Qandai baqyttymyz!.. Bas şaharymyzda Täuelsızdık atyndaǧy daŋǧylymyz bar! Tek qadır-qasietın sezıne bılsek-şı…
Barlyq oblys ortalyqtarynda Täuelsızdık daŋǧyly bolu kerek siiaqty. Öitkenı, bız, qazaq halqy – TÄUELSIZBIZ, AZATPYZ, EGEMENBIZ! Būl – Astanadaǧy Täuelsızdık daŋǧylyn boilai aiaŋdap kele jatqanda kökeide qylaŋ bergen oi…
a
As
hat RAIQŪL
Ardaǧymyz, aibarymyz – Otan-Ana!
Üş torapty, körnektı memleket jäne qoǧam qairatkerı Jūmabek Täşenov pen orystyŋ qos alyby Puşkin men Kravsov köşelerın tüiıstıre bastalǧan Täuelsızdık daŋǧyly, bır qyzyǧy, elordadaǧy eŋ qysqa daŋǧyl eken. Ūzyndyǧy bar-joǧy bır şaqyrym toqsan alty metr ǧana.
Alty jolaqqa bölıngen bas daŋǧyl (meilı, qysqa bolsa da) jaiynda bügın aqtarylǧannyŋ aiyby joq şyǧar…
Esılge aǧatyn şapqylap Aqbūlaq özegın basyp ötetın joldy «Tolqyn» sport keşenı bastaidy eken. Säl ılgerı qozǧalsaŋyz, sol qaptalyŋyzdan «Otan Ana» monumentın közıŋız şalady. Mūny «Otan qorǧauşylar» alaŋy dep te ataidy jūrt. Alyp ana beinesı qos qolyna ūstaǧan zerlı kesesıne aq qūiyp, qazaqy köŋılımen, meiırban peiılmen qonaǧyna ūsynyp tūrǧandai. Soǧysqa attanǧan jaryn, älde alysta jürgen ūlyn saǧynyp, äldenege alaŋdaityndai. Odan küllı qazaq äielıne tän ūlttyq bolmys-bıtım aŋǧarylady.
Qola baǧannyŋ ūşar basyndaǧy oiu-örnektı jüz jiyrma bır altyn masaq köpūltty elımızdıŋ tamyry tereŋ bırlıgı men berık dostyǧyn aişyqtaidy. Kelgen jannyŋ nazaryn bırden audaratyn Jer şarynyŋ beinesı bır qolymen älemdı terbetken Anamen äsem üilesımın tapqan. Qola baǧannyŋ bır jaǧyna baitaq mekenımızdı basqynşylardan qorǧaǧan has batyrlar, ekınşı jaǧyna Ūly Otan soǧysy jyldary erlık körsetken jauyngerler sap tüzeptı. Aitpaqşy, osy eskertkıştıŋ aşylu saltanatynda Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev: «…Būl memorial ūrpaqtarymyz beibıt ömırımızdı qūrmettep, qanqūily soǧys zardabynyŋ qandai bolatynyn esten şyǧarmau üşın ūlaǧatty eskertkış boluy kerek. Bız öz iyqtarymen bar auyrtpalyqty arqalaǧan airyqşa analarymyzdy maqtan etemız. Olarsyz jeŋıs te bolmas edı. Otyn öşırmegen erjürek atalarymyz ben şaŋyraǧymyzdy şaiqaltpaǧan meiırban analarymyzdyŋ qadırı men qasietıne qoiylǧan kielı belgı – būl!» degen edı.
Dara tūlǧalar daŋǧyldan bastau alady
Hoş, ılgerı aiaŋdaiyq… Oŋ qaptalymyzda «Nūr Otan» partiiasynyŋ elordalyq filialy qalyp barady. Mynau – jauyryny jer iıskemegen paluan Qajymūqan Mūŋaitpasūly atyndaǧy köşe. Qairan, Qajyata, senıŋ köşeŋnıŋ Täuelsızdık daŋǧylynan bastau alǧany da beker emes-au. Älemge ūltyn moiyndatqan sendei ūldar aramyzda bügın de bar, täuba. «Almaly» qonaq üiı, Servis ortalyǧy, «Sentr kredit» bankı syndy käsıpkerlık nysandar daŋǧyldyŋ ajaryn aşa tüsedı. Qazaq dalasyn qara aq jeleŋ, albyrt naqyşty küiımen terbegen däulesker küişı Dina köşesı de Täuelsızdıkten bastalǧan eken.
«Keruen Travel», «Daniar» qonaq üiı, «Ultra» dizain salony, «Intelresurs ltd» turistık jarnama ortalyǧy, «Oil» mai qūiu beketı, «Ajar centr» sauda ortalyǧy… Qūdaiym-au, aǧylşyn şaharyna enıp kettık pe, älde ielerınıŋ latyn älıpbiıne köşu aldyndaǧy daiyndyǧy ma?..
Alaştyŋ Bi-aǧasy, Beiımbet Mailin de Täuelsızdık daŋǧylynan bastau alatyn köşenı ielenıptı. Osy tūstaǧy «Altyn ǧasyr» tūrǧyn üi keşenı alystaǧyǧa «Şūǧanyŋ belgısındei» mūnartyp, şūǧylasyn şaşatyn syqyldy.
Baltaly, Balbyrauyn, Balqantau…
Täuelsızdıkpen qiylysqan Bauyrjan Momyşūly daŋǧyly. Bır kezderı «On üşınşı magistral» atalǧan sūryqsyz köşenıŋ boiyndaǧy Üiler de aŋǧal-saŋǧal edı. Endı şe… Totydai taranyp, sūludai sylanypty. Qos qaptaldaǧy ǧimarattardan bahadürdei biıktık baiqalady. Säl ılgerı qozǧala qalsaŋyz, basqa bır jūrtqa engendei küi keşesız. Kıleŋ qos qabatty kottedjder. Örkenietı ösıp, damyp ketken qazaq auyly ıspettes. Daŋǧylmen qiylysatyn, ırgeles jatqan qysqa-qysqa köşelerdıŋ de ataulary qazaqy: Aqyrtas, Şerter, Qalba, Qūndyzdy, Baltaly, Qarqabat, Dauylpaz, Keles, Tarlan, Balbyrauyn, Balqantau, Maiqaiyŋ… Osylai jalǧasa beredı.
Bahadür men has batyr qatar jatyr. Älgı «auyldan» esıŋızdı jiyp, endı şyǧa bergende Ūly Otan soǧysynda Reihstagqa eŋ alǧaş tu tıkken qazaq jauyngerlerınıŋ bırı, tıptı, bıregeiı Raqymjan Qoşqarbaev atyndaǧy daŋǧylǧa kezıgesız. Osy tūstan ǧoi «Qazaq elınıŋ» kögınde qalyqtaǧan alyp qyrannyŋ közge aiqyn şalynatyny, «Piramidanyŋ» ūşar biıgı körınetını, Äzıret Sūltan meşıtı mūnaralarynyŋ men mūndalaityny…
Batystyŋ säuletı. Şyǧystyŋ şyraiy
Täuelsızdık daŋǧylynyŋ aibynyn asyrǧan, ajaryn kelıstırgen, ruhyn aişyqtaityn nysandarǧa endı kelgen syqyldymyz. Aldymen, ūlt ūstazy, aǧartuşysy Ahmet Baitūrsynūly köşesımen qiylysta jatqan, köp konfessiianyŋ, türlı dınnıŋ jetekşılerı men ökılderın bır şaŋyraq astynda ūiystyrǧan Beibıtşılık jäne kelısım saraiynan bastasaq. Älemnıŋ segızınşı keremetı atalyp ketken ǧimarattyŋ avtory – aǧylşyn arhitektory N.Foster. Bolat pen tastan, şynydan tūrǧyzylǧan nysan ekstererı piramida türınde bolsa, saraidyŋ ortalyq kümbezdı zaly Niu-Iork qalasyndaǧy BŪŪ Qauıpsızdık keŋesınıŋ holly tärızdes.
Saraiǧa qarama-qarsy tūrǧan – Äzıret Sūltan meşıtı. Üş qabatty imandylyq ordasynyŋ balamasy älem elderınde kemde-kem. Byltyr ǧana Allanyŋ aq üiın aşu saltanatyna qatysqan Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev: «Tört mūnaraly sändı jäne säulettı zäulım meşıttıŋ «Äzıret Sūltan» dep ataluy beker emes. Būl – kezınde küllı qazaqqa ruhani ortalyq bolǧan Türkıstannyŋ ruhy endı elordamyzda jaŋǧyrady degen söz. Ǧūlama babamyz Qoja Ahmet Iаssauidıŋ Türkıstandaǧy kesenesı osylai atalatynyn barşaŋyz bılesızder. Endı Astananyŋ da öz Äzıret Sūltany bar. Meşıttıŋ Täuelsızdık daŋǧylynda, Beibıtşılık jäne kelısım, Täuelsızdık sarailarynyŋ ortasynda ornalasuynyŋ da mänı bar» degen-dı.
«Qazaq elınde» ūlttyŋ qasietı bar
Osyndai taŋ-tamaşalarmen basyŋyz ainalyp tūrǧanda, qarsy aldyŋyzdaǧy «Qazaq elı» monumentınıŋ qūzar basyna köz sala qoiyŋyzşy. Börıgıŋız domalap jerge tüspese, maǧan kelıŋız. Öitkenı, biıktıgı tūp-tura toqsan bır metrge barady. Täuelsızdıgımızdı alǧan jyldyŋ belgısı ǧoi. Būl alyp eskertkıştıŋ eŋ basty erekşelıgın aitsaq, onyŋ tört būryşty dıŋgegınıŋ tört qabyrǧasyna da barelefter qoiylǧan. Aldyŋǧy qabyrǧasyndaǧysy «Tūŋǧyş Prezident jäne Halyq» dep atalady. Onda Elbasynyŋ tolyq beinesı men halyqtyŋ kelbetı körınıs tapqan. Odan keiıngı barelefter «Qaharmandyq», «Jasampazdyq» jäne «Bolaşaq» bolyp jalǧasady.
Endı… endı oŋ jaǧyŋyzǧa köz salsaŋyz, «Täuelsızdık» saraiyn köresız. Euraziia qauıpsızdıgı jäne yntymaqtastyǧy ūiymynyŋ Astana Sammitı ötken törınde onyŋ. O-o, odan basqa qandai jiyndardyŋ, basqosulardyŋ ūitqysy bolmady būl sarai. «Qazaq elı» monumentınıŋ sol qanaty – «Şabyt» saraiy. Qazaq ūlttyq öner universitetınıŋ enşısındegı nysannyŋ ışınde ne joq, bärı bar: sezım men şabyttyŋ şalqyp-tasyp, tebırenuıne barlyq jaǧdaidy jasap-aq baǧypty. Daŋǧyl boiymen taǧy ılgerırek aiaŋdasaŋyz, aldyŋyzdan kesıp ötetın Şämşı Qaldaiaqov köşesı «Menıŋ Qazaqstanym!..» dep än salyp jatady…
Ashat RAIQŪL
