyrmyz….

– Aldyŋǧy jyldaǧy jaǧdaidy esepke ala otyryp, Astanada su basuy yqtimal 34 aumaq anyqtalyp otyr. Özıŋız aityp otyrǧan Ürker tūrǧyn alabynyŋ Sektor-2 aumaǧy da solardyŋ qatarynda. Būǧan qosa, Esıl audany boiynşa Şūbar tūrǧyn alaby, Qorǧaljyn tas joly, Ş.Beisekova köşesı men Syǧanaq köşesı de su basu qaupı bar aumaqqa enıp otyr. Al Almaty audany boiynşa su basuy mümkın 19 uchaske anyqtaldy. Osy aumaqta  ornalasqan üilerdıŋ sany – 101. Būl aumaqtar tegıs qataŋ qadaǧalauǧa alynǧan. Astana qalasy äkımınıŋ orynbasary Qosman Aitmūhametovtyŋ kündegı jūmysy osy nysandardy aralap köruden bastalady. Bır sözben aitqanda, qalalyq äkımdık byltyrǧy küzden bastap komissiia qūryp, su basu qaupı bar aumaqtardy anyqtaǧan. Sodan bastap jūmystar jürgızılıp jatyr. Būl şarualardyŋ qataryna nöser kollektorlaryn, su aǧyzu aryqtary men qūbyrlardy tazalau, qauıp tudyratyn tūstarǧa jyljymaly su sorǧyş stansasyn ornatu, gidrotehnikalyq qūrylǧylardy daiyndau jäne tekseru, taǧy basqalar jatady. Biyl su tasqynyna qarsy şaralardy jürgızuge 722,251 mln  teŋge bölındı. Al jūmyldyrylǧan tehnikanyŋ sany – 2284.  Eger su basu jaǧdaiy tuyndasa, tötenşe jaǧdaiǧa saqadai sai otyrǧan 1 096 adam bar. Onyŋ 120-sy – bızdıŋ Tötenşe jaǧdailar departamentınen.

Aqjıgıt Bolatbaiūly:

– Astanada qandai da bır tötenşe jaǧdai bola qalsa, qa­la būǧan qanşalyqty daiyn?
Tabiǧi apattan zardap şekkenderge qandai kömek körsetıledı?

– Qandai da bır tötenşe jaǧdai tua qalsa, onda osyǧan bailanysty arnaiy komissiia qūrylady. Tabiǧi apattan zardap şekkender qarausyz qalmaidy. Olarǧa berıletın memlekettıŋ kömegı barşylyq. Mysaly, qiyn­dyqqa tap bolǧandarǧa qonaqüilerden oryn beru qarastyrylǧan. Osy jönınde aldyn ala jasalǧan memorandumdar da bar.

Baqyt Tūrsynbaeva:

– Öz aulasyndaǧy qardy syrtqa şyǧaryp tastauǧa erınetınderge nege şara qoldanbaisyzdar? Erteŋ olardyŋ tau bolyp üiılgen qary erıp, bızdıŋ de üidı su alyp ketu qaupın tuǧyzbai ma? Jer üidıŋ tūrǧyndaryn aitamyn.

– Ökınışke qarai, eşkımdı de aulasyndaǧy qardy tazalap tastauǧa mäjbürlei almaimyz. Būl – är tūrǧynnyŋ sana-sezımıne bailanysty dünie. Bızdıŋ qolymyzdan keletını – üi-üilerdı aralap, tüsındıru jūmystaryn jürgızu. Jalpy, är adam qauıpsızdıgın aldymen özı saqtauy kerek. Osyǧan kelgende tūrǧyndardyŋ köpşılıgı qyrsyzdyq tanytatyny qynjyltady. Künı keşe bız Ürker tūrǧyn alabyndaǧy su basuy yqtimal aumaqta ornalasqan üilerdı araladyq. Bır üidıŋ su astyna qalmauy üşın ainalasyna uaqytşa böget ornatu jūmystaryn jürgızıp, 500-dei qap tösedık. Şyntuaitynda, üidı su alu yqtimaldylyǧy köbıne auladaǧy qardy tazalamaudan tuyndaidy. Sondyqtan su tasqynynyŋ aldyn aluǧa tūrǧyndar da atsalyssa deimız.

Saqtansaŋ – saqtaidy

Bota Qaiyrbekova:

– Ört söndıruşılerdıŋ uaqytynan keşıgetını, maşinalardyŋ daiyn bolmai, qaita–qaita su toltyruǧa ketetını keide synǧa ūşyrap jatady…

– Būl jūrtşylyqtyŋ arasynda qalyptasqan jaŋsaq pıkır der edım. Sebebı, osy mäselenı alǧa tartyp, şaǧymdanǧan adamdarǧa özımızdıŋ kelıp jetu uaqytynan keşıkpegenımızdı talai däleldep şyqqanymyz bar. Sebebı, ört şyqqany turaly habar dispetcherlık bölımge kelıp tüsısımen, ört söndıruşılerdıŋ qaşan şyǧyp, dıttegen jerıne qai kezde jetkenınıŋ bärı dispetcherde jazylyp, qattalyp tūrady. Bız qolymyzdan kelse, jalyn oranǧan jerge jyldam jetkımız-aq keledı. Bıraq joldaǧy keptelıs pen jürgızuşılerdıŋ mädenietı kedergı keltıretın jaǧdailar az emes. Keibır kölık jürgızuşılerı dabyl belgısın qosyp tūrǧan ört söndıru maşinasyna jol berudıŋ ornyna odan ozamyn dep joldy kes-kesteitının qaitersıŋ.

Al, su toltyru mäselesıne kelsek, tehnikalarymyz ärdaiym saqadai sai tūrady. Alaida, olardyŋ suy – ölşeulı. Bır sekundta 40 litr su şaşatyn ört söndıru kölıgı 4-5 minuttyŋ ışınde-aq 4 tonna sudy joq qylady. Bır minutta bır tonna su  şaşylady.  Būl – qas-qaǧym sät. Adamdar su septı dep oilap ta ülgermeidı. Közdı aşyp-jūmǧanşa suyn bıtırıp, gidranttardan su toltyruǧa bara jatqan kölıkterımız bylaiǧy jūrtşylyqqa basqaşa äser qaldyrsa kerek.

Nūrlan Tūrǧynbaev:

– Änebır jyldary as­ta­nalyq bır azamat gaz balony jarylǧannan bır közınen aiyrylǧanyn estıdık. Qazır gaz toltyrǧan balondy kım körıngen satyp jür. Onyŋ qauıpsızdıgı tekserıle me?

– Sız dūrys baiqaǧansyz. Rasymen, qazır astynda kölıgı bar kez kelgen adam gaz balonyn tiep alyp, satatyn boldy. Keŋes ökımetı kezınde är üidegı gaz plitasy esepte tūratyn. Arnaiy mekemenıŋ ökılderı gaz qondyrǧysyn ai saiyn tekserıp, mailap, uaqytynda auystyryp otyratyn. Gaz balonyn der kezınde auystyryp, tübınde tūnyp qalatyn qaldyqtardan tazartyp otyru qajet.  Ärı balonnyŋ mölşerı 8 kg bolsa, odan artyq gaz toltyruǧa bolmaidy. Mıne, osyndai qarapaiym erejelerdı saqtasa, gaz – qauıpsız dünie. Bıraq qazır gaz atauly qarausyz qaldy. Özıŋız aitqandai, qalaǧan adam gazdy satumen, taratumen, ülestırumen ainalysyp jür. Osy mäselenı eskere kele, qalalyq äkımdık Tūrǧyn üi inspeksiiasy basqarmasynda gaz jönındegı bölım  aşudy qarastyruda. Eger jos­par jüzege assa, gazǧa bailanysty mäseleler retke keledı degen oidamyn.

Jadyra  Äljaparova:

– Kün jylynǧanda suǧa tüsu mausymy bastalady.  Jazda Esıl özenıne şomylu qanşalyqty qauıpsız?

– Bız biylǧy mamyr aiynan bastap suǧa şomyluǧa bailanysty qauıpsızdık şaralaryn küşeite bastaimyz. Tūrǧyndar arasynda tüsındırme jūmystaryn jürgızıp, mektepterde interaktivtı sabaqtar ötkızetın bolamyz. Suǧa şomylǧanda oǧan rūqsat berılgen jerlerge ǧana barǧan jön. «Qūdai saqtanǧandy saqtaidy» deidı. Är adam özıne abai bolǧany jön. Alda tūrǧyndardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz ete tüsu üşın taǧy bır su-qūtqaru qyzmetın aşu josparlanuda. Suǧa şomylu mausymyna bailanysty basqa da mälımetterdı aldaǧy uaqytta aqparat qūraldary arqyly qosymşa habarlaityn bolamyz.

Qymbat TOQTAMŪRAT