Jasaryp jatqan jas qalamyzda, barşanyŋ beiılın būratyn bas qalamyzda jylyjailar jiyny jyldan-jylǧa jiılep jatyr. Jylyjailar sanynyŋ artuy alys-jaqyn şetelderden jemıs-jidek, kökönıs önımderın tūtynyp tūratyn bas qaladaǧy būqara üşın paidasy zor. Jaqynda şahar şetınde, şyǧys betkeiınde ornalasqan osyndai jylyjailardyŋ bırınde bolyp, qiiar ösırudıŋ qyzyǧy men qyzanaq baptaudyŋ qiyn tırlıgımen jete tanysqan edık.
Jylyjai salu, ol jerde ösırılgen önımderdı halyqqa taratu qyruar jūmysty talap eterı sözsız. Jeke käsıpker Bolatbek Jolanovtyŋ bır jyl būryn jer satyp alyp, biylǧy jaz jartylai qūrylys jūmystaryn jürgızgen 2,7 gektar jerınde 8 bırdei jylyjaiy jūmys ıstep tūr. Künıne qiiar men qyzanaqty qosa eseptegende 350-420 kilogramm önım beretın jūmys ornynda 34 adam qyzmet etedı.
Jylyjaidan jinalǧan önımder eşqandai alypsatar men deldaldarsyz bazarǧa tıkelei jetkızıledı. Käsıpker sözıne sener bolsaq, sūranys mol. Sebebı, būl jerde ösırılgen önımder avtomattandyrylǧan qondyrǧysyz, eşqandai himiialyq qospasyz, tek künnıŋ quatymen, qara topyraqtyŋ qūnarymen merzımınde pısıp jetıledı. Şahardyŋ şalǧai şetındegı jylyjaida izraildık tamşylatyp suaru tehnologiiasy qoldanylady. 5200 şarşy metr aumaqtaǧy ösımdıkterdı suaru üşın 5 künde 10 tonna su jūmsalady eken.
Būl ıstı Bolatbek Jolanūly osydan on jyl būryn oiǧa alǧan Florida ştatynyŋ Orlando qalasynda ıssaparmen jürgende jylyjaida baqşa baptaudyŋ qyr-syrymen tanysady. Alǧaşqyda aiazy aqyrǧan, qysy qytymyr, jazy jaisyzdau Arqanyŋ tösıne jylyjai salu özınıŋ de, jaqyndarynyŋ da senımsızdıgın tudyrady. Būl jerge şalǧai jerden tonnalap topyraq tasu, kökenıstı meldektete suaru bastapqyda auyrǧa soqqanymen, erınbei eŋbek etuınıŋ eş emestıgın, qareketınıŋ halyqqa qajettıgın ūǧyp, öz qarajatyna qūrylys jūmystaryn jürgızıp, talmai talaptanady. Bügınde sol taban aqy, maŋdai terınıŋ jemısın jep jatqan jaiy bar.
«Mūnda negızınen Gollandiiadan äkelıngen qyzanaqtyŋ «Maia» atty erekşe türı ösırılude. Qyzanaqtyŋ erekşe türı bır mausymda, iaǧni, üş aida 2 metrge deiın ösıp, är tüpten 10-12 kilogramm önım beredı. Kelesı mausymda ornyna basqa köşet otyrǧyzylady. Üzdıksız önım alu nauqanyn oilastyryp jatyrmyz. Kelesı jyldyŋ tamyzyna deiın osyndai on şaqty jylyjai salamyz. Aldaǧy uaqytta taǧy basqa da jylyjailardy ıske qosyp, limon, qūlpynai sekıldı jemıs-jidekterdı ösıru oiymyzda bar. Qyzanaq pen qiiar ösırıletın jylyjailar sanyn artyryp, Astana halqyn jyl on ekı ai boiy jemıs-jidekpen, kökönıspen qamtamasyz etıp otyrǧymyz keledı» deidı Bolatbek.
Onyŋ aituyna qaraǧanda, jylyjai önımderı qara halyqtyŋ qaltasy köteretındei ortaşa baǧamen bazarǧa şyǧarylady. Al tüsken paida bölıgı jylyjaida jūmys ısteitın jūmysşylarǧa ülestı türde bölınedı. Bolaşaqta barynşa beiıldı jūmys ısteu üşın memleket tarapynan kömek körsetılse, oilastyrǧan şarualarynyŋ alǧa basatynyna bek senımdı ekenın de jasyrmady.
Bızdıŋ qala tūrǧyndary üşın mūndai bastamanyŋ auadai qajettıgın aittyq. Osy künge deiıngı atqarylǧan jūmystar keleşekte belgılegen mol maqsattardyŋ bır bölıgı ǧana. Küz mezgılınde alys-jaqynnan alypsatarlar arqyly jetkızıletın jemıs-jidek pen kökönıs baǧasy köptıŋ kökeiınde jürgen tüitkıldı mäsele. Bızdıŋ aitpaǧymyz, «alystan arbalaǧanşa, jaqynnan dorbalanyŋ» josyǧymen öz öŋırımızdıŋ qūnarly topyraǧynda qaulap ösıp-öngen önımdı tūtynsaq, sannan da, sapadan da ūtylmas edık.
Quat QİYQBAI
